Baykal'ın gündeme getirdiği 'Malta Sürgünleri'

CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, partisinin TBMM grup toplantısında ‘Balyoz’ operasyonlarını eleştirip “Türkiye’de darbe yapıldı” duygusuna kapıldıklarını ifade ederek, “Türkiye’yi dönüştürmek için, Türkiye’yi kendi amaçlarına hizmet eder noktaya sürükleyebilmek için, uydurma suçlar dolayısıyla hesap sorabilmek için yargılayacağız diye geçmişte İstanbul’u işgal eden yabancı gücün girişimiyle bu memleketin evlatları toplanmış, Malta’ya sürgüne gönderilmişti.
En ağır suçlamalar ortaya atılmıştı. Daha sonra yargılamalardan hiçbir şey çıkmadı ve hepsi şerefli, vatansever insanlar olarak topluma döndüler. Şimdi Türkiye tekrar böyle bir tabloya sürüklenmek isteniyor. Bu manzara başka türlü izah edilemez” dedi.

Peki Baykal'ın atıf yaparak bugünkü Türkiye manzarasını açıkladığı ‘Malta Sürgünleri’ kimlerdi?

İstanbul'un işgali sonrasında, 1919-1920 yıllarında işgal kuvvetlerince tutuklanarak bir İngiliz sömürgesi olan Malta'ya sürülen (veya gıyabında tutuklama kararı çıkarılarak sürgüne gönderilecekleri bildirilen) 145 Türk devlet adamı, asker, idareci ve aydın.

Tutuklama ve sürgünler, Mart 1919'da, Irak cephesinden çekilişi yürütmüş Ali İhsan Sabis Paşa ile başlamış ve Ekim 1920'ye kadar sürmüştür. Seçilen isimler, işgale karşı direnişi organize edilebilecek kadronun ve liderlik potansiyeli gösterebilecek olanların devreden çıkarılmak istendiğini akla getirmektedir.

Ermeni Tehciri ile ilgili konular sürgün cezalarına sonradan monte edilmiştir. Ancak ellerinde rehin misali tuttukları sürgünlerin varlığı, bunlara karşı isnatların dayanaklarının zayıflığı zamanla İngilizlerin siyaseten aleyhine işlemeye başlamış, Mustafa Kemal de konuyu bir koz olarak kullanmaktan geri kalmamıştır. Sürgünlerin sonuncuları 1922 yılı içinde serbest bırakılmışlardır.

