GRAFIKLI - Kovid-19'Un Bulasiciligi Yüksek Delta Varyanti, Salginda 'Üçüncü Dalga' Endisesine Yol Açiyor
Ilk kez Hindistan'da ortaya çikan varyantin yayildigi Ingiltere'de vaka sayilari yaz basindan itibaren yükselise geçti Ingiltere'de salginin önceki dalgalarina kiyasla vakalar artsa da hastaneye yatis ve ölüm oranlarinin asilamaya bagli azaldigi görülüyor Varyantin, Hindistan ve Ingiltere disinda Rusya ve Güney Afrika'da da salgin tablosunu degistirdigi gözleniyor.
EMRE AYTEKIN - Yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) ilk kez Hindistan'da ortaya çikan bulasiciligi yüksek Delta varyantinin, dünya genelinde yayilmaya baslamasiyla salginda "üçüncü dalganin" yasanabilecegine dair kaygilar artti.
Hindistan'da martta baslayan ve günlük vaka sayisinin 400 binlere kadar çiktigi ikinci büyük salgin dalgasinin sorumlusu olarak görülen varyantin Ingiltere'de hakim tür haline gelmesi, yaz basindan itibaren vaka sayilarinda belirgin artisa yol açti.
Ingiltere'de 1 Haziran'da 3 bin 165 olan günlük vaka sayisi 1 Temmuz'da 27 bin 561'e kadar çikti. Ülkede, günlük vaka sayisi 1 ayda yaklasik 3 kat artti.
Ilk kez Ingiltere'de ortaya çikan bulasiciligi yüksek Alfa varyanti, kis aylarinda ülkede vaka sayilarinin artmasina yol açmis söz konusu tirmanis "ikinci dalga" olarak adlandirilmisti.
Asilamadaki ilerlemeye karsin vaka sayilarinda görülen yeni tirmanis, Ingiltere'nin bu kez Delta varyantinin tetikledigi "üçüncü dalga" ile karsi karsiya bulunduguna isaret ediyor.
- Hastaneye yatis ve ölüm sayilari ikinci dalgaya göre düsük
Ingiltere'de ikinci ve üçüncü salgin dalgalarinin ilk bir aydaki gelisimleri incelendiginde vaka sayilarinda paralel yükselis görünmekle birlikte Delta varyantinin tetikledigi üçüncü dalgada hastaneye yatis ve ölüm sayilarinin ikinci dalgaya göre düsük oldugu gözleniyor.
Saglik Bakanliginin yayilmadigi verilere göre, günlük vaka sayisi 1 Aralik 2020'den 1 Ocak 2021'e 39 bin 855, 1 Haziran 2021'den 1 Temmuz 2021'e 24 bin 824 artti.
Ayni tarihlerde günlük hastaneye yatis sayisi ikinci dalgada 1878, üçüncü dalgada 204 artis gösterdi.
Ikinci dalganin ilk ayinin sonunda 411, üçüncü dalganin ilk ayinin sonunda ise 7 ilave günlük can kaybi kaydedildi.
Hastaneye yatis ve ölüm sayilarindaki artisin üçüncü dalgada daha az olmasinda asilamanin yayginlasmasi etkili oldu. Ikinci dalganin ilk bir aylik kesitinde ülkede henüz asilama baslamamisti oysa ilk doz asi yaptiranlarin sayisi 1 Haziran'da gelindiginde 39 milyonu, 1 Temmuz'da ise 45 milyonu asmisti.
- Asilarin etkinligini kismen azaltiyor
Dünya Saglik Örgütü (DSÖ) uzmanlari, Delta varyantinin virüsün insan vücuduna tutunmasini ve nüfuz etmesini saglayan basak proteininde yol açtigi degisimler nedeniyle virüsten korunma ve bagisiklik için daha yüksek antikor düzeyi gerektirdigini, bu sebeple mevcut asilarin etkinligini kismen azalttigini belirtiyor.
Hindistan Tibbi Arastirma Konseyi (ICMR), Bharat Biotech sirketinin Kovid-19'un yabani tipine (dogal fenotipine) göre gelistirdigi inaktif asinin varyantlara karsi etkisine dair yayimladigi arastirmada, asinin B.1.617 ailesindeki mutasyonlari etkisiz hale getirmekte basarili oldugunu fakat bunu daha düsük etkinlikle yapabildigini bildirmisti.
