Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ'dan açıklama

Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, "Alevi açılımı konusundaki çalışmalar devam etmekte. Bu konu daha sonra kamuoyuna açıklanacak. Paket son değildir, yenileri gelecek" dedi.

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, bu adımların 10 yıl önce hayal bile edilemeyeceğini belirterek, "Sayın Başbakanımızın açıkladığı demokratikleşme paketiyle daha demokratik güçlü bir Türkiye hedefliyoruz" ifadesini kullandı.

-Siyasilerin değerlendirmeleri

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik ise Meclis'te gazetecilerin cemevlerine ilişkin sorularını yanıtlarken, "Onunla ilgili bir çalışma var, devam ediyor. O konuda da son nokta konulmuş değil. Özellikle Alevi vatandaşlarımızla ilgili cemevlerimizle ilgili Sayın Bekir Bozdağ'ın başında bulunduğu Bakanlık tarafından bir çalışma yapılıyor. Bu devam eden bir süreçtir. Sayın Başbakan zaten paketi açıklarken 'bu ilk değil, son değil' dedi.

Hayat devam ediyor. Demokratikleşme de devam ediyor" diye konuştu.

AK Parti Grup Başkanvekili Ahmet Aydın da demokratikleşme paketinde seçim barajına ilişkin konunun yalnızca partisine yarar sağlayacak bir öneri olmadığını belirterek, "Yalnızca bize yarasaydı, alternatifli bir sonuçla karşınıza çıkamazdık" dedi.

MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural ise "Bu paketin, tamamıyla terör örgütünün ve siyasal bölücülüğün gölgesi ve dayatması altında hazırlandığı gayet açık. İsimlerin değiştirilmesi, andın kaldırılması, klavyelere özgürlük, alfabenin değiştirilmesi, özel okullarda eğitim hususları PKK ve BDP'nin nihai hedeflerine ulaşmak için birer araçtır" şeklinde değerlendirdi.

CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, paketinin ülkenin ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamadığını savunarak, "Çok zayıf, çok güçsüz ve demokratikleşme ismini hak etmeyen bir paket" görüşünü paylaştı.

BDP Genel Başkan Yardımcısı Gültan Kışanak da "Ortaya çıkan bu paketin, beklentilerin hiçbirine yanıt vermediğini çok açıklıkla ifade ediyoruz. Türkiye'nin demokratikleşme ihtiyacına yanıt veren bir paket değildir. Bu, ülkedeki hak ve özgürlüklerin sınırını genişleten, sorun çözen, yurttaşını olduğu gibi kabul eden ve haklarını teslim eden bir paket değildir" dedi.

TBMM Milli Eğitim, Gençlik ve Spor Komisyonu Başkanı Fikri Işık ise pakete ilişkin, "Bu, 11 yıllık AK Parti iktidarının en önemli adımlarından biri olacak. Ne ilk paket ne de son olacak" değerlendirmesini yaptı.

Saadet Partisi Genel Başkanı Mustafa Kamalak da Türkiye'nin demokratikleşmesine katkı sağlayacak her adımı desteklediklerini belirterek, "Sayın Başbakan'ın açıkladığı pakette, demokratikleşme kaygısından çok AKP'nin oy kaygısını gördük. Bu paket, Türkiye'nin geleceğinden çok AKP'nin geleceği düşünülerek hazırlanmış bir pakettir" ifadesini kullandı.

BBP Genel Başkanı Mustafa Destici ise paketin ayaküstü hazırlanmış bir paket görüntüsü verdiğini savunarak, "Bugüne kadar milletimizin yeni anayasa vaatleri ile oyalayanlar neticede adına 'Demokratikleşme Paketi' dedikleri bir paket ile milletin gözünü boyamaya çalışmaktadırlar" şeklinde konuştu.

DSP Genel Başkanı Masum Türker, "Seçim barajının yüzde 2 ya da 3'e indirilmesi ve daraltılmış bölge seçim sisteminin uygulanmasında fayda var" düşüncesini paylaştı.

