Yargıtay 150 Yaşında
Padişah Abdülaziz'in emriyle 6 Mart 1868'de 'Divanı Ahkamı Adliye' adıyla kurulan Yargıtay, 150. yaşını kutlamaya hazırlanıyor Kuruluş yıl dönümü dolayısıyla 6 Mart Salı günü Cumhurbaşkanlığı Kongre ve Kültür Merkezi'nde, Yargıtay Yeni Hizmet Binası'nın temel atma töreni ve '150. Yılında Yargıtay' sempozyumu düzenlenecek Avusturyalı Mimar Prof. Clemens Holzmeister'in yaptığı Kızılay'daki tarihi binada 83 yıldır hizmet veren Yargıtay, İncek'teki hizmet binasının tamamlanmasının ardından buraya taşınacak Yargıtay ana binası olarak geçen tarihi bina, müze ve kütüphane olarak hizmet vermeye devam edecek
AYLİN SIRIKLI DAL - Padişah Abdülaziz'in emriyle 6 Mart 1868'de "Divanı Ahkamı Adliye" adıyla kurulan Yargıtay, 150. yaşını kutlamaya hazırlanıyor.
Kuruluş yıl dönümü dolayısıyla 6 Mart Salı günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Kongre ve Kültür Merkezi'nde, "Yargıtay Yeni Hizmet Binası"nın temel atma töreni düzenlenecek.
Yurt dışından gelecek konukların da katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Kongre ve Kültür Merkezi'nde aynı gün, "150. Yılında Yargıtay" sempozyumu yapılacak.
Etkinlikler kapsamında ayrıca Atatürk Orman Çiftliği içerisinde oluşturulacak Yargıtay Hatıra Ormanı'na bugün fidan dikilecek.
- "Divanı Ahkamı Adliye"den Yargıtaya
"Divanı Ahkamı Adliye" adıyla 6 Mart 1868'de Padişah Abdülaziz'in emriyle kurulan Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve yasanın başka adli merciye bırakmadığı hükümleri son merci olarak incelemek üzere kuruldu.
Kuruluş amacı, ''Kişilerin hakları ve güvenlikleri açısından çok önemli olan hukuk işlerinin mülki işlerden ve yürütme ile görevli hükümetten ayrı bir düzene kavuşturulması'' olarak belirtilen Divanı Ahkamı Adliyenin yapısına ilişkin ana tüzük 1 Nisan 1868'de yürürlüğe girdi.
Divanı Ahkamı Adliyenin başına, kuruluşunda büyük emeği geçen Halep Valisi Ahmet Cevdet Paşa getirildi. Üyelerin üçte ikisi Müslümanlardan, geri kalan üçte biri ise azınlıklardan seçildi. Ana tüzüğe göre Divanı Ahkamı Adliye, ceza ve hukuk daireleri olarak ikiye ayrıldı, her daire bir başkan, başkan vekilleri ile en az beş ve en çok on üyeden oluşuyordu. Önemli davalar ise Genel Kurulda görüşülüyordu.
Divanın üyeleri, Şurayı Devlet üyeleri ile eşit konumda olup, eşit haklara sahipti. Üyeler istifa etmedikçe ya da başka bir görev verilmedikçe veya yargılanmaları sonucu suçlu oldukları ortaya çıkmadıkça azledilmiyordu. Görülen dava sonucu kişilerle hükümet arasındaki uyuşmazlığa değinirse o dava Şurayı Devlete sevk ediliyordu.
Kurulduğu yıl Divanı Ahkamı Adliye Başkanlığı bakanlığa dönüştürüldü, zaten kabinenin üyesi bulunan Divanı Ahkamı Adliye Başkanı, Nazır (bakan) unvanını aldı. Divanı Ahkamı Adliye Nazırlığı 1876'dan itibaren ''Adliye Nezareti'' adını aldı, Mahkemei Temyiz de 1879'da buraya bağlandı. Divanı Ahkamı Adliye Mahkemei Temyiz birinci başkanlık kabul edildi. Cevdet Paşa, iki yıl kadar gerek başkan ve gerekse bakan unvanıyla bu görevde bulundu.