İŞTE SÜRGÜN LİSTESİ

İsim Sürgün dönemi Sürgün no Rütbesi, görevi, mazisi
Ali İhsan Sabis 29 Mart 1919 26 67 eski 6. Ordu komutanı
İbrahim Ahmet 29 Mart 1919 26 68 Ali İhsan Paşa'nın emir onbaşısı, tutuklanan komutanından ayrılmamış, gönüllü sürgüne gitmiştir
Abdülgani Bey 28 Mayıs 1919 26 95 Yarbay
Ahmet Bey 28 Mayıs 1919 27 24 eski Sivas Valisi
Ahmet Cevat Bey 28 Mayıs 1919 27 00 albay, İstanbul merkez kumandanı
Ahmet Haydar Bey 28 Mayıs 1919 27 08 binbaşı
Ahmet Muammer Bey 28 Mayıs 1919 27 19 eski Konya valisi
Ahmet Nesimi Bey 28 Mayıs 1919 27 19 eski Hariciye Nazırı
Ahmet Tevfik Bey 28 Mayıs 1919 26 80 albay
Ali Fethi Okyar 28 Mayıs 1919 26 80 eski Dahiliye Nazırı, Sofya sefiri, mebus
Atıf Bey 28 Mayıs 1919 27 02 Ankara mebusu
Celal Bey 28 Mayıs 1919 26 76 Albay
Cemal Efendi 28 Mayıs 1919 26 94 Yüzbaşı
Faik Bey 28 Mayıs 1919 27 37 eski Merzifon kaymakamı
Fazıl Berki Tümtürk 28 Mayıs 1919 26 98 eski Çankırı mebusu
Ferit Bey 28 Mayıs 1919 27 03 İttihat ve Terakki katibi
Gani Bey 28 Mayıs 1919 27 23 İttihatçı
Habip Bey 28 Mayıs 1919 26 85 Bolu mebusu
Hacı Ahmet Paşa 28 Mayıs 1919 27 39 Enver Paşa'nın babası
Doktor Halil Bey 28 Mayıs 1919 26 99 Yüzbaşı
Hasan Fehmi Bey 28 Mayıs 1919 26 88 Sinop mebusu
Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi 28 Mayıs 1919 27 34 Şeyhülislam
Hazım Bey 28 Mayıs 1919 26 78 Binbaşı
Hilmi Bey 28 Mayıs 1919 27 89 Kırklareli Mutasarrıfı
Hoca Rıfat Efendi 28 Mayıs 1919 27 06 İttihat ve Terakki temsilcisi
Hüseyin Cahit Yalçın 28 Mayıs 1919 26 75 İstanbul mebusu, gazeteci
Hüseyin Kadri Bey 28 Mayıs 1919 27 05 Karesi mebusu
İbrahim Bedrettin Bey 28 Mayıs 1919 27 01 Diyarbakır Valisi
İbrahim Hakkı Bey 28 Mayıs 1919 27 10 binbaşı
İsmail Canbulat 28 Mayıs 1919 26 92 eski Dahiliye Nazırı
Kemal Bey 28 Mayıs 1919 Belli değil Belli değil
Macit Bey 28 Mayıs 1919 27 04 Divan-ı Muhasebat Memuru
Mazlum Bey 28 Mayıs 1919 27 07 Binbaşı
Mehmet Sabit Sağıroğlu 28 Mayıs 1919 26 86 eski Sivas Valisi
Sabri Toprak 28 Mayıs 1919 27 29 Saruhan Mebusu
Mehmet Tevfik Bey 28 Mayıs 1919 26 79 Yarbay, Kaymakam
Memduh Bey 28 Mayıs 1919 27 33 eski Musul Valisi
Mithat Şükrü Bleda 28 Mayıs 1919 26 93 eski Maarif Nazırı, Burdur Mebusu, İttihat ve Terakki Genel Sekreteri
Mustafa Asım bey 28 Mayıs 1919 27 11 eski Of Mutasarrıfı
Mümtaz Bey 28 Mayıs 1919 26 97 Emekli Yarbay
Nevzat Bey 28 Mayıs 1919 26 96 Yüzbaşı
Ömer Bey 28 Mayıs 1919 26 81 Binbaşı
Rahmi Arslan 28 Mayıs 1919 26 91 eski İzmir Valisi
Rıza Hamit Bey 28 Mayıs 1919 27 40 Bursa Mebusu
Saip İbrahim Pirzade 28 Mayıs 1919 27 35 Şurayı Devlet Reisi, Nazır
Salah Cimcoz 28 Mayıs 1919 27 28 İstanbul Mebusu
Sami Bey 28 Mayıs 1919 27 09 Albay