-Akil İnsanlar Heyetindekilerin görüşleri

Memur-Sen Genel Başkanı Ahmet Gündoğdu, "Bütün bunları normalleşen, demokratikleşen, 'halkının beklentilerine cevap veren Türkiye' adımlarının güzel bir halkası olarak görüyorum" yorumunu yaptı.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, "Açıklanan maddeler toplumun talep ettiği ve ihtiyaç duyduğu alanları kapsaması bakımından önemli bir adım olmuştur. Türkiye'de demokrasi kültürünün yerleşmesi ve kurumsallaşmasına destek olacaktır" değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken, demokratikleşme paketini olumlu bulduklarını belirterek, "Seçim sistemindeki değişiklik ve baraj sisteminin kaldırılması önemli bir adım" dedi.

Akil İnsanlar Heyeti Güneydoğu Grubu Başkanı Yılmaz Ensaroğlu ise "Köy, ilçe ve illerin isim değişikliğiyle ilgili maddede Türkiye'de toplumun uzun yıllardan beridir içini acıtan, yüreğini burkan bir sorun da giderilmiş olacak" diye konuştu.

Akil İnsanlar Heyeti Doğu Anadolu Bölgesi Grubu Başkan Vekili Sibel Eraslan ise "Bugün Sayın Başbakanımızın açıkladığı demokratikleşme paketinden sonra çok büyük bir sevinç dalgası bütün Türkiye'yi kuşattı. Benim de içimden koşmak geliyor, yüksek bir yere çıkıp 'özgürüm' diye bağırasım geliyor" düşüncesini dile getirdi.

Akil İnsanlar Heyeti Ege Bölgesi Grubu Üyesi gazeteci-yazar Hasan Karakaya, "Kamuda başörtüsü yasağının kaldırılması önemli bir hadise. Bu, Türkiye'nin yıllardır çözemediği bir sorundu. Söz konusu yasakların bugün kaldırılıyor olması, Türkiye'nin iç barışı açısından çok önemli bir gelişme" dedi.

Akil İnsanlar Heyeti Akdeniz Grubu Üyesi yazar Muhsin Kızılkaya da pakette belirli harflerinin kullanılması önündeki ceza uygulamasının kaldırılmasının önemli bir gelişme olduğunu belirterek, "Artık Kürtçe isimler nüfusa yazılırken, nüfus görevlisi 'bunlar alfabede yok' diyemeyecek. Demokratikleşme paketi kültürel zenginliğe kavuşmamızı sağlayacak" görüşünü paylaştı.

Akil İnsanlar Heyeti Doğu Anadolu Bölgesi Grubu Üyesi Mehmet Uçum, paketinin çözüm sürecine destek olarak sürecin daha üst boyuta çıkmasını sağlayacağını söyledi.

-İş dünyasından yorumlar

Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi, paketin 2023 yılındaki 500 milyar dolar ihracat hedefine ulaşma yolunda Türk iş ve sanayi dünyasına büyük ivme kazandıracağına inandıklarını bildirdi.

TÜSİAD Uluslararası Koordinatörü ve Avrupa Birliği Temsilcisi Bahadır Kaleağası, "Daha reform yapılması gereken pek çok konu var. Bunları da tamamlarsa gerçekten kendi potansiyel gücünü çok iyi kullanabilir hale gelecek" dedi.

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği Genel Başkanı Nail Olpak, hükümetin, paketle ülkenin yıllardır sorun teşkil eden konularının üzerine cesaretle gidebildiğini belirterek, "Daha çok demokrasi, daha çok zenginlik demek" açıklamasında bulundu.

İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, "Bu paket, ülkemizde demokrasinin kalitesinin yükselmesine önemli katkı yapacak adım olması itibariyle sevindirici bir gelişmedir" dedi.

Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir, "Ana hatları ile baktığımızda, inşallah, Türkiye'de gerginliği azaltacak, iyi düşünülmüş bir paket" ifadesini kullandı.

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, "Başbakanımızın açıkladığı gibi mutlaka daha sonra da talepler olacaktır, ancak bunların hepsinin siyasi atmosferde ve siyasi zeminde yapılması gerekiyor. Türkiye bunu becerebilecek kabiliyete sahiptir" görüşünü dile getirdi.

