52. Uluslararası Antalya Film Festivali başlıyor

AA muhabirinin yaptığı derlemeye göre, yarım yüzyılı aşkın süredir devam eden ve Türkiye'nin en köklü sanat etkinliklerinden olan 'Uluslararası Antalya Film Festivali', 101 yıllık Türk sinema tarihinin de önemli bir bölümüne tanıklık etti.

1950'li yılların ortalarında, tarihi Aspendos Tiyatrosu'nda düzenlenmeye başlayan konserler ve tiyatrolar, Uluslararası Antalya Film Festivali'nin temelini oluşturdu.

27 Mayıs 1953'te Antalya'yı gezen Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü öğrencilerinin Aspendos'ta Romeo ve Juliette'i sergilemeleri, festivale giden yolun önemli duraklarından biri oldu. O yıllarda yaklaşık 50 bin nüfusu bulunan Antalya'da tiyatroyu izlemek amacıyla 10 bin kişi antik yapıya geldi.

Halkın yoğun ilgi gösterdiği, her yıl yaz aylarında yapılan gösteriler gelenekselleşti ve 1960'lı yılların başına kadar bir şenlik havasında geçti. Şenlik, uzun yıllar 'belediye tabibi' olarak görev yapan merhum Dr. Avni Tolunay'ın 1963 yılında belediye başkanı olmasıyla sinemayı da bünyesinde aldı ve film festivaline dönüştü.

- Fikir babası Behlül Dal

Merhum yönetmen Behlül Dal, 1957 yılında İstanbul dışındaki ilk yapımcı şirket unvanını taşıyan ANTİŞ Film Antalya Filmcilik Şirketi'ni kurdu. Daha o yıllarda Antalya'nın gelecekte çok önemli bir sinema merkezi olacağına dair görüşleri bulunan Dal'ı bir film festivalinin tohumlarını atmaya götüren süreç, çocukluk arkadaşı Avni Tolunay'ın belediye başkanı olmasıyla hız kazandı.

Venüs heykeli ve portakalın festivalin simgeleri olarak belirlenmesinin ardından 1-10 Ekim 1964 'te düzenlenen Antalya Sanat Festivali'nin 'Filmcilik Dalı'nda kazananı, Halit Refiğ'in 'Gurbet Kuşları' isimli filmi oldu.

Dal'ın etkisiyle film yarışmasına dönüşen festival 'Antalya Altın Portakal Film Festivali' adını aldı. 1965 yılında düzenlenen film festivalinin ikinci kazananı 'Aşk ve Kin', üçüncü kazananı ise Haldun Dormen'in 'Bozuk Düzen'i oldu.

Festival bünyesine 1973 yılında dönemin Belediye Başkanı Selahattin Tonguç tarafından plastik sanatlar yarışması, 1985 yılında dönemin Belediye Başkanı Yener Ulusoy tarafından 'Akdeniz Akdeniz' adlı uluslararası müzik yarışması da eklendi ancak bunlar, bir süre sonra festival programından çıkarıldı.

Tüm yarışmalarda olduğu gibi Uluslararası Antalya Film Festivali de ikinci yılından itibaren tartışmaların merkezine oturdu. Ertem Göreç'in 'Karanlıkta Uyananlar' filminin 1965 yılında jüri tarafından görmezden gelinmesi ve çeşitli gruplar tarafından protesto edilmesi, günlerce konuşuldu.

1979 yılındaki festival, Sansür Kurulu'nun yarışmaya katılan Yavuz Pağda'nın yönettiği 'Yolcular', Yavuz Özkan'ın yönetmenliğindeki 'Demiryol' ve Ömer Kavur'un yönettiği 'Yusuf ile Kenan' filmlerini yasaklayıp bazı bölümleri kesmek istemesi üzerine iptal edildi. 17. festival ise '12 Eylül engeli'ne takıldı ve askeri darbe nedeniyle gerçekleşmedi.

- Ulusaldan uluslararasına

Festival, 1989-1994 yılları arasında, belediye meclis üyeleri, turizm kuruluşları ve Antalya Ticaret ve Sanayi Odası temsilcilerinden oluşan festival yürütme kurulu adlı platform tarafından organize edildi. Festival organizasyonu,1995 yılından itibaren, Antalya Büyükşehir Belediyesi önderliğinde 'Altın Portakal Kültür ve Sanat Vakfı' adıyla kurulan ve Eylül 2002'den 2014'e kadar Antalya Kültür Sanat Vakfı ismiyle hizmet veren AKSAV tarafından yürütüldü.

Ulusalda elde ettiği deneyim ve başarıyı, 2005 yılından itibaren uluslararası platforma taşıyarak büyük bir sinema etkinliği haline gelen festivalin adı bu yıl alınan kararla 'Uluslararası Antalya Film Festivali' olarak değiştirildi. Festivalde bu yıl dağıtılacak ödüllerin isminin 'Altın Portakal' olması kararlaştırıldı.

