Kahta'da Yapılmak İstenen Güneş Santraline Kapasite Engeli
Adıyaman’ın Kahta ilçesinde Güneş Enerji Santrali (GES) kurmak isteyen yatırımcılar kapasite engeline takılıyor.
12 Mayıs 2019 tarihli ‘Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nce GES yatırımlarının önünün açıldığını ifade eden Çelebi, "Bu yönetmelik çıktığında endişe ettiğim nokta lisanssız elektrik kurmak için Türkiye’de alt yapı ve diğer teknik konularda eksiklerin giderilmediğini, TEİAŞ’ın trafo kapasitesi sorununu ortaya çıkacağını söyledik. Maalesef Kahta’da bu öngörümüz yaşanıyor. TEİAŞ Kahta Trafo Merkezi’nin kapasitesi doldu. Başvurular reddediliyor. 12 Mayıs 2019 tarihli ‘Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nin 5-1-c ve 5-1-ç maddeleri uyarınca sektör farkı ayırmaksızın orta gerilimde (genelde sanayi kuruluşları, meskenler değil) sözleşme gücü kadar başvuru yapanlar 11-3 maddesi uyarınca da sadece çatı ve cephelerde herkes kendi enerji santralini kurabilir, ihtiyaç fazlasını devletle mahsuplaşabilir. Yani sektörde öz tüketim modeli ön plana alınarak ‘önce kendi ihtiyacın için kur, varsa fazlasını alırım’ mottosu ile elektrik üretim piyasası hareketlenmeye başladı.
Ancak elektrik iletim ve dağıtım hatlarındaki elektriksel eksiklikler özellikle Türkiye Elektrik İletişim A.Ş (TEİAŞ) şalt sahalarında bulunan indirici trafolardaki kapasite o şehrin toplam elektrik gücünü belirliyor ve aynı zamanda sınırlıyor. GES başvurusu yapmak isteyen yatırımcı görevli dağıtım şirketi veya dağıtım lisanslı OSB tarafından çağrı mektubu alabilmesi için başvuru yapılan güç miktarının TEİAŞ’tan o şebekeye ait kısa devre arıza akım sınırının aşılmaması, mevcut trafonun cebri soğutmasız nominal görünür gücüne kadar olabilir. Eğer başvurduğunuz güç TEİAŞ trafo gücü kapasitesini aşarsa TEİAŞ başvuruyu reddediyor. Bu durum Kahta için problem haline geldi. Kahta Çukurtaş Trafo Merkezi’nde iki adet 50 MVA’lık trafo var. Biri tamamen TPAO’ya tahsis edilmiş, diğeri de AKEDAŞ’a. AKEDAŞ’a ait 50 MVA’lık trafonun kapasite sınırları aşıldığından TEİAŞ başvuruları olumsuz değerlendiriyor. Bu şu anlama geliyor: Kahta şehir merkezi ve Kahta OSB dahil lisanssız üretim yönetmeliği kapsamında GES kurmak isterlerse kapasite aşıldığından başvuru olumsuz değerlendirilecek. Yönetmeliğin 5-1-c maddesi üretim ve tüketim aynı yerde ve ‘şebeke bağlantılı güneş santrali’ kurulumuna haiz bir hüküm veriyor. 5-1-ç ise ‘üretilen enerjinin dağıtım ve iletim hatlarına verilmeden, üretim ve tüketimi aynı yerde olan tesisler’ için başvuru yapabilir. Yani bu madde kapsamında kurduğunu santral şebeke bağlantılı olmasa bile başvuru kapsamında TEİAŞ görüşünü istenmektedir. Ancak kapasite aşılması durumunda TEİAŞ buna da olumsuz cevap vermektedir. Peki, çözüm nedir? Şu anda teknik olarak tek çözüm yolu trafo gücünün yükseltilmesi yani TEİAŞ tarafından güç artışı yapılmasıdır. Kahta Çukurtaş trafo merkezinde şu anda 50 MVA’lık trafonun kapasite sorunlarının aşılması için 100 MVA gibi daha büyük trafolarla değiştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Aksi halde mevcut şartlarda Kahta’da ve Kahta OSB’de kimse GES kuramayacak. Bu durum Türkiye’nin tüm indirici merkez lokasyonlarında geçerli. Adıyaman merkezde sınır henüz aşılmış değil ama sınıra yaklaşıldığını biliyorum. Türkiye geneli ise kapasite sorunları GES yatırımları için büyük engel olacağı aşikar" ifadelerini kullandı.