"Havai Fişek İnsan Ve Hayvan Sağlığını Tehdit Ediyor"
Yapılan araştırmalar; düğün, sevinç, yıl dönümü kutlamalarında atılan havai fişeklerin insanları ve hayvanları ciddi manada etkilediğini ortaya çıkardı.
Araştırmayı yürüten Çevre İnceleme ve Su Araştırmaları Enstitüsü ekibinin başı Teresa Moreno, toksikoloji araştırması sonucu havai fişeklerin dumanındaki metalik parçacıkların pek çoğunun biyoreaktif olduğunu ve insan sağlığını etkileyebileceğini tespit ettiklerini belirtiyor. Havai fişeklerin farklı renk ve efektleri, baruta metal ekleyerek elde ediliyor. Havai fişekler fırlatıldığında yoğun bir duman çıkarıyor ve akciğere solunabilecek kadar küçük metalik parçacıkları serbest bırakıyor. Moreno, bunun
bir sağlık riski oluşturduğunu ve astım ya da kalp-damar sorunları olan kişiler için etkisinin çok daha şiddetli olabileceğini belirtiyor. Bunların sağlıklı insanlar üzerindeki etkisi ise henüz bilinmiyor fakat bu dumanda yer alan yüksek seviyede metalik parçacıkların solunumunun yılda sadece birkaç kez maruz kalınsa bile sağlık açısından tehlikeli olduğu kabul ediliyor.
Moreno, şehirlerde yaşayanların, egzoz, baca ve sigara dumanından yayılan zehirli parçacıklardan önemli miktarda soluduğunu ve havai fişeklerin sebep olduğu yoğun dumanın durumu daha da kötüleştirdiğini belirtiyor. Araştırmacılara göre bu durum, sigara dumanının solunmasına benziyor. Ne kadar az dumana maruz kalırsanız sağlığınıza etkisi de o kadar oluyor. En iyi çözüm ise dumanı solumaktan özellikle kaçınmak.
HAVAİ FİŞEĞİN HAMMADDELERİ CİDDİ SAĞLIK RİSKLERİ TAŞIYOR
Akdeniz Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Prof. Dr. Ali Erdoğan, Araştırma Görevlisi Hakan Karaardıç, Mustafa Yavuz ve Leyla Özkan Karaardıç‘ın havai fişeklerin etkileri üzerine yaptığı araştırmaya göre ise, havai fişekler potasyum nitrat, potasyum klorat, potasyum perklorat, sülfür, manganez, demir tozları, strontiyum nitrat ve baryum nitrat gibi kimyasallar içeriyor. Havai fişek kullanılmasıyla çevre kirliliğine yol açan sülfür dioksit, karbondioksit, karbon monoksit, asılı
partiküller gibi maddeler ile alüminyum, manganez ve kadmiyum gibi bazı metaller serbest kalıyor. Bu maddeler ise ciddi sağlık riskleri ortaya çıkarıyor. Bununla birlikte, renkli havai fişeklerin kullanılması güçlü ve zararlı oksitlenme ajanı olan ozonu yer seviyesinde meydana getirebiliyor.
KURT ULUMASI 30 DESİBEL, HAVAİ FİŞEK 170 DESİBEL
Havai fişeklerin hava kirliliğine ve insan sağlığına olumsuz etkileriyle birlikte diğer canlılar üzerine de farklı etkilerinin olduğunu söyleyen Prof Ali Erdoğan, "Doğada her şey ve her durum birbiriyle bağlantılı bir uyum içerisindedir. Bir ormanda bir kurt ulurken diğer memeliler susarlar, bir şahin veya bir kartal uçup çığlıklar atmaya başlayınca ormanı bir sessizlik kaplar. Böylelikle doğal ormanlarda ortalama gürültü 20-30 dB seviyesindedir. Oysa bir havai fişek patladığında ortalama 120-170 dB
gürültü oluşmaktadır. Bu en gürültülü doğal ekosistemler için bile oldukça yüksek bir değerdir. Özellikle göçmen kuşlar bu aktivitelerden belirgin bir şekilde etkilenmektedir. Göçmen kuşların büyük çoğunluğu göç hareketini gece gerçekleştirmektedirler" dedi.
"KUŞLAR GÖÇ YOLLARINI ŞAŞIRIYOR"
Havai fişek aktiviteleri ile meydana gelen patlamaların ve farklı ışıkların bu alanlardan geçen kuşları önemli oranda şaşırttığının altını çizen Erdoğan, "Patlamalarda açığa çıkan yüksek ses, davranış değişiklikleri meydana getirerek rotalarından sapmalarına neden olabilir. Yine patlamalarda açığa çıkan olağandışı ışıklar da benzer şekillerde rota değişikliklerine neden olabilir. Bu değişiklikler, kışlama alanlarına ya da üreme alanlarına ulaşmalarını engelleyecektir. Ayrıca, stresli göç hareketi
esnasında karşılaştıkları bu anormal olaylar hayvanlara aşırı stres yükleyecektir. Metabolik aktivitelerin çok yüksek olduğu göç hareketi esnasında karşılaştıkları bu anormal streslenme ani ölümlere neden olabilir. Diğer yandan patlamalarda açığa çıkan farklı ve şiddetli ışıklar geçici görme kaybına ya da ani yön değişikliklerine de neden olacaktır. Bundan dolayı da karşılarına çıkacak engelleri göremeyeceklerinden çarpmalara ve ölümlere neden olabilir. Bununla birlikte, üreyen türler de bu
aktivitelerden benzer şekilde etkilenecektir. Üreme, eş seçimi, kur davranışları, yuva yapımı, yumurtlama, kuluçkaya yatma, yavru çıkışları, yavru beslenmesi, yavru uçuşları olayları dizinidir ve uzun bir süreçte gerçekleşmektedir" diye konuştu.
"FAZLA IŞIK BALIKLARI DA ŞAŞIRTIYOR"
Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü: "Havai fişek patlamalarıyla ortaya çıkan gürültünün yanında, en önemli yan etkilerinden biri de gecenin anlamlı karanlığını aniden bozan yüksek ışık demetleridir. Canlılığın gelişimi süresince belirli bir periyotta ışıklı ve karanlık zamanlar birbirini izlemiş ve dolayısıyla yaşam buna adapte olmuştur. Birçok tür yüksek ışık şiddetinden önemli oranda etkilenmektedir. Levrek, kefal gibi balıkların larvaları ışık görmemeleri gereken dönemde yoğun ışığa maruz kalırlarsa
strese girer. Yüksek ışık, balık yavrularında gelişim bozukluklarından ölümlere kadar varan bulguların en önemli nedenleri arasındadır."