Ingiltere Halk Sagligi Kurumu da yaptigi arastirmada, Pfizer-BioNTech ve AstraZeneca-Oxford asilarinin her ikisinin de ilk dozda Delta varyantina karsi yüzde 33, ikinci dozdan sonra ise Pfizer-Biontech'in yüzde 88, AstraZeneca-Oxford'un ise yüzde 60 etkili oldugunu belirlemisti.
Daha önce yapilan klinik denemelerde, her iki asi da Kovid-19 yabani tipine karsi ikinci dozun ardindan yüzde 90'in üzerinde basari saglamisti. Iki asinin varyantin bulastigi kisilerde hastaneye yatislari ise sirasiyla yüzde 96 ve yüzde 92 engelledigi kaydedilmisti.
- Hindistan'daki salgin dalgasinin sorumlusu
Ilk kez Ekim 2020'de Hindistan'da tespit edilen "B.1.617.2", diger adiyla Delta varyanti, ülkede martta baslayan ve günlük vaka sayilarinin 400 bine kadar çiktigi ikinci büyük salgin dalgasinin sorumlusu olarak görülüyor.
Hindistan'da günlük vaka sayisi 24 Mart'ta 50 binin, 4 Nisan'da 100 binin, 15 Nisan'da 200 binin, 21 Nisan'da 300 binin, 30 Nisan'da 400 binin üzerine çikmisti.
DSÖ, Delta varyantini 4 Nisan'da "Izlenmesi Gereken Varyant", 11 Mayis'ta ise "Endise Verici Varyant" kategorisine almisti.
"B.1.617" adi verilen soyun bir alt türü olarak ortaya çikan Delta varyanti, "P681R" ve "L452R", "T478K" mutasyonlarini içeriyor. Virüsün insan hücrelerine tutunmasini ve nüfuz etmesini saglayan "basak proteinine" etki eden söz konusu mutasyonlar, bulasiciligi arttirirken vücudun antikor direncini azaltiyor.
- Bulasiciligi yüksek, hastalik tablosu farkli
Ingiltere Halk Sagligi Kurumu, mayista yaptigi degerlendirmede, Delta varyantinin yayilma hizinin ilk kez Ingiltere'de ortaya çikan Kovid-19'un Alfa varyantina göre yüzde 51 ila 67 fazla oldugu uyarisinda bulunmustu.
Bas agrisi, bogazda kuruluk, burun akintisi, halsizlik ve ates gibi grip benzeri hastalik belirtilerine yol açan Delta varyanti, Kovid-19'un önceki tiplerinde görülen öksürük, solunum stresi, sirt agrilari gibi zatürre, soguk alginligi benzeri hastalik tablosundan farklilasiyor.
- Dünya genelinde baskin tür haline gelmesi bekleniyor
DSÖ, 19 Haziran'da yaptigi açiklamada, bulasici özelligi yüksek Delta varyantinin dünya genelinde baskin tür haline gelmesinin beklendigini bildirmisti.
DSÖ'nün Haftalik Salgin Güncellemesi raporuna göre, Delta varyanti 29 Haziran itibariyla dünyada 96 ülkede görüldü. 7 ülkede ise Delta varyantinin dahil oldugu "B.1.617" soyundan örneklerin tespit edildigi bildirilirken örneklerin hangi varyanta ait oldugu belirtilmedi.
"Adi Konulmus Küresel Salgin Soylarinin Türolussal Saptanmasi" (PANGOLIN) adli uluslararasi veri tabanina göre, 29 Haziran itibariyla 63 bin 629 Kovid-19 numunesinin DNA'sinin Delta varyantiyla eslestigi Ingiltere en fazla dogrulanmis vakanin görüldügü ülke konumunda bulunuyor.
Ingiltere'yi 6 bin 732 dogrulanmis vaka ile Hindistan, 4 bin 271 ile ABD ve 1392 ile Almanya izliyor.
Ülkelerin DNA dizisi belirleme kapasitesi arttikça tespit edilen Delta varyanti örneklerinin artmasi, varyantin dünya çapinda giderek yayildiginin isareti olarak yorumlaniyor.
