İran Halısı Petrolle Yarışıyor

Dünyanın en beğenilen halılarının yapıldığı ve günde 4.2 milyon varil petrol üretilip, bunun yaklaşık 2.6 milyon varilinin ihraç edildiği İran‘da halıcılık, petrolden sonra ülkenin ikinci en büyük gelir kaynağı olma özelliğine de sahip.

Dünyaca ünlü el dokuması İran halıları birçok evin duvarlarını ve yerlerini süslerken çok pahalı olması sebebiyle günümüzde alıcılar ucuz olmasından dolayı daha çok Hindistan, Çin, Türkiye ve Fas gibi ülkelerde üretilen ürünlere yöneliyor.

İran Halı Müzesi uzmanı Marayam Hosseindoust yaptığı açıklamada, "İran‘da halı dokuma mesleği çok eskilere, eski Pers imparatorluğu Achaemenid‘e kadar dayanıyor. İran halılarının üretiminde, geleneksel olarak doğal ve mineral materyal ve renkler kullanılıyor. Bu yüzden de İran halıları dünya çapında bilinen bir üne sahip" dedi.

İran halılarındaki desenlerin doğanın güzelliklerinden ilham aldığını söyleyen Hosseindoust, "Kullanılan malzemeden dolayı bu tür halılar çok uzun süre dayanmıyor, bu yüzden en eski İran halıları sadece birkaç yüzyıl öncesine aittir" şeklinde konuştu.

Bununla birlikte bunun da bir istisnası olduğunu kaydeden Hosseindoust, "2 bin 500 öncesine ait olan ve Pazirik halı olarak bilinen eşsiz bir İran halısı var. Bu 90 yıl önce Sibirya‘da bulundu. Halının günümüze kadar bozulmadan gelmiş olmasının sebebi ise, buz katmanlarının altında kalan bir mezarlıkta gömülü kalmış olması. Bunun dışında bu müzedeki en eski örnek, Safevi Hanedanlığı‘ndan günümüze gelen bir halı" dedi.

Halı Müzesi uzmanlarından Melike Mahmudi ise, "İran halısının dünyada bu denle prestijli bir statüye sahip olmasının en büyük nedenlerinden biri, dokuyucuların, halıyı mobilyanın bir parçası olarak görmemeleri. Halıyı yaşam alanlarının bir tamamlayıcısı olarak görmüyorlar. Halının, kültürlerini, inanç ve düşüncelerini, doğada gördükleri güzellikleri yansıtılabilecekleri bir tablo olduğuna inanıyorlar" ifadelerini kullandı.

Mahmudi ayrıca, "Elbette yüksek kaliteli olması ve halıyı dokumak için kullandıkları malzemelerin doğallığı da İran halısının diğer önemli özellikleri" dedi.

Mahris Enstitüsü‘nde halı dokuma öğretmenliği yapan Sara Hosroşahi ise, İran gençlerinin, uzun bir geçmişe sahip olan bu geleneği sürdürmekte oldukça istekli olduklarını ve bundan büyük mutluluk duyduklarını kaydetti.

Hosroşahi, "Bugün çok sayıda İranlı genç, halı dokumayı öğrenmek istiyor. Gelenek İran sanatına duydukları bu ilgi, son yıllarda artış gösteriyor. Enstitümüzde çok çeşitli kesimlerden insanlar var. Birçoğu farklı bölümlerde üniversitelerde okumuş insanlar. Mesela halı dokumayı öğrenmek için buraya gelen pratisyenler, hemşireler var" açıklamasında bulundu.

Dokumacılıkta kullanılan yeni teknik ve aletler sayesinde geçtiğimiz dönemlere göre halı dokumanın hem daha kolay, hem de daha ilgi çekici hale geldiğini söyleyen Hosroşahi, "Halı, İran kültürünün bir parçası, birçok insan bu kültürü daha iyi tanımak istiyor. Halı, İran‘ın sembolü. Eskiden bu halılar sadece köylerdeki veya şehir merkezleri dışındaki atölyelerde dokunurdu. Fakat günümüzde birçok kadın, apartmanlarda bile halı dokuyor" dedi.

Öte yandan; sanatsal görkemin en üst seviyesi olarak da ifade edilen İran halılarının tarihi, 2500 yıl öncesine dayanmaktadır.