Tarimsal Girdi Maliyetleri Aylikta Ayni Kaldi, Yillik Bazda Artti
Antalya Ticaret Borsasi (ATB) ve Antalya Tarim Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Baskani Ali Çandir, Türkiye Istatistik Kurumu (TÜIK) tarafindan açiklanan 2024 yili Mart ayi Tarim Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarim-GFE) degerlendirdi. Tarim-GFE’nin Mart ayinda aylik yüzde 1,16 arttigini belirten Çandir, "Bu rakam, endeksin ölçülmeye basladigi 2015 yilindan itibaren Mart aylari ortalamasinin (1,77) yüzde-35 altinda olmustur. Diger taraftan geçen yil Mart ayi düzeyi ile ayni olmustur" dedi. Tarim-GFE’nin Mart ayinda yillik yüzde 49,93 arttigini kaydeden Çandir, "Bu yillik rakam, son 9 yilin Mart aylari ortalamasinin (31,12) yüzde 60 üzerinde olmustur. Diger taraftan geçen yil Mart ayi (43,21) düzeyinden yüzde 16 yüksek ilan edilmistir. Tarim-GFE Mart ayinda aylikta ayni, yillikta yüksek artis olarak ilan edildi” dedi.
En yüksek artis yine veterinerlik hizmetlerinde
Tarim-GFE’nin alt kalemlerine bakildiginda, tarimda kullanilan mal ve hizmetlerin fiyatlarinda aylikta yüzde 0.81 ve yillikta ise yüzde 46,74’lük artis ilan edildigini belirten Çandir, “Mart aylari itibariyle aylikta 2021 ve 2022 yillarindan ve yillikta ise 2022 yilindan sonraki en yüksek degerler olmustur” dedi.
Çandir, tohumda aylik yüzde 7,04, enerjide yüzde -1,49, gübrede yüzde -0,24, ilaçta yüzde 2,86, veteriner hizmetlerinde yüzde 2,06, yemde yüzde 0,41 ve diger kalemlerde ise yüzde 1,49 olarak aylik degisimler ilan edildigini belirtirken, yillikta tohumda yüzde 59,63, enerjide yüzde 59,97, gübrede yüzde 26,85, ilaçta yüzde 22,78, veteriner hizmetlerinde yüzde 165,31, yemde yüzde 35,43 ve diger kalemlerde ise yüzde 90,86’lik artis ilan edildigini kaydetti.
Çandir, tarimsal yatirima katki saglayan mal ve hizmetlerin fiyatlarinda ise aylik yüzde 3,35 ve yillik yüzde 72,55’lik artis oldugunu belirtti.
Çandir, “Mart ayinda Tarim-GFE alt kalemlerindeki degisimler, yilbasindan bu yana benzer egilim göstermistir. Örnegin veterinerlik hizmetlerindeki ve diger hizmet kalemlerindeki sira disi artislar ile gübre, ilaç ve yemdeki ortalama enflasyonun 3’te 1’i kadar artislar dikkat çekici olmustur” dedi.
Üretici fiyatlarin altinda kaldi
TÜIK tarafindan Mart ayi tarimsal üretici fiyat endeksi Tarim-ÜFE’nin aylik yüzde 5,57, yillik ise yüzde 61,87 ilan edildigini kaydeden Çandir, “Tarimsal faaliyetlerde bulunanlar açisindan son bir yillik egilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmisken Mart ayindaki aylik ve yillik girdi maliyetleri artisi, üretici fiyatlarinin altinda seyretmistir. Üretici lehindeki bu aylik ve yillik seyrin önümüzdeki aylarda devam etmesi, üreticiler için önem arz etmektedir. Böylece üretici kesimin birikmis zararlarinin azalmasina katki saglayacaktir” degerlendirmesinde bulundu.
Yurt içi ve yurt disi üretici enflasyonlarinin tarimi dolayli olarak etkiledigini söyleyen Baskan Çandir, yurt disi üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Mart’ta aylik yüzde 4,70 ve yillik yüzde 67,25 arttigini belirtti.
Çandir, “Yurt içi üretici enflasyonu YI-ÜFE’nin aylik yüzde 3,29 ve yillik yüzde 51,47 gibi oldukça yüksek düzeyde artmisti. Üretici düzeyindeki gida kalemi ise aylik yüzde 4,43 ve yillik ise yüzde 62,46 artmisti. Bu durum, Mart ayinda da tarima dayali imalat sanayiindeki enflasyonun, tarimdan daha yüksek seyrettigini göstermektedir” dedi.
Mart ayinda üretici kesimdeki bu enflasyonlara karsilik tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylik yüzde 3,16, yillik yüzde 68,50 arttigini kaydeden Çandir, “Tüketici taraftaki gida enflasyonu ise Mart ayinda aylik yüzde 3,40 ve yillik yüzde 70,41 olarak ilan edilmisti. Islenmemis gida enflasyonu ise Mart’ta aylik yüzde 0,57 ve yillik yüzde 82,67 düzeyinde ilan edilmisti. Yas meyve sebze enflasyonu ise aylik yüzde 0,57 ve yillik 82,67 artis olarak ilan edilmisti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldigi enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu oldugunu göstermeye devam etmektedir” degerlendirmesinde bulundu.