Bir Kovid-19 vakasinin hangi varyanttan kaynaklandigini anlayabilmek için virüs numunesinin DNA sekansinin çikarilmasi gerekiyor. Test edilen her numunenin genetik dizilimi çikarilmadigindan tüm vakalar içinde ne kadarinin hangi varyanttan kaynaklandigini kesin olarak belirlemek mümkün degil.
Hindistan ve Ingiltere'deki yeni vakalarin yüzde 90'inin Delta varyantindan kaynaklandigi tahmin ediliyor.
ABD Hastalik Kontrol Merkezi, 5 Haziran'da ülke genelinde toplanan Kovid-19 numunelerinin yüzde 10'unun DNA'larinin Delta varyantiyla eslestigini bildirmisti. Ülkede Delta varyantinin payinin diger varyantlara göre giderek arttigi gözleniyor.
- Güney Afrika ve Rusya'da üçüncü dalga isaretleri
Delta varyanti, Hindistan ve Ingiltere disinda Güney Afrika ve Rusya'da da salgin tablosunu degistirdi.
Güney Afrika'da Ingiltere ile yaklasik ayni tarihlerde vaka sayilarinda ani bir yükselis görüldü. 1 Haziran'da 3 bin 614 olan günlük vaka sayisi, 1 Temmuz'da 21 bin 584'e kadar yükseldi. 1 Haziran'da 95 olan günlük ölüm sayisi, 1 Temmuz'da 382'ye çikti.
Rusya'da da 1 Haziran'da 9 bin 500 olan günlük vaka sayisi, 1 Temmuz'da 23 bin 543'e kadar yükseldi. 1 Haziran'da 372 olan günlük ölüm sayisi, 1 Temmuz'da 672'ye çikti.
Güney Afrika ve Rusya'da üçüncü dalgada ölümlerin Ingiltere'ye kiyasla daha hizli sekilde yükselmesi, bu ülkelerde asilamanin daha yavas ilerlemesine baglaniyor.
- "Endise Verici" ve "Izlenmesi Gereken" varyantlar
DSÖ, Kovid-19'un bugüne dek ortaya çikan mutasyonlari içinde 4'ünü "endise verici", 8'ini "izlenmesi gereken" varyant olarak tanimlamisti.
"Endise Verici Varyant" olarak belirlenen 4 varyanta Alfa, Beta, Gamma ve Delta; "Izlenmesi Gereken Varyant" olarak kategorize edilen 8 varyanta ise Epsilon (2 varyant), Zeta, Eta, Teta, Iota, Kappa ve Lambda adlari verilmisti.
Endise Verici Varyantlardan ilk kez Ingiltere'de tespit edilene "Alfa", Güney Afrika'da tespit edilene "Beta", Brezilya'da tespit edilene "Gamma" ve Hindistan'da tespit edilene "Delta" denilmisti.
Örgüt, "Endise Verici Varyant" (VOC) olarak tanimladigi mutasyonlarin, "virüsün bulasiciligini ve yayilma riskini artirabildigi, öldürücülügünü veya hastalik belirtilerini degistirebildigi, önleme ve kontrol tedbirlerinin etkinligini azaltabildigi" uyarisini yapmisti.
- Türkiye'de 26 ilde 224 vakada Delta varyanti tespit edildi
Saglik Bakani Fahrettin Koca, 29 Haziran'da yaptigi açiklamada, Türkiye'de 26 ilde genetik sekansi belirlenmis 224 Delta varyanti vakasi tespit edildigini bildirmisti.
Kaynak: AA
Hindistan'da martta baslayan ve günlük vaka sayisinin 400 binlere kadar çiktigi ikinci büyük salgin dalgasinin sorumlusu olarak görülen varyantin Ingiltere'de hakim tür haline gelmesi, yaz basindan itibaren vaka sayilarinda belirgin artisa yol açti.
Ingiltere'de 1 Haziran'da 3 bin 165 olan günlük vaka sayisi 1 Temmuz'da 27 bin 561'e kadar çikti. Ülkede, günlük vaka sayisi 1 ayda yaklasik 3 kat artti.
