Gümüşhane'de 'Cevizin Geleceği' Konulu Konferans

Van 100. Yıl Üniversitesi eski rektörü Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, cevizin protein ve yağ bakımından dünyanın en zengin ürünü olduğunu belirterek, "Cevizin yüzde 78'i protein, yüzde 25'i de yağdır. Batılılar cevizi protein ağacı olarak ifade eder ve bir savaş sırasında protein ihtiyacını gidermek için ceviz en önemli gıdadır" dedi.
Gümüşhane Tarım İl Müdürlüğü ile Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü tarafından "Gümüşhane'de Cevizin Geleceği" konulu bir konferans düzenlendi.
Valilik Toplantı salonunda yapılan konferansa Gümüşhane Valisi Enver Salihoğlu, Van 100. Yıl Üniversitesi eski rektörü Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, Trabzon Orman Bölge Müdürü Dr. Ahmet İpek, İl Özel İdaresi Genel Sekreteri İsmail Yalçın, Torul Orman İşletme Müdürü Hilmi Yazıcı, Tarım İl Müdürlüğü yetkilileri, ilçe tarım müdürü, pestil-köme üreticileri ve çiftçiler katıldı.
Konferans öncesi Gümüşhane Tarım İl Müdür Yardımcısı Abdulkadir Karabulut, Gümüşhane'de ceviz ve ilgili sektörler hakkında bilgi sundu. Gümüşhane'de pestil ve köme sektörünün ihtiyaç duyduğu ceviz miktarının üzerinde üretim olduğunu belirten Karabulut, üretilen bu cevizin sektöre yansıtılamadığını söyledi. Karabulut, son üç yılda İl Özel İdaresi kaynakları ile toplam 8 bin 950 adet aşılı tüplü ceviz fidanı ile 1 dekar ve üzeri kapama bahçe tesis edildiğini de sözlerine ekledi.
Konferansa konuşmacı olarak katılan Van 100. Yıl Üniversitesi eski rektörü Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, cevizin protein ve yağ bakımından dünyanın en zengin ürünü olduğunu belirterek, "Cevizin yüzde 78'i protein, yüzde 25'i de yağdır. Batılılar cevizi protein ağacı olarak ifade eder ve bir savaş sırasında protein ihtiyacını gidermek için ceviz ön plandadır. Hz. Süleyman döneminden beri kullanılan bir meyvedir. Dünyada bilinen 18 çeşit ceviz türü vardır. Dünyada ceviz dendiği zaman 18 tür içinde en önemlisi Anadolu Cevizidir. Temel gıda maddesi bakımından 100 gram cevizde, 750-800 kalori elde edersiniz. Kepekli ekmekle yerseniz bir insanın bir günlük ihtiyacı olan kaloriyi elde edebilirsiniz. Cevizi önemli kılan esas etmenlerden birisi de omega 3 ve omega 6 orandır. Bitkisel materyaller içinde omega 3 ve omega 6 yağını en fazla ihtiva eden meyve türüdür ceviz. Hiçbir bitki türünde bu kadar çok omega 3 ve omega 6 yoktur" şeklinde konuştu.

"CEVİZİN YETİŞMESİNİ ETKİLEYEN EN BÜYÜK FAKTÖR İLKBAHAR GEÇ DONLARIDIR"
Cevizin yetişmesi için rakımın tek başına bir etken olmadığını ifade eden Şen, "2 bin rakımda da ceviz yetişir. Cevizin yetişmesini etkileyen en büyük faktör ilkbahar geç donlarıdır. Ekolojiyi iyi seçmek gerekiyor, rakımı değil. Ceviz ağacının gövdesi kış aylarında -28 santigrat dereceye kadar dayanabilir. Ama ilkbahar aylarında meydana gelen ilkbahar geç donlarında -2 derece bile cevizi öldürebilir. İlkbahar geç donları cevizin bir sonraki yıl ürününü de öldürür. Çünkü sürgün gözünün içinde o yılın meyvesi vardır. Cevizlerde normalde dinlenme hadisesi yoktur. Cevizlerde dinlenme görülmesinin sebebi dayaktır. Cevizi sırıkla toplarken uç tomurcuklar kopartılır, dolayısı ile gelecek sene vereceği cevizi düşürürsünüz" diye konuştu.
Son yıllarda üretilip dağıtılan meyve fidanlarının sayısının çok olduğu fakat bu fidanların birçoğunun yaşamadığını belirten Şen, bunun sebeplerinden birisinin dikim zamanının Mart-Nisan ayları olduğunu söyledi. Çok özel şartlar dışında meyve ağaçlarının dikimi sonbahar aylarında yapılması gerektiğini vurgulayan Şen, "Kökün dinlenme ihtiyacı yoktur. Bu nedenle meyve sonbaharda dikilir. Toprak don olduğu zaman otomatikman dinlenir. Toprak donsa kök çalışamaz. Kök kaplumbağadır, gövde tavşandır" ifadelerini kullandı.

"BİR CEVİZ AĞACINI YANLIŞ DİKMENİN TÜRK EKONOMİSİNE BEDELİ 2,5 MİLYON DOLARDIR"
Fidan dağıtan kurumlara seslenen Prof. Dr. Şen, fidan dağıtımı yapıldığında mutlaka üreticilere kitap verilmesi gerektiğini belirterek, "Dağıttığınız fidanla ilgili mutlaka o kitabı tanıdan kitap verin. O kitap ağacı yaşatır. Bir ceviz ağacı 500 yıl yaşar. Basit bir hesapla bir ceviz ağacını yanlış dikmenin Türk ekonomisine bedeli 2,5 milyon dolardır" şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Seyit Mehmet Şen, konferansın son bölümünde katılımcılardan gelen soruları cevaplandırdı. Gümüşhane'de cevizin geleceği ne olacak sorusuna cevap veren Şen, şunları söyledi:
"Doğru çeşidi seçerseniz, doğru zamanda getirirseniz, doğru şekilde getirirseniz, doğru şekilde dikim yaparsanız verim alırsınız. Bunları yaparsanız Gümüşhane'nin cevizdeki geleceği çok iyi olur. Ama bunu mutlaka kitaplı hale getireceksiniz. Kitaplı üretimi yaygınlaştıracaksınız."
Bugüne kadar Gümüşhane'de tavsiye edilen ceviz dikimi için uygun rakım yüksekliğinin bin 100 metre olduğunun ifade edilmesi üzerine Prof. Dr. Şen, rakımın önemli olmadığını, iklimin uygun olduğu her yere ceviz dikilebileceğini söyledi. Bitki için topraktan daha önemli olanın iklim olduğuna değinen Şen, "Ekolojiyi zorlamayın" uyarısında bulundu.
Toplantıya katılan Torul Orman İşletme Müdürü Hilmi Yazıcı, gelecek yıllarda dağıtacakları ceviz fidanlarını yerli ceviz türleri ile aşılanmış olarak dağıtacaklarını söyledi.