Merkez Bankasi Fiyat Gelismeleri Raporunu Paylasti

Raporda su ifadelere yer verildi:

“Tüketici fiyatlari Aralik ayinda yüzde 13,58 oraninda artmis, yillik enflasyon 14,77 puan yükselisle 2021 yilini yüzde 36,08 seviyesinde tamamlamistir. Yillik enflasyon tüm ana gruplarda yükselmis, enflasyondaki yükselise en belirgin katki temel mal ve gida alt grubundan geldi. Bu dönemde birçok kalem üzerinde döviz kuru gelismelerinin yansimalari hissedilirken, kur geçiskenliginin yüksek oldugu temel mal grubunda fiyatlar özellikle dayanikli tüketim mallari öncülügünde yüksek bir oranda artti.

Dayanikli tüketim mallari arasinda da otomobil fiyatlarindaki artis dikkat çekti. Gida grubunda yillik enflasyon taze meyve ve sebze kalemlerinde görece daha ilimli seyrederken, girdi maliyetlerinin etkisiyle taze meyve ve sebze disi kalemlerde kayda deger bir oranda yükseldi. Uluslararasi enerji fiyatlarinda bu dönemde gerileme izlenirken, döviz kuru gelismelerinin yansimalariyla basta akaryakit, tüp gaz ve kömür olmak üzere yurt içi enerji fiyatlarindaki artislar devam etti. Hizmet grubunda da yükselisler genele yayilirken, bilhassa lokanta-otel grubu fiyatlarindaki hizlanma gida enflasyonundaki görünümün de etkisiyle belirgin oldu. Türk lirasindaki deger kaybi, emtia fiyatlarindaki yüksek seyir ile tedarik zincirlerinde devam eden aksamalar neticesinde üretici fiyatlari kaynakli baskilar oldukça güçlü seyretti. Bu görünüm altinda, B ve C göstergelerinin yillik enflasyonlari ve ana egilimleri belirgin bir yükselis gösterdi.

Aralik ayinda tüketici fiyatlari yüzde 13,58 oraninda yükselmis ve yillik enflasyon 14,77 puan artarak yüzde 36,08 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yillik degisim oranlari sirasiyla 15,14 ve 14,26 puan artarak yüzde 34,89 ve yüzde 31,88 olarak gerçeklesti. Alt gruplarin yillik tüketici enflasyonuna katkilari incelendiginde, bir önceki aya göre temel mal, gida, hizmet, enerji, alkol-tütün-altin gruplarinin katkilari sirasiyla 6,57; 4,47; 1,40; 1,33 ve 1,00 puan artti. Mevsimsellikten arindirilmis verilerle, üç aylik ortalamalara göre B ve C göstergelerinin egilimlerinde yüksek artislar izlendi. Bu dönemde, enflasyon egilimi çekirdek göstergeleri olusturan ana bilesenlerin tamaminda dikkat çekici oranlarda yükseldi.

Hizmet fiyatlari Aralik ayinda yüzde 5,27 oraninda yükselmis, grup yillik enflasyonu 5,45 puan artarak yüzde 22,33 oldu. Yillik enflasyon haberlesmede gerilerken, lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere diger alt gruplarda yükseldi. Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar yüzde 9,81 oraninda artarken, yillik enflasyon 11,95 puan yükselisle yüzde 40,85 seviyesine ulasmis ve hizmetler sektörü enflasyonunu yukariya çekmeye devam etti. Bu gelismede, temel gida fiyatlarindaki olumsuz görünümün etkisiyle yemek hizmetleri fiyatlarindaki yüksek artis (yüzde 10,16) dikkat çekmis, konaklama hizmetleri fiyatlarinda da yükselislerin (yüzde 5,42) sürdügü izlendi. Ulastirma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 5,78 oraninda artarken, karayoluyla sehirlerarasi ve havayolu ile yolcu tasimaciligi ücretlerindeki artislar öne çikti. Diger hizmetler fiyatlarindaki artista ulastirma sektörüyle baglantili sigorta fiyatlarinin yani sira kura duyarliligi yüksek olan bakim ve onarim kalemleri olumsuz ayrismistir. Mevsimsel etkilerden arindirilmis verilerle incelendiginde kira enflasyonundaki yükselis egiliminin Aralik ayinda da sürdügü izlendi.

Temel mal yillik enflasyonu Aralik ayinda 22,19 puanlik kayda deger bir artisla yüzde 40,55 seviyesine geldi. Bu dönemde yillik enflasyon Türk lirasindaki gelismelere bagli olarak tüm alt gruplarda belirgin yükselis göstermis ve genele yayilan fiyat artislari kaydedildi. Dayanikli mal fiyatlari bu dönemde aylik bazda yüzde 30,33 oraninda artmis, bu yükselisi otomobil fiyatlari (yüzde 42,38) sürüklerken, beyaz esya (yüzde 22,61), diger elektrikli ve elektriksiz aletler (yüzde 19,88) ve mobilya (yüzde 17,41) fiyatlarinda da yüksek artislar görüldü.

