Elektronik Atıklar Sağlığı Tehdit Ediyor
Kullanım ömürleri sona eren elektronik cihazlarda geri dönüşüm imkanının sınırlı olması nedeniyle sağlık açısından bu ürünlerin bir tehdit oluşturduğu bildirildi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Bilimleri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Osman Üçüncü, AA muhabirine yaptığı açıklamada, insan hayatında elektronik araçların her zaman vazgeçilmezler arasında olduğunu belirterek, gelişen teknolojiyle elektronik ürünlerin kullanımında özellikle son yıllarda artış yaşandığını söyledi.
Bu cihazların kullanımının ardından ne yapılması konusunda tüketicilerin bilinçli olmadığını vurgulayan Üçüncü, "Dünya'da gelişen teknolojiyle cihaz kullanımlarında hem farklılaşma hem de daha fazla kullanma için pazar payları çoktur. Bunların çok değişik nedenleri olabilmektedir. Başta gelişmiş ülkelerin ticari zorlamaları, reklam ve ülkelerin iş yapabilirliliğini artırmaktır. Fakat gelişen teknoloji ile her geçen gün yeni ürünlerin piyasaya verilmesi, insanların aletlerin tasarruflu ve yeni teknoloji olmaları gibi konulara önem vermesi nedeniyle eski cihazlar elden çıkarılmaktadır" diye konuştu.
Türkiye'de ekonomik ömrü dolarak atılan elektronik cihazların ne olduğu konusunda fazla bir bilgi olmadığına işaret eden Üçüncü, şöyle devam etti:
"Biz daha çok geri kazanım denildiği zaman kağıt, karton ve metali aklımıza getiriyoruz. Oysaki elektronik atık türü günümüzde yeni önem kazanmış ve gittikçe de önemli olmaktadır. Bu cihazların bazılarının tehlikeli maddeler ihtiva ettiği de doğrudur. Bu zehirli hali ile elektrik maddeleri kirlenmesi ayrı bir sorundur. Bugün e-atıkların geri dönüşüm için toplanması, içinde bulunan metallerin sağlıklı şartlarda geri kazanılması çevre ve insan sağlığı bakımından büyük önem taşımaktadır. E-atıklardan geri kazanılacak olan değerli metaller, yüksek maliyet, teknik yetersizlik gibi nedenlerden sekteye uğrayan madencilik faaliyetleri için büyük bir ham madde kaynağı durumundadır."
-"İnsanlara elektronik moda satılıyor"
Çeşitli dünya ülkelerinde satılan elektrik ve elektronik araçların en az yarısının geri dönüşüme sokulması için projeler hazırladıklarına dikkati çeken Üçüncü, şunları söyledi:
"Bazen nüfusa bağlı olarak bir ülkede kişi başına bir yılda toplanan elektronik atık miktarı kilogram cinsinden hesapa katılır. Bu miktarda ortalama olarak kişi başına 3 yada 5 kilogram olmaktadır. Günümüzde değişen elektronik dünyası insanlara daima cihazın yanında elektronik moda satmaktadır. Ekonomik ömrünü doldurmalarının yanında çok fazla da modaya bakılmaktadır. Bu nedenle çok fazla sayıda marka ve fonksiyonel sayıda cep telefonlar görülmektedir. Cep telefonlarından istenen özelliklerin başında moda gelmektedir. Bu durum karşısında cihazların 1 yıl ile 5 yıl arasında iş gördüğü düşünülmektedir. Bazen de bozulan cihazların tamiri yenisinin fiyatını aşmaktadır. Bu durum da tüketimi artırmakta ve sonuçta eski cihazlar çöpe atılmaktadır."
