Yaran Geleneği Kayıt Altına Alınıyor

Anadolu’nun birçok bölgesinde farklı veya benzer isim ve içeriklerle yaşayan, Çankırı’da ise "yaren geceleri, yaran sohbetleri", Akşehir, Simav ve Kula’da "Sıra Yarenleri", Dursunbey’de “Barana” diye bilinen sohbet toplantıları, bozulmadan gelecek kuşaklara aktarılması için kayıt altına alınmaya başlandı.

Çankırı Karatekin Üniversitesi Yaran Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Kadir Çayır, Türklerin Orta Asya’dan getirdiği geleneklerden olan sohbet geleneğini gelecek nesillere doğru olarak ulaştırmak için böyle bir projeyi hayata geçirdiklerini söyledi.



Geleneğin Anadolu’da farklı isimlerle anıldığını dile getiren Çayır, "Kimi yerde Ahilik geleneği içerisinde yaşam alanı bulmuş, kimi yerde de ’toplu çalma-söyleme geleneği’ şeklinde görülen Anadolu Sohbet gelenekleri, özellikle kış geceleri yapılan sohbet gelenekleri veya sıra sohbetleri olarak karşımıza çıkıyor. Ahlaki değerleri, musikisi, eğlenceleri, eğitici ve öğretici yönleri ile ön plana çıkan bu gelenek ülkemizin belirli yerlerinde yaşatılmaya devam ediliyor" dedi.



"Gelenekleri yerinde izledik"

Çalışmalara ilk olarak Çankırı’da başladıklarını vurgulayan Çayır, "Merkez olarak şu ana kadar farklı yerlerde olmak üzere 8 sohbet geleneği üzerine araştırmalarımızı Çankırı ve ilçe-köylerinde gerçekleştirdik ve gerçekleştirmeye de devam edeceğiz. Buralarda sohbet geleneğinin kökenini araştırırken günümüzdeki uygulamasını da kameraya çekerek kayıt altına aldık" diye konuştu.

Çankırı’nın ardından Konya ve Balıkesir’de de çalışma yaptıklarını ifade eden Çayır, "Konya/Akşehir’e ve Balıkesir/Dursunbey’e gidip, ’Sıra Yarenleri’ ve ’Barana’ kültürlerini inceleyerek bir saha çalışması yaptık. Orada, günümüzde yaşatılan sohbet gelenekleri var. O gelenekleri yerinde izledik. Bu kültürü geçmişte ve günümüzde yaşayanlarla görüşüp sohbet ettik. Kültürün içerisinde neler var, nasıl icra ediliyor, neler değişmiş noktasında görüntüler aldık ve hepsini arşivledik." ifadelerini kullandı.

Ülke genelindeki sohbet geleneklerinin tamamını kayıt altına almaya çalıştıklarını belirten Çayır, "Amacımız bu kültür içerisinde bugüne kadar yaşayan unsurlar ve bugün yaşatılmaya çalışılan unsurları derlemek. Bu kültürde bugüne kadar neler kaybolmuş, neler değişmiş, bunları tekrar bu kültüre kazandırıp ayrıca bu konuda bir arşiv oluşturmak istiyoruz. Öncelikle bir kaynak olarak kitap hazırlayacağız. Sonra sohbet geleneklerinde kullanılan müzikleri CD yapacağız. Bu geleneğe ait görüntülerden de bir belgesel yapıp bunu devlet televizyonunda yayınlatmayı düşünüyoruz." dedi.

Çayır, kültürleri gelecek nesillere aktarmanın önemli ve gerekli olduğunu, olduğu gibi yaşatmaya özen gösterilmesi gerektiğini vurguladı.