Bu gelismelerle, dayanikli mal grubu yillik enflasyonu yüzde 48,93’e ulasti. Diger temel mallardaki aylik fiyat artislari genele yayilmakla birlikte konutun bakim onarimina yönelik malzemeler, kisisel bakim ürünleri, ev tekstili, temizlik malzemeleri, araç yedek parçalari, küçük ev aletleri gibi ürünler öne çikmis, grup aylik enflasyonu yüzde 13,38 oldu. Aralik ayinda sezon indirimlerinin basladigi giyim ve ayakkabi grubunda mevsimsel egiliminin tersine aylik bazda fiyat artisi (yüzde 7,38) izlenmis ve yillik enflasyon yüzde 19,92’ye yükseldi.

Enerji fiyatlari Aralik ayinda yüzde 9,75 oraninda artti (Tablo 1). Bu dönemde uluslararasi enerji fiyatlarinda düsüs görülmesine karsin, Türk lirasindaki gelismelerle birlikte akaryakit (yüzde 22,41), tüp gaz (yüzde 16,49) ve kati yakit (yüzde 11,18) gruplarinda yüksek aylik artislar görüldü.

Böylece, yillik enerji enflasyonu Aralik ayinda 10,79 puan yükselerek yüzde 42,93 oldu.

Gida ve alkolsüz içecek fiyatlari Aralik ayinda yüzde 15,99 oraninda artis kaydetmis, grup yillik enflasyonu 16,69 puan yükselerek yüzde 43,80 seviyesine ulasti. Yillik enflasyon islenmemis gida grubunda 14,61 puan artisla yüzde 39,83’e, islenmis gida grubunda 18,71 puan artisla yüzde 47,57’ye yükseldi (Grafik 9). Islenmemis gida grubunda mevsimsellikten arindirilmis veriler taze meyve ve sebze fiyatlarinda aylik bazda görece daha sinirli bir artis gösterirken, diger islenmemis gida grubunda belirgin fiyat artislarina isaret etti. Bu dönemde, diger islenmemis gida grubunda süt (yüzde 25,30), beyaz et (yüzde 23,80), yumurta (yüzde 21,15), patates (yüzde 28,38) ve kirmizi et (yüzde 15,93) öne çikan kalemler oldu. Aralik ayinda islenmis gida fiyatlari aylik bazda yüzde 16,47 ile kayda deger bir artis sergilemistir. Bu grupta ekmek ve tahillarin (yüzde 19,64) yani sira, kati-sivi yaglar (yüzde 22,60), peynir ve diger süt ürünleri (yüzde 18,22) ve et ürünlerinde (yüzde 13,76) daha belirgin olmak üzere alt kalemler genelinde keskin fiyat artislari izlendi. Bu gelismelerde döviz kuru, tarimsal emtia fiyatlari gelismeleri ve tarimsal kurakligin yansimalari izlendi. Böylelikle, taze meyve ve sebze grubunda yillik enflasyon görece sinirli miktarda artis göstererek yüzde 17,94 olurken, diger gida grubunda yillik enflasyon 19,59 puan yükselerek yüzde 49,35’e ulasti. Aralik ayinda tütün ürünleri fiyatlarinda yaklasik 2 TL düzeyinde artis gerçeklesti. Tütün ürünleri fiyatlari bu dönemde yüzde 11,96 oraninda artmis, bu gelismenin tüketici enflasyonuna etkisi 0,49 puan oldu.

YI-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatlari Aralik ayinda yüzde 19,08 oraninda artmis, yillik enflasyon 25,27 puan yükselisle yüzde 79,89 oldu. Alt gruplar geneline yayilan yüksek fiyat artislarinda Türk lirasindaki deger kaybi, emtia fiyatlarindaki yüksek seyir ve arz kisitlari belirleyici olmaya devam etti. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarinin egilimi önemli ölçüde yükseldi.

Ana sanayi gruplarina göre incelendiginde, yillik enflasyon enerji ve ara mallarda daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi. Aralik ayinda alt kalemler geneline yayilan yüksek fiyat artislari görüldü.

En belirgin aylik artis yüzde 21,21 ile ara mallar grubunda gerçeklesmis, bu gelismede ana demir-çelik ve ferro alasimlar ile tekstil, plastik ve kagit ürünleri öne çikarken, diger alt gruplarda da belirgin fiyat artislari izlendi. Enerji grubu aylik yüzde 20,38 artis ile öne çikan bir diger grup olmus, bu gelismede elektrik-gaz imalati ve dagitimi ile petrol ürünleri belirleyici oldu. Dayaniksiz mal grubunda et ve süt ürünleri, bitkisel ve hayvansal yaglar gibi gida imalati kalemleri ile tekstil ürünleri öne çikti. Sermaye mallari aylik fiyat artisinda metal yapi ürünleri, motorlu kara tasitlarinin parça ve aksesuarlari ile makineler belirleyici olurken, dayanikli tüketim grubunda mobilya, ev aletleri ve mücevherat fiyatlarinda önemli artislar görüldü.

Bu gelismelerle, tüketici fiyatlari üzerinde üretici fiyatlari kaynakli baskilar güçlenerek devam etti.”