- Geç gelen ödüller

2010 yılında yapılan 47'nci Altın Portakal'ın en çok konuşulan ismi Emir Kusturica oldu. Uluslararası Yarışma'nın jüri üyesi olarak festivale davetli Sırp yönetmeni Bosna Hersek'de yaşanan katliama destek verdiği gerekçesiyle başlayan protestolar, Kusturica'nın kente girişiyle doruk noktasına çıktı.

2011 yılında yapılan Altın Portakal, 'Geç Gelen Ödüller' ile anıldı. 1979'da sansür, 1980'de ise darbe nedeniyle yapılamayan festivale katılan filmler, hayatta bulunan jüri üyelerinin katılımıyla temsili bir törenle ödüllendirildi.

- En çok ödül Tarık Akan ve Hülya Koçyiğit'e ait

50 yıl önce yapılan festivalde ilk en iyi film ödülü 'Gurbet Kuşları''na, en iyi yönetmen ödülü ise bu filmin yönetmeni Halit Refiğ'e verilmişti. En iyi kadın oyuncu ödülünü 'Acı Hayat' filmindeki unutulmaz performansıyla Türkan Şoray, en iyi erkek oyuncu ödülünü 'Ağaçlar Ayakta Ölür' filmindeki performansıyla İzzet Günay almıştı.

Festivalde bugüne kadar en fazla ödül alan yönetmen 6 ödülle Atıf Yılmaz oldu. Yılmaz'ı 4 ödülle Ömer Kavur, 3'er ödülle Halit Refiğ ve Nuri Bilge Ceylan takip etti.

Festivalde en iyi erkek oyuncu ödülünü ise Tarık Akan 6 kez kazandı. Akan'ın ardından 3 ödülle Fikret Hakan en çok ödül alan sanatçı oldu. Festivalde en iyi kadın oyuncu ödülünü Hülya Koçyiğit 5, Türkan Şoray 4 defa kazandı.

- Festivalde ödül alan filmler

Altın Portakal'da bugüne kadar ödül alan filmler şöyle:

'Gurbet Kuşları (1964), Aşk ve Kin (1965), Bozuk Düzen (1966), Hudutların Kanunu (1967), İnce Cumali (1968), 1969 yılında herhangi bir film seçilmedi, Bir Çirkin Adam (1970), Ankara Ekspresi (1971), Zulüm (1972), Hayat mı Bu (1973), Düğün (1974), Endişe (1975), Deli Yusuf (1976), Kara Çarşaflı Gelin (1977), Çöpçüler Kralı (1978), Demiryol ve Yusuf ile Kenan (1979), Sürü (1980), 1981 yılında herhangi bir film seçilmedi, Çirkinler de Sever (1982), Faize Hücum (1983), Bir Yudum Sevgi (1984), Dul Bir Kadın (1985), Aaahh Belinda (1986), Muhsin Bey (1987), Gece Yolculuğu (1988), Uçurtmayı Vurmasınlar (1989), Karılar Koğuşu (1990), Gizli Yüz (1991), Cazibe Hanımın Gündüz Düşleri (1992), Mavi Sürgün (1993), Yengeç Sepeti (1994), Böcek (1995), Tabutta Rövaşata (1996), Hamam (1997), Yara (1998), Salkım Hanım'ın Taneleri (1999), Güle Güle (2000), Büyük Adam Küçük Aşk (2001), Uzak (2002), Karşılaşma (2003), Yazı Tura (2004), Türev (2005), Kader (2006), Yumurta (2007), Pazar (2008), Bornova Bornova (2009), Çoğunluk (2010), Güzel Günler Göreceğiz (2011), Güzelliğin On Par'etmez (2012), Kusursuzlar ve Cennetden Kovulmak (iki film paylaştı) (2013), Kuzu (2014).'

- Bu yıl yarışacak filmler

Bu yıl 29 Kasım-6 Aralık tarihlerinde gerçekleştirilecek 52. Uluslararası Antalya Film Festivali'nin uluslararası yarışma kategorisinde 10, ulusal yarışma bölümünde ise 12 film yarışacak.

Ulusal yarışma kategorisinde yarışacak filmler ve yönetmenlerin ismi şöyle:

'Arama Moturu-Atalay Taşdiken, Artık Hayallerim Var-Nefin Dinç, Çırak-Emre Konuk, Kalandar Soğuğu-Mustafa Kara, Kümes-Ufuk Bayraktar, Misafir-Mehmet Eryılmaz, Muna-Serdar Gözelekli, Pia-Erdal Rahmi Hanay, Rüzgarın Hatıraları-Özcan Alper, Saklı-Selim Evci, Sarmaşık-Tolga Karaçelik, Takım: Mahalle Aşkına-Emre Şahin.'

Festivalde ayrıca, 10 filmden oluşan kısa film seçkisi ile 12 filmden oluşan belgesel film seçkisi sanatseverlerin beğenisine sunulacak.