TGDF, 9 Aylik Dis Ticaret Verilerini Açikladi

Türkiye Gida ve Içecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF), tarim, gida ve içecek sektöründe yilin ilk 9 ayina ait dis ticaret verilerini açikladi.

Türkiye Istatistik Kurumu’nun (TÜIK) Dis Ticaret Verileri temel alinarak hazirlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre, bu yilin ilk 9 ayinda tarim, gida ve içecek sektörü geçen yil ayni döneme göre yüzde 5,37 artisla 18,86 milyar dolar ihracat ve yüzde 8,92 artisla 16,85 milyar dolar ithalat yapti. Ocak-Eylül döneminde Dis Ticaret Dengesi 2,01 milyar dolar fazla verdi.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayinlanan Dis Ticaret Verileri’ne göre, yilin ilk 9 ayinda ihracat geçen yil ayni döneme kiyasla yüzde 5,37, ithalat ise yüzde 8,92 artti. Eylül 2023 itibariyla aylik temelde ise ihracat geçen yil ayni döneme kiyasla yüzde 7,71 artisla 2 milyar 330 milyon dolar olurken, ithalat ise geçen yil ayni döneme göre yüzde 21,68 azalarak 1 milyar 310 milyon dolar oldu. Eylül ayinda, bugday ithalati yüzde 20,8 artarken, soya fasulyesi ithalati yüzde 18,9 düstü.

Eylül ayinda sigir ithalatinda büyük artis

Temmuz ve Agustos ayindan sonra Eylül ayinda da en dikkat çekici gelisme sigir ithalatindaki artis oldu. Bu ayda sigir ithalati yüzde 799 oraninda artti. Yilin ilk 9 ayinda toplam 705,5 milyon dolar tutarinda sigir ithalati yapilirken, sadece Eylül ayindaki sigir ithalatinin tutari 126,8 milyon dolar oldu. Eylül ayindaki sigir ithalatinda en büyük pay 56,6 milyon dolarla Brezilya’ya ait olurken, bu ülkeyi 33,3 milyon dolarla Uruguay ve 9,5 milyon dolarla Çekya izledi.

Yilin ilk 9 ayinda Dis Ticaret Dengesi fazla verdi

Yilin ilk 9 ayinda tarim, gida ve içecek sektöründe Dis Ticaret Dengesi fazla verdi. Ocak-Agustos döneminde 940 milyon dolar fazla veren Dis Ticaret Dengesi Ocak-Eylül döneminde de 2,01 milyar dolar fazla verdi. Her ne kadar Ocak-Eylül döneminde sektör dis ticaret fazlasi verse de geçen yil Ocak-Eylül döneminde 2,43 milyar dolar olan dis ticaret fazlasi bu yil ayni dönemde yüzde 17,72 gerilemis oldu. Eylül ayi itibariyla aylik bazda ise Dis Ticaret Dengesi 1,02 milyar dolar fazla verdi.

Yilin ilk 9 ayinda birim ihracat degeri geçen yil ayni döneme kiyasla yüzde 2,23 düsüsle 1.170 dolar/ton oldu. Ithalat birim degeri ise geçen yil ayni dönemle karsilastirildiginda yüzde 10,99 azalarak 621 dolar/ton oldu.

Dis ticarette öne çikan ürünler

2023 yilinin ilk 9 ayinda ihracatta öne çikan ürünlerde ilk sirayi 1 milyar 102,9 milyon dolar ile un aldi. Bu ürünü 727 milyon dolar ile rafine ayçiçegi yagi ve 616,3 milyon dolar ile findik içi izledi. Bu ürünler, Ocak-Eylül dönemi itibariyla toplam ihracatin yaklasik yüzde 13,9’unu olusturdu.

Ayni dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 832,4 milyon dolar ile bugday oldu. Bugdayi 1 milyar 422,1 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 1 milyar 99 milyon dolar ile ham ayçiçegi yagi takip etti. Bu 3 ürün, Ocak-Eylül dönemi itibariyla toplam ithalatin yüzde 31,7’sini olusturdu.