Süleyman Numan Paşa 28 Mayıs 1919 27 32 Ordu Sıhhiye Müfettişi
Süleyman Sudi Bey 28 Mayıs 1919 27 30 Tokat Mebusu, Lazistan mebusu olarak da görünmektedir.
Şerafettin Efendi 28 Mayıs 1919 26 77 Yüzbaşı
Şükrü Kaya 28 Mayıs 1919 27 38 Mülkiye Müfettişi
Tahir Cevdet Bey 28 Mayıs 1919 26 90 eski Ankara Valisi
Tevfik Hadi Bey 28 Mayıs 1919 26 82 Siyasi Polis Müdürü
Mehmet Ubeydullah Hatipoğlu 28 Mayıs 1919 27 31 İzmir mebusu
Veli Necdet Bey 28 Mayıs 1919 26 87 Dahiliye Nazırlığı Müsteşarı
Yusuf Ziya Bey 28 Mayıs 1919 26 84 Emekli Binbaşı, İttihat ve Terakki Üyesi
Zekeriya Zihni Bey 28 Mayıs 1919 27 18 eski Edirne Valisi
Cihangirzade İbrahim Bey 2 Haziran 1919 27 17 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Alibeyzade Mehmet Bey 2 Haziran 1919 27 16 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Kars valisi
Cihangirzade Hasan Han 2 Haziran 1919 27 18 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Savunma Bakanı
Cihangirzade Aziz Bey 2 Haziran 1919 27 19 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Adalet Bakanı
Mehmetoğlu Muhlis Bey 2 Haziran 1919 27 27 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti PTT Genel Müdürü
Matvey Radjinski 2 Haziran 1919 27 25 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rus Şura üyesi
Musa Salah Bey 2 Haziran 1919 27 20 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Polis Müdürü
Pavlo Camusev 2 Haziran 1919 27 14 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rum Şura Üyesi
Tevhidüddin Mamiloğlu 2 Haziran 1919 27 22 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Emniyet Müdürü (Orenburglu Kazak Türkü)
Stefani Vafiades 2 Haziran 1919 27 26 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rum Şura Üyesi, Sosyal Yardım Bakanı
Yusufoğlu Yusuf Bey 2 Haziran 1919 27 21 Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Şura Üyesi, Gıda Bakanı
Abbas Halim Paşa 21 Eylül 1919 27 54 Prens, Eski Nafia Nazırı, Bursa valisi, Sadrazam Sait Halim Paşa’nın kardeşi.
Ahmet Ağaoğlu 21 Eylül 1919 27 64 Afyonkarahisar mebusu, Darülfünün hocası, yazar
Ali Münif Bey 21 Eylül 1919 27 62 eski Nafia Nazırı
Hacı Adil Bey 21 Eylül 1919 27 57 mebus
Halil Menteşe 21 Eylül 1919 27 60 İttihat ve Terakki üyesi
Hüseyin Tosun 21 Eylül 1919 27 65 Milli Telgraf Ajansı sahibi ve müdürü
Kara Kemal 21 Eylül 1919 27 61 eski İaşe Nazırı
Mahmut Kamil Paşa 21 Eylül 1919 27 58 eski 5. Ordu Komutanı
Sait Halim Paşa 21 Eylül 1919 27 55 Prens, eski Sadrazam
Ziya Gökalp 21 Eylül 1919 27 59 Ergani-Maden Mebusu, Darülfünün hocası, yazar
Mehmet Arif Bey 28 Ocak 1920 27 60 Binbaşı
Nuri Bitlisi 28 Ocak 1920 27 61 Çavuş
Faik Kaltakkıran 22 Mart 1920 27 80 mebus
Ahmet Şevket Bey 22 Mart 1920 27 81 İstanbul Müstahkem Mevki Komutanı