-Sivas'ta geçici temyiz heyeti kuruldu
İstanbul'un işgali üzerine Temyiz Mahkemesi de görevini yapamayacak hale gelince, yeni bir Temyiz Mahkemesi kurulması ihtiyacı ortaya çıktı.
TBMM'nin kurulmasının ardından Sivas'ta Geçici Temyiz Heyetinin oluşturulması hakkında Meclise dokuz maddelik kanun tasarısı verildi. Kanun tasarısının Mecliste görüşülmesi sırasında heyetin Sivas'ta veya Ankara'da görev yapması konusunda uzun tartışmalar yaşandı ve sonuçta Temyiz Mahkemesinin Sivas'ta kurulması çoğunluk kararı ile kabul edildi. Böylece Sivas'ta geçici temyiz heyeti kuruldu. ''Şeri'ye'', ''hukuk'', ''ceza'' ve ''istida'' olmak üzere dört daire oluşturuldu. Her dairede bir reis, dört üye ve ayrıca bir başsavcı ile iki başsavcı vekili görev yapıyordu.
Kurtuluş Savaşı'nın ardından işgal altındaki batı şehirlerinin geri alınması Sivas'ın merkeziyetini kaybettirmeye başladı. İstanbul, İzmir ve Edirne bölgesindeki davaların çok fazla olması, Temyiz Mahkemesinin Sivas'tan taşınmasının gündeme gelmesine yol açtı. Hukuk ve ticaret mahkemelerinde verilen kararlara yalnız Temyiz Mahkemesinin hukuk dairesince bakılması ve hukuk dosyalarının çok olması nedeniyle davaların gecikmesi ve iş yoğunluğu o dönemde de gündeme geldi.
İstanbul ve Sivas'ta iki ayrı temyiz mahkemesinin var oluşu, İstanbul'un TBMM hükümetinin eline geçmesi ile sonlandı. Sivas'taki Temyiz Heyeti de ''ulaşım olanaklarının kısıtlı oluşunun adaletin gecikmesine sebep olduğu'' gerekçe gösterilerek, ''coğrafi durumu özellikle demiryollarının kavşak noktasında bulunması, kuruluş aşamasında yargının siyasi çevre dışında kalmasına özen gösterilmesi, hızlı ulaşım sağlayacağı" düşünülerek 14 Kasım 1923 tarihli 371 sayılı yasa ile Eskişehir'e taşındı ve Eskişehir'deki görevini 1935'e kadar sürdürdü.
Yargıtay, yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin başkentinin Ankara oluşu ve tüm devlet kuruluşlarının burada bulunması nedeniyle, 10 Haziran 1935 tarihli 2769 sayılı yasa kapsamında Ankara'ya devlet binalarının yer aldığı, Bakanlıklardaki modern binasına taşındı.
- Bina sorunu hiç bitmedi
Kızılay'da, Başbakanlık Merkez Bina karşısındaki tarihi binada hizmet veren Yargıtay, kurulduğundan bu yana artırılan üye ve daire sayıları nedeniyle altı ayrı binada faaliyetlerini yürütüyordu. Mevcut ana bina, ana binaya tüp geçitle bağlı ek bina, Vekaletler Caddesi'ndeki Yargıtay ek binası ve Kavaklıdere'deki eski TRT binası ile hizmet veren Yargıtaya, 2010'da üye ve daire sayılarının artırılmasının ardından Kızılay'daki Emekli Sandığı binası da tahsis edildi. Birinci ve Üçüncü Ceza Daireleri dışındaki ceza daireleri bu ek binaya taşındı ancak bunun da yetersiz kalması nedeniyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının taşınması gündeme geldi. Kavaklıdere'deki eski TRT binasında 6 Mart 2000'den bu yana hizmet veren Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Balgat'a taşındı.
2010'da üye ve daire sayısının artırılmasının ardından 6 binaya yayılan Yargıtaya, 2014'te tekrar daire ve üye sayısının artırılarak, 144 yeni üyenin seçilmesi nedeniyle yeni bir bina daha tahsis edildi. Yargıtayın başkanlık katı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Vekaletler Caddesi 1 numaradaki binasına taşındı. Yargıtay, halen toplamda 7 ayrı binada hizmet vermeye devam ediyor.
