Irak seçimleri Kerkük'teki tehlikeyi büyütüyor
Irak'ın petrol üretim bölgesi Kerkük'le ilgili olarak, Kürtlerle Araplar arasında yaşanan tartışma, İyad Allavi liderliğindeki milliyetçi Irakiye bloğunun iktidardaki Kürtlere karşı yarattığı güçlü rekabetle daha da derinleşebilir.
Irak’ta 7 Mart’ta yapılan seçimlerin kesin olmayan sonuçları, Şii kökenli, laik eski Başbakan İyad Allavi’nin liderliğindeki Irakiye bloğunun Sünni Araplar ve Türkmenlerin desteğiyle güçlü Kürt ittifakının az da olsa önünde olduğuna işaret ediyor. Kerkük’ün tarihi vatanları olduğunu iddia eden Kürtler, bu şehrin Irak’ın kuzeyindeki özerk yönetimin bir parçası olmasını istiyor. Ancak Kerkük’te yaşayan Araplar ve Türkmenler ile Bağdat merkezî hükümeti bu taleplere karşı çıkıyor.
Kerkük’te açılan sandıkların sonuçlarına göre Allavi’nin laik adaylardan oluşan listesi 3 bin oy önde görünüyor. Eğer şehirde düzen değişirse, bu Kürtlerin yıllardır savundukları iddialarını zayıflatıp; şiddete son vermek ve ekonomisini yeniden inşa etmek isteyen Irak’ta yeni gerginliklere sebep olabilir.
IHS Global Insight isimli bağımsız istihbarat kuruluşunun Ortadoğu analisti Gala Riani, “Bu gelişme Kürtlerin moralini ciddi şekilde bozar” dedi. Riani Kerkük sorununun zamanla ve çözüm baskılarının artmasıyla kaçınılmaz olarak derinleşeceğini söyledi.
Irak’ın Arapları ve Kürtleri arasında toprak dağılımı, petrolün bölüşümü ve federasyonun anayasal yapısı hakkında bir süredir çözümsüz tartışmalar yaşıyor. Bu tartışmanın da Irak’taki zayıf güvenlik ve genç demokrasiye yönelik en büyük tehdit olduğu ifade ediliyor.
EN BÜYÜK ÜÇÜNCÜ PETROL YATAĞI
Irak’ın en önemli petrol üretim havzalarından birinin üzerinde kurulmuş durumda olan Kerkük, Irak’ta bilinen petrol rezervlerinin yüzde 13’üne sahip ve dünyanın en büyük üçüncü petrol yatağı.
Yaşanan anlaşmazlık Irak’ın şiddetin pençesi altındaki şehri Musul da dâhil olmak üzere bazı bölgelerinde istikrarsızlığa neden olarak El Kaide isyancılarının buralarda yuvalanmasına neden oldu.
Siyasi analist Abdülkerim el Halife, “Parlamento seçimlerinin sonucunda, Araplar ve Türkmenler gibi yeni güçlerin ortaya çıkışıyla Kerkük’ün siyasi haritasında önemli değişiklikler yaşanacak” dedi. Kürtler, seçim sonuçlarına karşın Kerkük konusunda Bağdat’la uzlaşmayı reddederek, Allavi’nin listesinin parçalanma ihtimalinin daha yüksek olduğunu söylüyor.
Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin Kürdistan Yurtseverler Birliği ve Mesud Barzani’nin Kürdistan Demokrat Partisi’nden oluşan ittifak, Kuzey Irak’taki özerk Kürt bölgesinde büyük oranda kontrol sahibi. Irak’ın Kürt birliğini dağıtmakla tehdit eden reform yanlısı Goran Grubu Talabani-Barzani ittifakı karşısındaki en güçlü rakip. Ancak konu Kerkük olduğu zaman, Goran Grubu’nun ittifakla aynı cephede yer alması ve Bağdat’tan alınacak tavizler için savaşması daha muhtemel görünüyor.
Kürt ittifakının adaylarından Adnan Kerküki, “Seçimin sonuçları ne olursa olsun, Kerkük şehri için Kürt kimliğimizden vazgeçmeyiz. Partiler arasındaki fikir uyuşmazlıklarına karşın Kürt ittifakı bütünlüğünü koruyacak. Hepimiz Kerkük’ün Kürt kimliği üzerinde aynı fikirdeyiz” dedi.
ALLAVİ KÜRTLERE TAVİZ VERMEZ
Allavi ve Başbakan Nuri el Maliki arasındaki yarış ülke genelinde kıran kırana devam ediyor ancak iki liderin de mecliste çoğunluk elde edemeyecekleri ve hükümet kurmak için kendilerine ortak arayacakları düşünülüyor.
Analist Reidar Visser, “Bu çekişmenin bir bakıma koalisyon müzakereleri için zemin hazırlaması gerekiyor. Ancak Allavi’nin Kerkük’te bu kadar iyi bir sonuç alması, Kürt yanlısı Şii partisi Irak Yüksek İslam Konseyi’ne ve Kürtlere taviz vermesini gereksiz hale getiriyor” dedi.
Kürtler kendilerini yeni hükümetin kimlerden oluşacağına karar verecek yetkili grup olarak görüyor ve potansiyel koalisyon ortaklarından tartışmalı bölgeler ve gelir dağılımı gibi konularda yazılı garantiler istiyor. Arap çoğunluk ve Kürt azınlık arasında paylaşılamayan toprakların yakınlarında yer alan Musul’un geleceği de Bağdat ile özerk Kürt yönetiminin bir diğer tartışma noktası.
Ortadoğu Enstitüsü uzmanlarından Wayne White, Sünni Arap oyların büyük bir çoğunluğunu elde eden ve Kerkük ve Nineveh dâhil beş eyalette önde giden Allavi’nin kazanması durumunda Kürtlerin Kerkük’ün kontrolüyle ilgili taleplerini artıracaklarını söyledi. 2005’te Sünnilerin seçimi boykot etmesiyle Kürtler bölgedeki kontrolü büyük oranda elde etmişlerdi.