Eylül ayi itibariyla ihracat ve ithalatta durum

Aylik temelde degerlendirildiginde, Eylül ayinda ihracatta öne çikan ürünlerde ilk sirayi 147,6 milyon dolar ile durum bugdayi alirken, bu ürünü 134,7 milyon dolar ile bugday unu ve 95,6 milyon dolar ile misir danesi izledi.

Ayni ayda en fazla ithal edilen ürünler ise 126,8 milyon dolar ile sigir, 111,4 milyon dolar ile bugday ve 108,5 milyon dolar ile soya fasulyesi olarak siralandi.

Ithalatta Rusya ve Ukrayna ilk siradaki yerini korudu

Bu yilin ilk 9 ayinda yapilan ithalatta ilk sirayi 2 milyar 833 milyon dolar ile bugday aldi. Rusya ve Ukrayna, bugdayin en fazla ithal edildigi ilk iki ülke olmayi sürdürdü. Bu dönemde, Rusya’dan 2 milyar 88,7 milyon dolar ve Ukrayna’dan 702,2 milyon dolar tutarinda bugday ithalati yapildi. Bu iki ülkenin toplam bugday ithalatindaki payi yaklasik yüzde 98,5 oldu.

Aylik temelde bakildiginda ise Eylül ayindaki 126,8 milyon dolarlik bugday ithalatinin 98,1 milyon dolarlik kismi Rusya’dan yapildi. Rusya’nin ardindan Ukrayna’dan 12,5 milyon dolarlik bugday ithalati yapildi.

Yilin ilk 9 ayinda bugdaydan sonra 1 milyar 422,1 milyon dolar tutarinda soya fasulyesi ve 1 milyar 99,6 milyon dolar tutarinda ham ayçiçegi yagi ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sirayi 891,4 milyon dolar ile Brezilya alirken, bu ülkeyi Ukrayna (390,8 milyon dolar) ve ABD (116,3 milyon dolar) takip etti. Ayçiçegi yaginda ise siralama 694,8 milyon dolar ile Ukrayna, 387,6 milyon dolar ile Rusya ve 15,7 milyon dolar ile Bulgaristan oldu.

Türkiye’nin ithalatinda ilk 3 sirada yer alan 3 üründe ithalatin büyük bölümünün Rusya ve Ukrayna’dan yapilmasina devam edildi.

En fazla ihracat ve ithalat yapan sektörler

Bu yilin 9 aylik dis ticaret verileri sektörlere göre incelendiginde; en fazla ihracatin 2 milyar 32 milyon dolar ile seker ve sekerli mamuller sektöründe yapildigi görüldü.

Bu sektörü sirasiyla bitkisel yag sektörü (1 milyar 819 milyon dolar), yas meyve sektörü (1 milyar 561 milyon dolar), makarna sektörü (1 milyar 321 milyon dolar) ve sert kabuklu meyveler sektörü (1 milyar 273 milyon dolar) takip etti.

Seker ve sekerli mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payi yüzde 10,77, bitkisel yag sektörünün yüzde 9,6, yas meyve sektörünün yüzde 8,27, makarna sektörünün yüzde 7 ve sert kabuklu meyveler sektörünün yüzde 6,7 oldu.

Yine ayni dönemde en fazla ithalat 4 milyar 312 milyon dolar ile hayvan yemi sektöründe yapildi. Bu sektörün ardindan en fazla ithalat yapan sektörler; un (3 milyar 69 milyon dolar), bitkisel yag (2 milyar 828 milyon dolar), canli hayvan ticareti (726 milyon dolar) ile kakao ve çikolata (597 milyon dolar) sektörleri olarak siralandi.

Hayvan yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payi yüzde 25,5, un sektörünün yüzde 18,2, bitkisel yag sektörünün yüzde 16,7, canli hayvan ticareti sektörünün yüzde 4,3 ile kakao ve çikolata sektörünün yüzde 3,5 oldu.