Kafkas Sanayici ve İşadamları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sultan Murat Dereci, "Güven ortamının olduğu her yere yatırımcı gider. Malum bölgelere yatırım yapmak isteyen bir kişi orada korku ortamı varsa oraya yatırım yapmak istemez ama güven ortamı varsa yatırım yapar" düşüncesini aktardı.

Ağrı Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Mehmet Erat, "Sayın Başbakanımız öncülüğünde hazırlanan 'Demokratikleşme Paketi' ile Türkiye'nin çağ atlayacağına inanıyorum. Paketin insan hakları ve özgürlükleri başta olmak üzere bütün engelleri tek tek kaldıracağına da inancımız tamdır" görüşünü paylaştı.

Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Servet Taş, "Ana dilde propaganda hakkı çok olumlu bir adımdır. Özellikle Kürtçe'de kullanılan x,q ve w harflerinin serbest edilmesini de olumlu buluyoruz" dedi.

Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Çetin Demirci, "Şu ana kadar baktığım ve araştırdığım kadarıyla toplumsal beklentilere tam manasıyla yanıt vermedi. Çünkü toplumun daha yüksek beklentisi vardı diye düşünüyorum ancak her şeye rağmen önemli ve ciddi bir adımdır" diye konuştu.

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Hikmet Tanrıverdi, "Uzun yıllardır konuşulan pek çok başlık için ilk kez somut adım atılmasını son derece önemsiyoruz. Açıklanan başlıklar uygulamaya geçince ardından yeni adımlar da atılacaktır" dedi.

Güneydoğu Sanayici ve İşadamları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Kasım Fincan, heyecanla bekledikleri demokratikleşme paketinin bölge adına önemli gelişmeleri içerdiğini belirtti.

-Din adamları

Adıyaman ve çevre iller Süryani Kadim Metropoliti Melki Ürek, pakete ilişkin, "Mor Gabriel Manastırı kararı geç de olsa hepimizi sevindirdi. Bu çok olumlu bir şeydir, zira ülkenin hükümetleri kendi vatandaşlarını bir yere sıkıştıramaz "dedi.

Süryani Kadim Kiliseleri Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yusuf Türker de pakette yer alan kararlardan sevinçli olduklarını dile getirerek, "Mor Gabriel Manastırı hepimizindir. Manastır arazisinin gerçek sahiplerine iade edilmesinden çok mutluyuz. Hepimize hayırlı uğurlu olmasını diliyoruz. İnşallah bundan sonra da sıkıntıların yaşanmamasını umuyoruz" diye konuştu.

Bursa Metropoliti ve Ayatriada Manastırı Başrahibi Elpidophoros Lambriniadis, Heybeliada Ruhban Okulu'nun açılması konusunun Demokratikleşme Paketi'nde yer almamasına ilişkin, "Hayal kırıklığımız çok büyüktür. Patrikhane olarak bu kez gerçekten umutluyduk. Hükümetimizden bunu beklemiyorduk. Okulumuzun açılmasının zaruri olduğuna inanmaya ve tekrar açılmasını talep etmeye devam ediyoruz. Başbakanımızdan kendi vatandaşlarının uğradığı insani ve dini hak ihlallerini durdurması konusunda doğru istikamette yola devam etmesini rica ediyoruz" ifadesini kullandı.

-Hacı Bektaş Veli Üniversitesi isminin verilmesi

Nevşehir Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Çetin Pekacar, Nevşehir Üniversitesinin isminin Hacı Bektaş Veli Üniversitesi olarak değiştirilmesiyle ilgili, "Böylesine büyük bir değerin isminin üniversitemize verilmesi bizim için memnuniyet verici bir olaydır" değerlendirmesi yaptı.

Tunceli Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Durmuş Boztuğ, "Ülkemizdeki hukuk, insan hakları, demokrasi bu hızla evrenselleşmeye devam ettiği sürece en kısa zamanda ilimizin adının Dersim, üniversitemizin adının da Dersim Üniversitesi olmasının önü açılacaktır'' dedi.

