Baskan Esen, Yerinde Dönüsüm Projeleri Için Vatandaslari Uyardi

Dogu Akdeniz Insaat Müteahhit Birligi (DAIMFED) Malatya Sube Baskani Kadircan Esen, 6 Subat depremleri sonrasi Malatya’da sürdürülen yerinde dönüsüm projelerinde gözlemlerini paylasti. Gözlemledigi püf noktalarini somut örnekler ile anlatan Esen, "6 Subat 2023 tarihinde sabaha karsi 04.17’de hayatta kalanlar panik içindeydik. Çocuklarimizi kucagimiza almis apartmanin merdivenlerinden o anda asagi inmeye çalisirken ailemizin disinda meslektaslarimizin düsündügü baska seylerde vardi. Vicdan ve sorumluluk sahibi insaat mühendisi ve müteahhit meslektaslarim için o merdivenler hiç bitmedi diye tahmin edebiliyorum. Hepimizin aklinda projelendirdigimiz, yaptigimiz, denetledigimiz binalar vardi tabi ki. Yaptigi isten emin olsa bile insan depremin büyüklügü ve soku bilimin tüm kurallarini unutturuyor insana. O an bilim çerçevesinde düsünemiyorsunuz. Yapabildiginiz tek sey anca kaygi ve endise ile binalari gezmek oluyor. Bende ayni sekil o sabah henüz 2. deprem olmamisken uyguladigim ve projesini çizdigim yaklasik 600 konutun yani 2 bin 500 civari insan caninin yer aldigi binalari gezmistim. Çok sükür ki projelerimde can kaybi ve yaralanma olmamisti" ifadelerine yer verdi.

Depremde özellikle sehrin bati yakasindaki projelerde hasarin çok fazla oldugunu da ifade eden Esen, "Genel olarak çarsi ve eski yapilarin durumu çok kötüydü. Insaat mühendisiyseniz veya müteahhitseniz büyük bir depremden sonra sizi çok zor zamanlar bekliyor. Kendinizi ifade edemediginiz, suçlu ilan edildiginiz, özgüven yitirdiginiz bir ortam. Hasar tespitleri, kontrollü yikimlar, geçici barinaklar, güçlendirme gibi teknik konularda size ihtiyaç varken maalesef o an toplumsal deformasyonun tam ortasinda suçlu ya da suçsuz sert elestirilere maruz kaliyorsunuz. Sosyal travmalariniz sizi mesleginizden sogutuyor o an. Her halde depremden önce müteahhit, mimar, mühendislere deprem yönetmeliginde yer alan tasarim ivmesinin 3 kati fazla ivmeyle binalarin karsilasacagi söylenseydi ve depremden sonra yeni binalarinin deprem aninda göçmeyecegi de eklenseydi bilimsel olarak çok gerçek karsilanmazdi. Size garip ve ilginç bir bilgi aktarayim. Çok korkmayin ama 6 Subat deprem ivme degerleri binalarin statik projelerine islendiginde binalarin çogu statik programlarda göçme durumu veriyor. Yanlis duymadiniz hastane ve okul gibi önem katsayisi yüksek projelendirilmis binalarin disindaki binalarin geneli proje analizinde yikim sonucu veriyor" seklinde konustu.

Yerinde dönüsüm projelerinin hayata geçirilmesinde insaat firmalarinin mutlaka çok iyi arastirilmasi gerektiginin altini da çizen Baskan Esen, “Yerinde dönüsüm her yönüyle mesakkatli bir is. Uzlasmalar, kamulastirma, hakkedis, uygulama bunu her müteahhit beceremeyecegi gibi sermaye, bilgi ve tecrübe isteyen bir husus kesinlikle” dedi.

Depremden sonra sirket devirlerinin ve adi ortakliklarin çok fazla sayida yapildigina da dikkat çeken Esen, “Ise talipli olan firmanin ortaklari ve hissedarlarinin 5 Subat 2023 ile simdi arasinda fark var mi? Buna kesinlikle bakilmali. Buna mali müsavir bir tanidiginiz sayesinde de kolayca erisebilirsiniz. Yukaridaki örnek gibi çok sirket el degistirdi, ortakliklar kuruldu. Dikkatli olmak lazim, tecrübesiz art niyetli olusumlar olabilir” ifadelerine yer verdi.

Malatya’da bugünün sartlarinda bir insaat yapiminda metrekare birim fiyatinin 17 bin TL civarinda oldugunu ifade eden DAIMFED Malatya Sube Baskani Kadircan Esen, “Fiyatlar bu durumdayken sizin için neden karsiz is yapsin müteahhit firma? Yada zararina is yapsin? Bunu muhakeme etmek lazim. Bugün kuru paranin bile senelik maliyetinin yüksek faiz oranlarindan dolayi yüzde 50 oldugunu unutmayalim. Size verilen teklif metrekare de 19 -20 bin TL birim maliyetin asagisinda ise maalesef maliyetler çok gerçekçi degil. Ucuza verilecek is, ileride çok yorucu hal alabilir. Eger firma düsük tekliften hala para kazanacagini iddia ediyorsa ödediginiz pesinata karsilik banka teminat mektubu isteyebilirsiniz” seklinde konustu.

Yerinde dönüsüm isinin verilecegi insaat firmasinin her yönüyle iyi arastirilmasi gerektigini belirten Esen, “Sirketin hissedarlari adina daha önce is deneyim belgesi var mi? Insaat ruhsati alinmis mi? Yada belediye teslimleri yapilmis mi? Bu bilgilere merkez ilçe belediyesi imar isleri arsivinden rahatça ulasabilirsiniz. Tecrübeli, imar mevzuatina hakim avukatlardan, mühendislik ofislerinden kesinlikle müsavirlik hizmeti alarak riski minimize edebilirsiniz” dedi.

Yerinde dönüsüm finansi, modellemesi ve evraksal hareketlerinin basli basina bilgi ve tecrübe gerektiren bir organizasyon oldugunu dile getiren Esen, “Ben sahsen referanssiz, sermayesiz ve tecrübesiz firmalarin yerinde dönüsüm islerinde çok kisiyi magdur edebilecegini düsünüyorum. Özet olarak, Firmalari belediyelerden, bankalardan, ticaret odalarindan iyice arastirip isinde iyi avukatlardan ve mühendislerden teknik destek alirsak ileride karsilasacagimiz problemleri yok etmis oluruz” diye konustu.