Ihracatin arttigi ve azaldigi sektörler

Bu yilin ilk 9 ayinda geçen yil ayni döneme kiyasla ihracati deger olarak en fazla artan sektörlerin basinda 520 milyon dolar ile (yüzde 65,03 artis) makarna sektörü geldi. Bu sektörü 212 milyon dolar ile (yüzde 11,66 artis) seker ve sekerli mamuller sektörü, 177 milyon dolar ile (yüzde 28,81 artis) sebze sektörü, 164 milyon dolar ile (yüzde 11,77 artis) yas meyve sektörü ve 150 milyon dolar ile (yüzde 9,01 artis) bitkisel yag sektörü izledi.

Söz konusu dönemde ihracati deger olarak en fazla düsen sektör 238 milyon dolar ile (yüzde 33,7 düsüs) beyaz et sektörü oldu. Ayrica süt ve süt ürünleri sektörü 230 milyon dolar (yüzde 47,02 düsüs), salça ve konserve sektörü 100 milyon dolar (yüzde 13,47 düsüs), canli hayvan ticareti sektörü 40 milyon dolar (yüzde 45,81 düsüs) ve ambalajli su sektörü 35 milyon dolar (yüzde 15,56 düsüs) geriledi.

Bu yilin ilk 9 ayinda geçen yil ayni döneme göre, ithalati deger olarak en fazla artan sektör 632 milyon dolar ile (yüzde 674,7 artis) canli hayvan ticareti sektörü oldu. Bu sektörün ardindan, un sektörü 471 milyon dolar (yüzde 18,1 artis), pirinç degirmenciligi sektörü 362 milyon dolar (yüzde 1.155 artis), bakliyat sektörü 156 milyon dolar (yüzde 36,6 artis) ve kakao ve çikolata sektörü 136 milyon dolar ile (yüzde 29,4 artis) ithalati deger olarak en fazla artan sektörler olarak siralandi.

Bu dönemde ithalati en çok düsen sektörler ise 298 milyon dolar ile (yüzde 6,5 düsüs) hayvan yemi sektörü, 178 milyon dolar ile (yüzde 16,5 düsüs) bitkisel yag sektörü ve 93 milyon dolar ile seker ve sekerli mamuller sektörü (yüzde 16,5 düsüs) oldu.

Dis ticarette öne çikan ülkeler

Bu yilin ilk 9 ayinda dis ticaret verileri ülke bazinda degerlendirildiginde; en fazla ihracat yapilan ülke 2 milyar 206 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat, 1 milyar 332 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 302 milyon dolar ile Rusya’ya, 1 milyar 184 milyon dolar ile ABD’ye ve 825 milyon dolar ile Italya’ya yapildi. Yilin ilk 9 ayinda, bu 5 ülkeye yapilan ihracat toplam ihracatin yüzde 36,31’ini olusturdu.

Ayni dönemde ülke bazinda ithalat en fazla 4 milyar 148 milyon dolar ile Rusya’dan yapildi. Bu ülkeyi, 2 milyar 385 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 537 milyon dolar ile Brezilya, 772 milyon dolar ile ABD ve 750 milyon dolar ile Malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapilan ithalat, toplam ithalatin yüzde 56,92’sini olusturdu.

Türkiye’nin en fazla ithalat yaptigi ilk 2 ülke siralamasinda Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapilan ithalat, toplam ithalatin yüzde 38,77’sine denk düstü.

Türkiye, yilin ilk 9 ayinda en fazla ihracat yaptigi ülkelerden Irak’a un, dondurulmus tavuk eti, kirmizi mercimek; Almanya’ya ambalajli findik, findik içi, kiraz, Rusya’ya ise alabalik, seftali ve mandalina ihraç etti.

Türkiye ayni dönemde en fazla ithalat yaptigi Rusya’dan bugday, dane misir, ham ayçiçegi; Ukrayna’dan bugday, ham ayçiçegi yagi, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, sigir ve kahve ithal etti.

TÜIK’in açikladigi Dis Ticaret Verileri temel alinarak hazirlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ndeki hesaplamalara 01 ve 24 fasillari arasindaki tüm Gümrük Tarife Istatistik Pozisyonu (GTIP) kalemleri ile 29’uncu fasil ve 35’inci fasildan seçili ürünler dâhil edildi.