Fiyatlama davranışını 3 faktör belirliyor! Bakan Şimşek açıkladı: Enflasyon için o sektöre dikkat çekti

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ekonomi gündemine dair SABAH'a değerlendirmede bulundu.

'GELİR POLİTİKALARIYLA ENFLASYON HEDEFİNİN UYUMLU OLMASI GEREKİYOR'

Bakan Şimşek yaptığı değerlendirmede, Türkiye'de enflasyon seviyesi ve fiyatlama davranışına ilişkin olarak önemli tespitlerde bulundu. Gelir politikalarıyla enflasyon hedefinin uyumlu olması gerektiğini belirten Şimşek, fiyatlama davranışıyla ilgili model çıkarmanın sıkıntılı olduğunu söyledi. Türkiye'de 2024 yılında maaşlarda yapılan artışların kümülatif etkisinin yüzde 80'in biraz üzerinde olduğuna dikkat çeken Şimşek, 'En düşük ortalama emekli maaş artışı yüzde 78 yüzde 86 arasında, bu öngörülen enflasyonun üzerinde. Asgari ücret yüzde 49, o biraz daha yakın ama memur maaşları aynı şekilde yılın ilk yarısı yüzde 49 arttı, yılın ikinci yarısında yüzde 19.7 ile yüzde 25 arasında arttı. Kümülatif etkisi ortalamada yüzde 80'in biraz üzerinde' dedi. Şimşek, halkın fiyatlama davranışını şu örnekle anlattı:

'Örneğin gelirleri arttırdığınızda ev sahipleri de kirayı ona göre arttırıyorlar. Türkiye'de fiyatlama davranışı buna dönmüş durumda. Sadece davranıştan bahsediyoruz. Ev sahibi kiracısı memur diyelim ve 'maaşı temmuzda yüzde 20 arttı, yılın başında da şu kadar zam almıştı ben de kirayı şu kadar arttırmalıyım' diyor. Kendince basit bir hesaplama yapıyor. Ücret enflasyonu ayrı tartışma fiyatlama davranışından bahsediyorum.'

ZAMAN ÇÖZECEK

Türkiye'de davranışsal fiyatlama sıkıntısını 'zaman'ın çözeceğini belirten Şimşek, davranışsal fiyatlamada belirleyici üç ana faktör bulunduğuna dikkat çekti. Bu faktörlerden ilkinin kredibilite olduğunu vurgulayan Şimşek, 'Kredibilite söylemle kazanılmaz sonuçla kazanılıyor. Hedef koyarsın hedefler gerçekçi olur tutturursun ve derler ki 'bu sene tutturdular herhalde, tesadüf belki gelecek sene yaklaşırlar'. Bir sene daha tutturursun 'vazgeçtik bunlar oturuyorlar' derler. Bu kredibilitedir' dedi.

İkincisinin kredibiliteyi destekleyen 'gelirler politikası' olduğunu anlatan Şimşek, fiyatlamaların gelirler politikasına göre şekillendiğini söyledi. Şimşek, 'Bizim gibi fiyatlama davranışının bozulduğu ülkelerde en belirleyicisi gelirler politikasıdır. Neden çünkü fiyatlamalar gelirler politikasına göre şekillenir. Marjlar daraldıkça o zaman beklentiler ile hedefler ile gerçekleşmeler manzumesindeki farklılıklar da o zaman azalır' ifadelerini kullandı.

Şimşek üçüncü faktörün de 'ilave tedbir alabilme kabiliyeti' olduğunu dile getirirken, politika yapıcılarının hedeflerden sapma olduğunda tepki verme kabiliyetinin önemli olduğunu vurguladı. Şimşek, 'Diyelim ki şu veya bu nedenle araya bir şey girdi ve hedefte sapma oldu. Buna doğru tepki verebiliyor musunuz? Yoksa hedefi ıskaladınız da umursamadınız mı? İşte o kötü fiyatlama davranışını pekiştirir. Ama hedefi az biraz ıskalama durumunuz çıktı ortaya. Ama gerekli tedbiri aldınız o tersini yapar. Dolayısıyla burada bu üç esas konu, bu üç başlık belirleyici olan' diye konuştu.

TARIM ARZI ÖNEMLİ

Bakan Şimşek, enflasyonla mücadelede tarımın etkisinin önemine işaret ederek, sınırlı kaynak söz konusu olduğunda tarım projelerine en hızlı bitirilecek olanlardan başlanılması gerektiğini söyledi. Şimşek bunu tasarruf genelgesinde de ortaya koyduklarını belirterek, 'sonuç alacağımız projelere öncelik vereceğiz, sonuç odaklı gideceği' değerlendirmesini yaptı.
Tarımda arzı arttırarak enflasyonun düşürülmesi gerektiğine vurgu yapan Şimşek, verimliliği arttırmak için teknolojiye ve bilgiye destek verilmesi gerektiğini kaydetti. Şimşek, şöyle devam etti:

AKILLI DAVRANACAĞIZ

'O zaman oturup gıda da basit bir şey yapacağız. Verimliliği arttırmak için bir taraftan teknolojiye bilgiye destek vereceksin ama esas kuru tarım endüstriyel bitki üretmiyor. Endüstriyel bitki geliri yüksek bitkidir ihracat potansiyeli, ithal ikame potansiyeli olan bitkidir. O zaman pamuk, yağlı tohumdan tutun envai çeşit var. Bunun için su lazım, yatırım gerekiyor. Para koyuyoruz ama ortalama bitiş süresi AK Parti öncesi 40 yıla çıkmıştı, 10 yıla kadar düşürdük şimdi tekrar yükselmeye başladı. Dolayısıyla akılla davranacağız. Tasarruf genelgesinin en önemli bileşeni budur.'

LOJİSTİĞE DİKKAT

Şimşek ayrıca 'tarladan sofraya' ulaştıracak lojistiğe dikkat edilmesinin önemli olduğunu belirtti. Şimşek, 'Lojistikte, tarlada var olup, pazara ulaşırken sorun yaşıyoruz. Çok aracı var fiyat etkisi var. Rekabet bazı noktalarda zayıf, fiyat etkisi var. Ve tabi fire var. Tarladan gelişte soğuk zincir var mı? Peki tarladan alınca istifliyor musun? Yoksa güzel şeklide paketliyor musunuz? Sonradan bir yere getirip paketleme zaten zararı veriyor. Domatesleri üst üste istifleyim bir gün sonra bir kısmı zayi oluyor. Ama alıp domatesi teker teker koyup, paketleyip ikinci katmanlar oluşturup bunları yapıyor musunuz. Bunları programa koyduk yol gösterdik. Genelgeyi açıkladık. Ancak uygulama kapasite gerektiriyor. Zaman gerektiriyor.' Değerlendirmesini yaptı.

REKABET KRİTİK

Rekabetin de kritik önemde olduğunu ifade eden Şimşek, *çiftçi en zayıf halkadır. Çünkü bilgi ve teknoloji kapasitesi, finansal kabiliyet imkanları sınırlı. Aracılar konusu apayrı. Oralarda rekabeti geliştirilmeli' dedi.