Insan Yasama Ömrü Uzuyor, 2080 Yilinda 120 Olarak Öngörülüyor
Mugla Sitki Koçman Üniversitesi Tip Fakültesi ve Mugla Aile Hekimleri Dernegi tarafindan Mugla’da düzenlenen ‘Asi Okulu’ konferansina katilan Gazi Üniversitesi Tip Fakültesi Enfeksiyon Hastaliklari ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dali ögretim üyesi Prof. Dr. Esin Senol, yeni asilardan Zona ve RSV asilari hakkinda bilgi verdi. Senol, yeni asilardan Zona asisinin küçük yaslarda geçirilen, fakat vücutta sakli kalan hastaliklarin 50-70 yaslarinda tekrar uyanmasina engel oldugunu açikladi.
Prof. Dr. Esin Senol, asilar sayesinde bagisiklik sistemi sayesinde hastane basvurularinin azaldigini belirterek, “Asi niye önemli. Asi, çünkü hastaliklardaki hastaneye yetisme, hastalik tedavisindeki maliyeti karsilama ve esitsizlikleri gideren bir sey. Yani asi yaptiginiz kisilerin esit bir sekilde o hastaliga karsi bagisik kiliyor ve o hastalik nedeniyle hastane basvurusu ve tedavileri önlüyor. Ikincisi, ileri yas dedigimiz 50 yas üzeri çok seyahat eden, bagisiklik sistemini baskilayici ilaçlar kullanan grubun arttigini düsünecek olursak enfeksiyon duyarli hükümetlerin bunun için harcamasi gereken paralari çok azaltan bir yaklasim asilama” dedi.
“2080 yilinda ortalama insan ömrü 120 olarak öngörülüyor”
Her geçen yüzyilda ortalama insan ömrünün uzadigini dikkat çeken Senol, “19. yüzyilda yasayan atalarimiz bizim 45 yasinda ölüyordu. 20. yüzyila geldigimizde insan ortalama ömrü 75 olmustu. Insan yasam ortalama ömrü giderek uzuyor. 2080’ler gibi insan ömrünü ortalamada uzatamazsak bile 120 yasina kadar yasayan bireylerin artacagi öngörüsü var. Bu da kirilgan bir nüfus demektir. Ikincisi çocukluk çaginda öyle bir is yapmisiz ki, biz bu insanlari bir önceki yüzyildan çok daha uzun yasatmisiz demek. Neydi bu çok önemli sey? Sanitasyon. Yani suyun ve çevrenin temizligi, asi ve ciddi hastaliklar için antibiyotiklerin bulunmasi gibi süreçlerdir. Çocukluk çaginda müthis bir basari sagladi asi ve insan ortalama ömrünü uzatti. 17 tane hastalik kontrol edilebiliyordu Kovid’e kadar. Kovid ile birlikte Kovid’i de ekledik ve yeni gelisen söz ettigim asilar ile birlikte 20’ye yakin en ölümcül olan, en çok sakat birakan ve insani isinden gücünden eden, bilmeden kalbinizde krize neden olan, inmeye sebep olan bulasici hastaliklara karsi kontrol saglayacagiz. Yani 20 tane hastaliktan önemli bir kontrol saglayacak” dedi.
“Zona asisi vücutta uyuyan hastaliklari önler”
Yeni asilardan Zona ve RSV asilari hakkinda bilgi veren Prof. Dr. Senol, “Zona aslinda ileri yas için bir asi. Ama bir yandan bagisikligi baskilanmis hastalar için de çok önemli. Çünkü Zona, bizim geçirdigimiz suçiçegi nedeniyle bizde sakli kalmis, uyur durumda bulunan, ama 50 yasin üzerinde yüzde 50, 70 yasin üzerinde 70 yeniden uyanacak belki gözümüzü ve sesimizi kaybedecegimiz, aylarca sürecek agrilar çekecegimiz bir hastaligin önlenmesi için bir asi Zona asisi. Digeri de Kovid gibi bizi çok hastalandirip yogun bakimlara yatmamiza neden olan özellikle kirilgan gruplari, ileri yas, alti aydan küçük bebekleri çok hastalandiran RSV adini verdigimiz ve solunum yoluna karsi asi. Kadin genital kanserleri, HPV asisini ulusal uygulama programina alan ülkelerde artik elimine edilme sinirina geldi. 10’uncu yil verilerini görüyoruz. Son derece emniyetli. 270 milyon kadinin yan etkileri açildi. Son derece emniyetli ve etkili. Kadin cinsel kanserlerini yüzde 95’in üzerinde önleyen bir asidan bahsediyoruz. Türkiye’nin ulusal programina kiz çocuklarindan baslamak üzere almasi çok önemli. Yas siniri 9’dan basliyor 45’e kadar. 45’in üzerinde de klinik kararla yapilabiliyor. Kiz ve erkek herkese yapilmasini öneriyoruz. Bu asinin ulusal programa alinmis olmasi kadin rahim alti kanserleri basta, erkek agiz-bogaz kanserlerini ve erkeklerin anal dedigimiz genital bölge kanserlerini önlüyor. Dolayisi ile çok maliyeti etkin ve insanin konforlu yasami için çok önemli bir asidan söz etmis oluyoruz” dedi.
Salginlar yüzyili
Küresel iklim degisikliginin yeni veya eski hastaliklari konusunda etkisini hakkinda bilgi veren Senol, “Küresel iklim krizi bir küresel afet. Bunun felakete dönüsmemesi saglanabilir artik. Bu dürecek bir sey degil. Bu baslamis bir süreç. Simdi bir afete karsi hazirlik yaparak önlemleri almak disinda insan türüne düsen bir sey yok. Bunu da hükümetler yapabilir ve uluslararasi isbirligi ve çevre düzenlemeleri ile yapabilir. Birincisi, göçler artacak iklim krizi nedeniyle. Susuz bölgelerden sulu bölgelere. Kurak kalan bölgedeki bütün hastaliklar tekrar çikmis olacak. Ikincisi denizlerin isinmasi çok korkunç bir süreç. Deniz altindaki canliligi çok degistirecek ve oradan kaynaklanan yeni etkenler ile tanisacagiz. Üç, eski salgin hastaliklar, unuttugumuz, varliklarini neredeyse kitaplarda okudugumuz hastaliklar, buzullardaki erimelerin ve sakli kaldiklari çevresel kaynaklardan ortaya çikacak. Dört, vektör dedigimiz bu sivrisinek, kene, bit, pire kaynakli hastaliklar bütün dünyaya yayilacak. Dolayisi ile salginli bir yüzyil olacak demistik biz bunun da küresel iklim krizi ile ilgili oldugunu söylüyor ve düsünüyorduk zaten” dedi.