- Bin 50 günde bitirilecek
Yargıtayın bina sorununun ortadan kalkması için yapılan çalışmalarda sona gelindi. Daireleri tek bir çatı altında birleştirecek yeni bina için çalışmalarını yıllardır sürdüren Yargıtay yönetimi, Anayasa Mahkemesi yanındaki PTT'ye ait arazide yapılacak yeni hizmet binanın projesini tamamladı.
Yargıtayın yeni hizmet binası, İncek'teki Anayasa Mahkemesi ile Adalet Akademisi arasına inşa edilecek. 486 bin metrekarelik proje alanına sahip yeni hizmet binasının temeli, Yargıtayın 150. kuruluş yıl dönümünde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılımıyla atılacak.
Projeye göre, başkanlık bloku, ceza ve hukuk daireleri olarak ayrılacak yeni binada, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı da ayrı bir blok olarak yer alacak.
Başkanlık blokunda yer alacak 16 sütun, tarihte kurulan 16 Türk devletini simgeleyecek, 4 kuleden her biri ise "adalet", "hukuk", "demokrasi" ve "özgürlük" kavramlarını temsil edecek. Yeni binanın bin 50 günde bitirilmesi planlanıyor.
- 83 yıldır kullanılan ana bina
Yargıtayın halen kullandığı ana binasını, TBMM, Cumhurbaşkanlığı Köşkü, Genelkurmay Başkanlığı, Güven Anıtı ve birçok bakanlığın mimarı olan Avusturyalı mimar Prof. Dr. Clemens Holzmeister yaptı.
Tarihi binada 83 yıldır hizmet veren Yargıtay, İncek'teki hizmet binasının tamamlanmasının ardından yeni binasına taşınacak. Adı Yargıtay ana binası olarak geçen tarihi bina, müze ve kütüphane olarak aslına uygun hizmet vermeye devam edecek.
Yargıtayda halen 20'şer hukuk ve ceza dairesi olmak üzere toplam 40 dairede, 302 Yargıtay üyesi, 827 tetkik hakim, 153 Yargıtay cumhuriyet savcısı görev yapıyor.
Olağanüstü hal kapsamında çıkarılan 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yargıtaya 100 yeni üye kadrosu daha verildi. 24 Aralık 2017'de çıkan kararnameye göre, 100 yeni üyenin daha seçilmesiyle Yargıtayın üye sayısı 402'ye çıkacak.
Kaynak: AA
Kuruluş yıl dönümü dolayısıyla 6 Mart Salı günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Kongre ve Kültür Merkezi'nde, "Yargıtay Yeni Hizmet Binası"nın temel atma töreni düzenlenecek.
Yurt dışından gelecek konukların da katılımıyla Cumhurbaşkanlığı Kongre ve Kültür Merkezi'nde aynı gün, "150. Yılında Yargıtay" sempozyumu yapılacak.
Etkinlikler kapsamında ayrıca Atatürk Orman Çiftliği içerisinde oluşturulacak Yargıtay Hatıra Ormanı'na bugün fidan dikilecek.
- "Divanı Ahkamı Adliye"den Yargıtaya
"Divanı Ahkamı Adliye" adıyla 6 Mart 1868'de Padişah Abdülaziz'in emriyle kurulan Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve yasanın başka adli merciye bırakmadığı hükümleri son merci olarak incelemek üzere kuruldu.
Kuruluş amacı, ''Kişilerin hakları ve güvenlikleri açısından çok önemli olan hukuk işlerinin mülki işlerden ve yürütme ile görevli hükümetten ayrı bir düzene kavuşturulması'' olarak belirtilen Divanı Ahkamı Adliyenin yapısına ilişkin ana tüzük 1 Nisan 1868'de yürürlüğe girdi.