Ilk kez Ingiltere'de ortaya çikan bulasiciligi yüksek Alfa varyanti, kis aylarinda ülkede vaka sayilarinin artmasina yol açmis söz konusu tirmanis "ikinci dalga" olarak adlandirilmisti.
Asilamadaki ilerlemeye karsin vaka sayilarinda görülen yeni tirmanis, Ingiltere'nin bu kez Delta varyantinin tetikledigi "üçüncü dalga" ile karsi karsiya bulunduguna isaret ediyor.
- Hastaneye yatis ve ölüm sayilari ikinci dalgaya göre düsük
Ingiltere'de ikinci ve üçüncü salgin dalgalarinin ilk bir aydaki gelisimleri incelendiginde vaka sayilarinda paralel yükselis görünmekle birlikte Delta varyantinin tetikledigi üçüncü dalgada hastaneye yatis ve ölüm sayilarinin ikinci dalgaya göre düsük oldugu gözleniyor.
Saglik Bakanliginin yayilmadigi verilere göre, günlük vaka sayisi 1 Aralik 2020'den 1 Ocak 2021'e 39 bin 855, 1 Haziran 2021'den 1 Temmuz 2021'e 24 bin 824 artti.
Ayni tarihlerde günlük hastaneye yatis sayisi ikinci dalgada 1878, üçüncü dalgada 204 artis gösterdi.
Ikinci dalganin ilk ayinin sonunda 411, üçüncü dalganin ilk ayinin sonunda ise 7 ilave günlük can kaybi kaydedildi.
Hastaneye yatis ve ölüm sayilarindaki artisin üçüncü dalgada daha az olmasinda asilamanin yayginlasmasi etkili oldu. Ikinci dalganin ilk bir aylik kesitinde ülkede henüz asilama baslamamisti oysa ilk doz asi yaptiranlarin sayisi 1 Haziran'da gelindiginde 39 milyonu, 1 Temmuz'da ise 45 milyonu asmisti.
- Asilarin etkinligini kismen azaltiyor
Dünya Saglik Örgütü (DSÖ) uzmanlari, Delta varyantinin virüsün insan vücuduna tutunmasini ve nüfuz etmesini saglayan basak proteininde yol açtigi degisimler nedeniyle virüsten korunma ve bagisiklik için daha yüksek antikor düzeyi gerektirdigini, bu sebeple mevcut asilarin etkinligini kismen azalttigini belirtiyor.
Hindistan Tibbi Arastirma Konseyi (ICMR), Bharat Biotech sirketinin Kovid-19'un yabani tipine (dogal fenotipine) göre gelistirdigi inaktif asinin varyantlara karsi etkisine dair yayimladigi arastirmada, asinin B.1.617 ailesindeki mutasyonlari etkisiz hale getirmekte basarili oldugunu fakat bunu daha düsük etkinlikle yapabildigini bildirmisti.
Ingiltere Halk Sagligi Kurumu da yaptigi arastirmada, Pfizer-BioNTech ve AstraZeneca-Oxford asilarinin her ikisinin de ilk dozda Delta varyantina karsi yüzde 33, ikinci dozdan sonra ise Pfizer-Biontech'in yüzde 88, AstraZeneca-Oxford'un ise yüzde 60 etkili oldugunu belirlemisti.
Daha önce yapilan klinik denemelerde, her iki asi da Kovid-19 yabani tipine karsi ikinci dozun ardindan yüzde 90'in üzerinde basari saglamisti. Iki asinin varyantin bulastigi kisilerde hastaneye yatislari ise sirasiyla yüzde 96 ve yüzde 92 engelledigi kaydedilmisti.
- Hindistan'daki salgin dalgasinin sorumlusu
Ilk kez Ekim 2020'de Hindistan'da tespit edilen "B.1.617.2", diger adiyla Delta varyanti, ülkede martta baslayan ve günlük vaka sayilarinin 400 bine kadar çiktigi ikinci büyük salgin dalgasinin sorumlusu olarak görülüyor.
Hindistan'da günlük vaka sayisi 24 Mart'ta 50 binin, 4 Nisan'da 100 binin, 15 Nisan'da 200 binin, 21 Nisan'da 300 binin, 30 Nisan'da 400 binin üzerine çikmisti.