Cemal Mersinli 22 Mart 1920 27 72 ordu komutanı
Çürüksulu Mahmut Paşa 22 Mart 1920 27 71 komutan
Hasan Tahsin Uzer 22 Mart 1920 27 73 eski Şam ve Erzurum valisi
Hüseyin Rauf Orbay 22 Mart 1920 27 76 eski Bahriye Nazırı, Sivas mebusu
İsmail Cevat Çobanlı 22 Mart 1920 27 74 komutan
Mehmet Esat Işık 22 Mart 1920 27 75 askeri tabip
Mehmet Şeref Aykut 22 Mart 1920 27 79
Kara Vasıf (Mustafa Vasıf Karakol) 22 Mart 1920 27 78 Karakol Cemiyeti'nin kurucusu
Köstenceli Numan Usta 22 Mart 1920 27 81 Zeytinburnu Fabrikasında Ustabaşı
Ahmet Emin Yalman 27 Mart 1920 27 87 Gazeteci
Ali Çetinkaya 27 Mart 1920 27 89 eski Afyon mebusu
Ali Sait Paşa 27 Mart 1920 27 82
Ali Seyyit Bey 27 Mart 1920 27 94 aşiret reisi
Celal Nuri İleri 27 Mart 1920 27 85
Ebüzziyazade Velit Paşa 27 Mart 1920 27 83
Enis Avni (Aka Gündüz) 27 Mart 1920 27 91 yazar
Hilmi Abdülkadir 27 Mart 1920 27 89
İslam Ali 27 Mart 1920 27 86
Mehmet Eczacıbaşı 27 Mart 1920 27 90 Eczacı, Mehmet Şazi Elveren'in babası
Mehmet Muammer İra 27 Mart 1920 27 88 İstanbul Polisi Siyasi Kısım Müdürü
Rafet Paşa 27 Mart 1920 27 92 belli değil
Süleyman Nazif 27 Mart 1920 27 84 eski Musul ve Bağdat valisi, yazar
Acenta Mustafa Kırzade 20 Mayıs 1920 27 86 Tacir
Doktor Abdüsselami Paşa 20 Mayıs 1920 27 90 Emekli general, eski Yemen komutanı
Mehmet Kamil Bey 20 Mayıs 1920 Musullu gazeteci
Hacı Ahmet Bey 31 Mayıs 1920 27 91 Sivas İttihat ve Terakki Delegesi
Mustafa Reşat Bey 31 Mayıs 1920 İstanbul Siyasi Polis Müdürü
Agah Bey 7 Haziran 1920 27 86
Basri Bey 7 Haziran 1920 27 92 yarbay, Cevat Paşa'nın damadı
Mustafa Abdülhalik Renda 7 Haziran 1920 27 92 eski Bitlis Valisi
Ali Cenani 13 Haziran 1920 27 93 eski Halep ve Antep mebusu
Andavallı Mehmet Ağa 13 Haziran 1920 27 94
Murat Bey 13 Haziran 1920 27 95
Süleyman Faik Paşa 13 Haziran 1920 27 96
Yakup Şevki Subaşı 13 Haziran 1920 27 97 eski 9. Ordu Komutanı
Ali Nazmi Bey 6 Ağustos 1920
İlyas Sami Muş 19 Ağustos 1920 Muş mebusu
Mehmet Atıf Bey 19 Ağustos 1920 27 98
Mehmet Nazım Bey 19 Ağustos 1920 27 99
Süleyman Necmi Bey 19 Ağustos 1920
Sefer Bey 12 Eylül 1920 28 00
Burhanettin Hakkı Bey 20 Eylül 1920 28 01
Mehmet Nuri Bey 20 Eylül 1920 28 02
Mehmet Rıfat Bey 20 Eylül 1920 28 03
Cemal Oğuz Bey 5 Ekim 1920 28 04
Mehmet Ali Bey 5 Ekim 1920 28 05
Ahmet Şükrü Bey 27 63 eski Maarif Nazırı, mebus
Eşref Sencer Kuşçubaşı 28 06 Teşkilat-ı Mahsusa
İsmail Müştak Mayokan 28 07 Yazar, mebus
Kazım Bey 28 08 Albay, Enver Paşa’nın kayınbiraderi
Mürsel Bakü 28 09 Tümgeneral, mebus
Galatalı Şevki Bey 28 10 Miralay, Malta’ya sürgüne gönderilinceye kadar Karakol örgütünün başı
Yunus Nadi Abalıoğlu 28 11 Gazeteci, Yeni Gün gazetesi sahibi,Anayasa Mahkemesi Başkanı