Birleşmiş Milletler'in (BM) çevre organizasyonları kapsamında dünyada yaklaşık olarak 20 ile 50 milyon ton elektronik atık olduğunun tahmin edildiğini kaydeden Üçüncü, "Bu konuda çok kötü şartlarda, fenni olmayan, teknik ve teknolojiden uzak Çin'de çok fazla miktarda geri kazanım yapılmaktadır.Ülkemizde çok büyük bir sıkıntı olan bu cihazların geri kazanımı olması gerekenin çok altında ve zor şartlardadır. Ülkemizde çok az sayıda geri kazanım yapılmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu konuda bazı taslaklar hazırlamıştır. Bakanlıktan uygunluk belgesi almış beş tesis bulunmaktadır. Uygunluk belgesi alan bu firmalar söz konusu faaliyetlerini bakanlığa aylık olarak göndermektedirler" diye konuştu
Kaynak: AA
Bu cihazların kullanımının ardından ne yapılması konusunda tüketicilerin bilinçli olmadığını vurgulayan Üçüncü, "Dünya'da gelişen teknolojiyle cihaz kullanımlarında hem farklılaşma hem de daha fazla kullanma için pazar payları çoktur. Bunların çok değişik nedenleri olabilmektedir. Başta gelişmiş ülkelerin ticari zorlamaları, reklam ve ülkelerin iş yapabilirliliğini artırmaktır. Fakat gelişen teknoloji ile her geçen gün yeni ürünlerin piyasaya verilmesi, insanların aletlerin tasarruflu ve yeni teknoloji olmaları gibi konulara önem vermesi nedeniyle eski cihazlar elden çıkarılmaktadır" diye konuştu.
Türkiye'de ekonomik ömrü dolarak atılan elektronik cihazların ne olduğu konusunda fazla bir bilgi olmadığına işaret eden Üçüncü, şöyle devam etti:
"Biz daha çok geri kazanım denildiği zaman kağıt, karton ve metali aklımıza getiriyoruz. Oysaki elektronik atık türü günümüzde yeni önem kazanmış ve gittikçe de önemli olmaktadır. Bu cihazların bazılarının tehlikeli maddeler ihtiva ettiği de doğrudur. Bu zehirli hali ile elektrik maddeleri kirlenmesi ayrı bir sorundur. Bugün e-atıkların geri dönüşüm için toplanması, içinde bulunan metallerin sağlıklı şartlarda geri kazanılması çevre ve insan sağlığı bakımından büyük önem taşımaktadır. E-atıklardan geri kazanılacak olan değerli metaller, yüksek maliyet, teknik yetersizlik gibi nedenlerden sekteye uğrayan madencilik faaliyetleri için büyük bir ham madde kaynağı durumundadır."
-"İnsanlara elektronik moda satılıyor"
Çeşitli dünya ülkelerinde satılan elektrik ve elektronik araçların en az yarısının geri dönüşüme sokulması için projeler hazırladıklarına dikkati çeken Üçüncü, şunları söyledi:
"Bazen nüfusa bağlı olarak bir ülkede kişi başına bir yılda toplanan elektronik atık miktarı kilogram cinsinden hesapa katılır. Bu miktarda ortalama olarak kişi başına 3 yada 5 kilogram olmaktadır. Günümüzde değişen elektronik dünyası insanlara daima cihazın yanında elektronik moda satmaktadır. Ekonomik ömrünü doldurmalarının yanında çok fazla da modaya bakılmaktadır. Bu nedenle çok fazla sayıda marka ve fonksiyonel sayıda cep telefonlar görülmektedir. Cep telefonlarından istenen özelliklerin başında moda gelmektedir. Bu durum karşısında cihazların 1 yıl ile 5 yıl arasında iş gördüğü düşünülmektedir. Bazen de bozulan cihazların tamiri yenisinin fiyatını aşmaktadır. Bu durum da tüketimi artırmakta ve sonuçta eski cihazlar çöpe atılmaktadır."
Birleşmiş Milletler'in (BM) çevre organizasyonları kapsamında dünyada yaklaşık olarak 20 ile 50 milyon ton elektronik atık olduğunun tahmin edildiğini kaydeden Üçüncü, "Bu konuda çok kötü şartlarda, fenni olmayan, teknik ve teknolojiden uzak Çin'de çok fazla miktarda geri kazanım yapılmaktadır.Ülkemizde çok büyük bir sıkıntı olan bu cihazların geri kazanımı olması gerekenin çok altında ve zor şartlardadır. Ülkemizde çok az sayıda geri kazanım yapılmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu konuda bazı taslaklar hazırlamıştır. Bakanlıktan uygunluk belgesi almış beş tesis bulunmaktadır. Uygunluk belgesi alan bu firmalar söz konusu faaliyetlerini bakanlığa aylık olarak göndermektedirler" diye konuştu