Dünya Ehl-i Beyt Vakfı Başkanı Fermani Altun, "Paket, Türkiye için yeni bir sayfa açmıştır. Seçim kanunun değiştirilmesi bile, başlı başına bir reformdur. Demokrasinin omurgası, demokratik bir seçim kanunu, demokrasinin geleceğinin en büyük garantisidir. Bunun değiştirilmesi bile başlı başına çok önemli bir hamledir. Diğer sorunlar daha rahat çözülür" ifadesini kullandı

Eskişehir Hacı Bektaş Veli Vakfı Başkanı İrfan Çetinkaya, "Nevşehir Üniversitesinin adının Hacı Bektaş Veli Üniversitesi olarak değiştirilmesi güzel, bu bizim için gurur verici olur" diye konuştu.

Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği Başkanı Nafiz Ünlüyurt, "Öyle sanırım ki Başbakan Erdoğan, buna yönelik eleştirileri de dikkate alarak, bir yerde dengelemek amacıyla Nevşehir Üniversitesi adını, Hacı Bektaş Veli Üniversitesi olarak değiştirildiğini söyledi.

Bu, doğru bir şey. Adını Hacı Bektaş Veli'den alan ilçede yaşayan, aynı zamanda Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği Başkanı sıfatıyla Sayın Başbakanın yaptığı bu değişikliği doğru bir tavır olarak görüyorum. Bu tür şeyler, bundan sonra da devam etmeli" ifadesini kullandı.

-Sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin görüşleri

Kocaeli Roman Dernekleri Federasyonu Başkanı Ahmet Çokyaşar, "Demokratikleşme paketinde Roman Dil ve Kültür Enstitüsü'nün kurulacak olması, Türkiye'deki Romanlar adına bir milattır" şeklinde konuştu.

Edirne Roman Eğitim Gönüllüleri Derneği Başkanı Turan Şallı, "Biz ülkemizde ayrımcılık istemiyoruz. Sadece Romanların eğitim, barınma, istihdam ve sosyal sorunlarının çözülmesini istiyoruz. Ülkemizi seviyoruz. Başbakanımızın yaptığı açıklamaları memnuniyetle karşıladık" dedi.

Edirne Roman Derneği Başkanı Erdinç Çekiç de enstitü kurulmasının, Romanların sorunlarının çözülmesine katkı sağlayacağına inandığını belirterek, "Ülkemizde bu tür çalışmaların varlığı, kendimize olan öz güvenimizi de artırdı" diye konuştu.

-Başörtüsü ve Andımız kararları

Özgür-Der Genel Başkanı Rıdvan Kaya, kamu kurumlarında başörtüsü yasağının kaldırılmasıyla ilgili, "Bunun ortadan kaldırılması önemli bir gelişme. Bundan dolayı elbette seviniyoruz. Bir hakkın yerine getirilmesi olarak görüyoruz" değerlendirmesi yaptı.

İnsan Hakları Savunucuları Derneği Genel Başkanı Ali Akbaş da "Andımızın kaldırılması bence bütün Türkiye için hayırlı olmuştur. Çocuklara zoraki bir dayatma ile eğitim verilmesi çok yanlış bir uygulamaydı" görüşünü aktardı.

Konya Sivil Toplum Kuruluşları İcra Heyeti Başkanı Latif Selvi, "Paketin geneline baktığınız zaman, ülkemizin önünü açacak önemli bir kilometre taşı olduğunu söyleyebilirim" dedi.

Mazlum-Der İstanbul Şube Başkanı Cüneyt Sarıyaşar, kamu kurumlarında başörtüsü yasağının kaldırılmasıyla ilgili, ''Bunu tabi ki çok olumlu bir adım olarak değerlendiriyoruz. Özellikle kamuda, eğitim alanlarında, vergi dairesinde, sağlık alanlarında hizmet veren, pek çok problem yaşayan insanlarımızın hayatında bir iyileşme olacağı kesindir'' şeklinde konuştu.