Divanı Ahkamı Adliyenin başına, kuruluşunda büyük emeği geçen Halep Valisi Ahmet Cevdet Paşa getirildi. Üyelerin üçte ikisi Müslümanlardan, geri kalan üçte biri ise azınlıklardan seçildi. Ana tüzüğe göre Divanı Ahkamı Adliye, ceza ve hukuk daireleri olarak ikiye ayrıldı, her daire bir başkan, başkan vekilleri ile en az beş ve en çok on üyeden oluşuyordu. Önemli davalar ise Genel Kurulda görüşülüyordu.
Divanın üyeleri, Şurayı Devlet üyeleri ile eşit konumda olup, eşit haklara sahipti. Üyeler istifa etmedikçe ya da başka bir görev verilmedikçe veya yargılanmaları sonucu suçlu oldukları ortaya çıkmadıkça azledilmiyordu. Görülen dava sonucu kişilerle hükümet arasındaki uyuşmazlığa değinirse o dava Şurayı Devlete sevk ediliyordu.
Kurulduğu yıl Divanı Ahkamı Adliye Başkanlığı bakanlığa dönüştürüldü, zaten kabinenin üyesi bulunan Divanı Ahkamı Adliye Başkanı, Nazır (bakan) unvanını aldı. Divanı Ahkamı Adliye Nazırlığı 1876'dan itibaren ''Adliye Nezareti'' adını aldı, Mahkemei Temyiz de 1879'da buraya bağlandı. Divanı Ahkamı Adliye Mahkemei Temyiz birinci başkanlık kabul edildi. Cevdet Paşa, iki yıl kadar gerek başkan ve gerekse bakan unvanıyla bu görevde bulundu.
-Sivas'ta geçici temyiz heyeti kuruldu
İstanbul'un işgali üzerine Temyiz Mahkemesi de görevini yapamayacak hale gelince, yeni bir Temyiz Mahkemesi kurulması ihtiyacı ortaya çıktı.
TBMM'nin kurulmasının ardından Sivas'ta Geçici Temyiz Heyetinin oluşturulması hakkında Meclise dokuz maddelik kanun tasarısı verildi. Kanun tasarısının Mecliste görüşülmesi sırasında heyetin Sivas'ta veya Ankara'da görev yapması konusunda uzun tartışmalar yaşandı ve sonuçta Temyiz Mahkemesinin Sivas'ta kurulması çoğunluk kararı ile kabul edildi. Böylece Sivas'ta geçici temyiz heyeti kuruldu. ''Şeri'ye'', ''hukuk'', ''ceza'' ve ''istida'' olmak üzere dört daire oluşturuldu. Her dairede bir reis, dört üye ve ayrıca bir başsavcı ile iki başsavcı vekili görev yapıyordu.
Kurtuluş Savaşı'nın ardından işgal altındaki batı şehirlerinin geri alınması Sivas'ın merkeziyetini kaybettirmeye başladı. İstanbul, İzmir ve Edirne bölgesindeki davaların çok fazla olması, Temyiz Mahkemesinin Sivas'tan taşınmasının gündeme gelmesine yol açtı. Hukuk ve ticaret mahkemelerinde verilen kararlara yalnız Temyiz Mahkemesinin hukuk dairesince bakılması ve hukuk dosyalarının çok olması nedeniyle davaların gecikmesi ve iş yoğunluğu o dönemde de gündeme geldi.
İstanbul ve Sivas'ta iki ayrı temyiz mahkemesinin var oluşu, İstanbul'un TBMM hükümetinin eline geçmesi ile sonlandı. Sivas'taki Temyiz Heyeti de ''ulaşım olanaklarının kısıtlı oluşunun adaletin gecikmesine sebep olduğu'' gerekçe gösterilerek, ''coğrafi durumu özellikle demiryollarının kavşak noktasında bulunması, kuruluş aşamasında yargının siyasi çevre dışında kalmasına özen gösterilmesi, hızlı ulaşım sağlayacağı" düşünülerek 14 Kasım 1923 tarihli 371 sayılı yasa ile Eskişehir'e taşındı ve Eskişehir'deki görevini 1935'e kadar sürdürdü.
