Devletin en çok harcama yaptığı iller belli oldu
İlk 6 ayda devlet bütçesine en çok katkı yapan iller İstanbul, Ankara ve Kocaeli, kişi başı en çok harcama yapılan iller ise Ankara, Tunceli ve Hakkâri olarak açıklandı. Sıralamada, yatırımların toplandığı iller, vergi avantajıyla öne çıktı.
Buna karşılık devlet, kişi başına en az İstanbul, Gaziantep ve Manisa için harcadı. Hazine, sadece 11 ilde yaptığı harcamadan daha fazla gelir elde ederken İstanbul tek başına Türkiye gelirinin yüzde 40’ını karşıladı.
İstanbul 1’e 9 verdi
Bu yıl ilk 6 ayda, Merkezi Yönetim Bütçesi 146.7 milyar lira gelir, 143.2 milyar lira gider kaydetti. Türkiye’de 81 ilden sadece Ankara, Antalya, Bursa, Hatay, Mersin, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ ve Zonguldak kendi kendine yetti.
Ancak bütçeye katkıda esas belirleyici olan, bu illerde merkezi bulunan şirketler ve sanayi kuruluşları. Türkiye’nin her köşesinden gelir elde eden firmaların vergilerini tek ilde vermesi, yatırımın az olduğu bölgelerde gelir - gider dengesi görüntüsünü de olumsuz etkiliyor. İl nüfusları da sıralamayı belirleyen etkenler arasında.
Kocaeli, ilk 6 ayda 9.876 lira ile kişi bazında devlete en fazla kazanç sağlayan il oldu. Merkezi Kocaeli’nde bulunan Tüpraş’ın katkısıyla bütçeye 15.4 milyar lira gelir aktaran Kocaeli’ye 6 aylık dönemde bütçeden 1.2 milyar lira harcama yapıldı. Böylece Kocaeli’de kişi başı 818 lira harcamaya karşılık 9.876 lira gelire ulaşıldı.
Türkiye’nin sanayi, ticaret ve finans merkezi İstanbul ilk 6 ayda devletten aldığı her 1 liranın karşılığını 9 lira olarak ödedi. İstanbul, bu süreçte Hazine’ye 58.1 milyar lira kazandırırken devletin İstanbul için yaptığı harcama 6.6 milyar lirada kaldı. Buna göre, İstanbul’da kişi başına harcama 500 lira, kişi başına gelir 4 bin 386 lira oldu.
Yatırımı olan kazandı
Devlet ayrıca; Elektrik Üretim AŞ, kamu bankaları ile Türk Telekom’un bulunduğu Ankara; Arkas, Pınar, Philsa ve JTI’nın merkezi İzmir; OYAK Renault’nun merkezi Bursa; Akdeniz’in turizm ve enerji merkezi Antalya; liman işletmeciliği ile öne çıkan Mersin; demir - çelik üssü Hatay; Yatağan ve Milas’taki enerji şirketleri ile turizmin katkısını gören Muğla; Çorlu ile Çerkezköy’deki şirketleri barındıran Tekirdağ; madencilik ve seramikle öne çıkan Zonguldak’ta da harcadığından fazlasını geri aldı.
Ankara kamuyla harcamanın da başkenti oldu.
Bu yılın ilk yarısında devlet bütçesinden 143.2 milyar lira harcama yapıldı. Bu dönemde il bazında en yüksek harcama 11 milyar lira ile Ankara için gerçekleştirildi. Bunda Bakanlıklar ve kamu kuruluşlarının merkezi birimlerinin Ankara’da bulunması etkili oldu. Başkentte kişi başına harcama 2.306 lira, kişi başına gelir de 4.134 lira olarak belirlendi.
Hakkâri’de vergi ‘sorun’
Kişi başına en yüksek harcama ise Tunceli’de oldu. Devletin kişi başına 2979 lira harcama yaptığı Tunceli’de kişi başı gelir 326 lira oldu. Tunceli’de devlet 24.9 milyon lira gelir elde ederken, 228.4 milyon lira harcadı. Tunceli ve Ankara’yı Hakkâri izledi. Devletin kişi başına 1552 lira harcadığı Hakkâri’de kişi başına gelir 79 lira oldu. Öte yandan, Hakkâri, ilk 6 ayda yüzde 19.3’lük oranla, vergi tahsilatının en düşük gerçekleştiği il olarak dikkati çekti. Hakkâri’de 49.6 milyon liralık verginin sadece 9.5 milyon lirası tahsil edilebildi.