Yargıtay, yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin başkentinin Ankara oluşu ve tüm devlet kuruluşlarının burada bulunması nedeniyle, 10 Haziran 1935 tarihli 2769 sayılı yasa kapsamında Ankara'ya devlet binalarının yer aldığı, Bakanlıklardaki modern binasına taşındı.
- Bina sorunu hiç bitmedi
Kızılay'da, Başbakanlık Merkez Bina karşısındaki tarihi binada hizmet veren Yargıtay, kurulduğundan bu yana artırılan üye ve daire sayıları nedeniyle altı ayrı binada faaliyetlerini yürütüyordu. Mevcut ana bina, ana binaya tüp geçitle bağlı ek bina, Vekaletler Caddesi'ndeki Yargıtay ek binası ve Kavaklıdere'deki eski TRT binası ile hizmet veren Yargıtaya, 2010'da üye ve daire sayılarının artırılmasının ardından Kızılay'daki Emekli Sandığı binası da tahsis edildi. Birinci ve Üçüncü Ceza Daireleri dışındaki ceza daireleri bu ek binaya taşındı ancak bunun da yetersiz kalması nedeniyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının taşınması gündeme geldi. Kavaklıdere'deki eski TRT binasında 6 Mart 2000'den bu yana hizmet veren Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Balgat'a taşındı.
2010'da üye ve daire sayısının artırılmasının ardından 6 binaya yayılan Yargıtaya, 2014'te tekrar daire ve üye sayısının artırılarak, 144 yeni üyenin seçilmesi nedeniyle yeni bir bina daha tahsis edildi. Yargıtayın başkanlık katı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Vekaletler Caddesi 1 numaradaki binasına taşındı. Yargıtay, halen toplamda 7 ayrı binada hizmet vermeye devam ediyor.
- Bin 50 günde bitirilecek
Yargıtayın bina sorununun ortadan kalkması için yapılan çalışmalarda sona gelindi. Daireleri tek bir çatı altında birleştirecek yeni bina için çalışmalarını yıllardır sürdüren Yargıtay yönetimi, Anayasa Mahkemesi yanındaki PTT'ye ait arazide yapılacak yeni hizmet binanın projesini tamamladı.
Yargıtayın yeni hizmet binası, İncek'teki Anayasa Mahkemesi ile Adalet Akademisi arasına inşa edilecek. 486 bin metrekarelik proje alanına sahip yeni hizmet binasının temeli, Yargıtayın 150. kuruluş yıl dönümünde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılımıyla atılacak.
Projeye göre, başkanlık bloku, ceza ve hukuk daireleri olarak ayrılacak yeni binada, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı da ayrı bir blok olarak yer alacak.
Başkanlık blokunda yer alacak 16 sütun, tarihte kurulan 16 Türk devletini simgeleyecek, 4 kuleden her biri ise "adalet", "hukuk", "demokrasi" ve "özgürlük" kavramlarını temsil edecek. Yeni binanın bin 50 günde bitirilmesi planlanıyor.
- 83 yıldır kullanılan ana bina
Yargıtayın halen kullandığı ana binasını, TBMM, Cumhurbaşkanlığı Köşkü, Genelkurmay Başkanlığı, Güven Anıtı ve birçok bakanlığın mimarı olan Avusturyalı mimar Prof. Dr. Clemens Holzmeister yaptı.
Tarihi binada 83 yıldır hizmet veren Yargıtay, İncek'teki hizmet binasının tamamlanmasının ardından yeni binasına taşınacak. Adı Yargıtay ana binası olarak geçen tarihi bina, müze ve kütüphane olarak aslına uygun hizmet vermeye devam edecek.
Yargıtayda halen 20'şer hukuk ve ceza dairesi olmak üzere toplam 40 dairede, 302 Yargıtay üyesi, 827 tetkik hakim, 153 Yargıtay cumhuriyet savcısı görev yapıyor.
Olağanüstü hal kapsamında çıkarılan 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yargıtaya 100 yeni üye kadrosu daha verildi. 24 Aralık 2017'de çıkan kararnameye göre, 100 yeni üyenin daha seçilmesiyle Yargıtayın üye sayısı 402'ye çıkacak.