DSÖ, Delta varyantini 4 Nisan'da "Izlenmesi Gereken Varyant", 11 Mayis'ta ise "Endise Verici Varyant" kategorisine almisti.
"B.1.617" adi verilen soyun bir alt türü olarak ortaya çikan Delta varyanti, "P681R" ve "L452R", "T478K" mutasyonlarini içeriyor. Virüsün insan hücrelerine tutunmasini ve nüfuz etmesini saglayan "basak proteinine" etki eden söz konusu mutasyonlar, bulasiciligi arttirirken vücudun antikor direncini azaltiyor.
- Bulasiciligi yüksek, hastalik tablosu farkli
Ingiltere Halk Sagligi Kurumu, mayista yaptigi degerlendirmede, Delta varyantinin yayilma hizinin ilk kez Ingiltere'de ortaya çikan Kovid-19'un Alfa varyantina göre yüzde 51 ila 67 fazla oldugu uyarisinda bulunmustu.
Bas agrisi, bogazda kuruluk, burun akintisi, halsizlik ve ates gibi grip benzeri hastalik belirtilerine yol açan Delta varyanti, Kovid-19'un önceki tiplerinde görülen öksürük, solunum stresi, sirt agrilari gibi zatürre, soguk alginligi benzeri hastalik tablosundan farklilasiyor.
- Dünya genelinde baskin tür haline gelmesi bekleniyor
DSÖ, 19 Haziran'da yaptigi açiklamada, bulasici özelligi yüksek Delta varyantinin dünya genelinde baskin tür haline gelmesinin beklendigini bildirmisti.
DSÖ'nün Haftalik Salgin Güncellemesi raporuna göre, Delta varyanti 29 Haziran itibariyla dünyada 96 ülkede görüldü. 7 ülkede ise Delta varyantinin dahil oldugu "B.1.617" soyundan örneklerin tespit edildigi bildirilirken örneklerin hangi varyanta ait oldugu belirtilmedi.
"Adi Konulmus Küresel Salgin Soylarinin Türolussal Saptanmasi" (PANGOLIN) adli uluslararasi veri tabanina göre, 29 Haziran itibariyla 63 bin 629 Kovid-19 numunesinin DNA'sinin Delta varyantiyla eslestigi Ingiltere en fazla dogrulanmis vakanin görüldügü ülke konumunda bulunuyor.
Ingiltere'yi 6 bin 732 dogrulanmis vaka ile Hindistan, 4 bin 271 ile ABD ve 1392 ile Almanya izliyor.
Ülkelerin DNA dizisi belirleme kapasitesi arttikça tespit edilen Delta varyanti örneklerinin artmasi, varyantin dünya çapinda giderek yayildiginin isareti olarak yorumlaniyor.
Bir Kovid-19 vakasinin hangi varyanttan kaynaklandigini anlayabilmek için virüs numunesinin DNA sekansinin çikarilmasi gerekiyor. Test edilen her numunenin genetik dizilimi çikarilmadigindan tüm vakalar içinde ne kadarinin hangi varyanttan kaynaklandigini kesin olarak belirlemek mümkün degil.
Hindistan ve Ingiltere'deki yeni vakalarin yüzde 90'inin Delta varyantindan kaynaklandigi tahmin ediliyor.
ABD Hastalik Kontrol Merkezi, 5 Haziran'da ülke genelinde toplanan Kovid-19 numunelerinin yüzde 10'unun DNA'larinin Delta varyantiyla eslestigini bildirmisti. Ülkede Delta varyantinin payinin diger varyantlara göre giderek arttigi gözleniyor.
- Güney Afrika ve Rusya'da üçüncü dalga isaretleri
Delta varyanti, Hindistan ve Ingiltere disinda Güney Afrika ve Rusya'da da salgin tablosunu degistirdi.
Güney Afrika'da Ingiltere ile yaklasik ayni tarihlerde vaka sayilarinda ani bir yükselis görüldü. 1 Haziran'da 3 bin 614 olan günlük vaka sayisi, 1 Temmuz'da 21 bin 584'e kadar yükseldi. 1 Haziran'da 95 olan günlük ölüm sayisi, 1 Temmuz'da 382'ye çikti.
Rusya'da da 1 Haziran'da 9 bin 500 olan günlük vaka sayisi, 1 Temmuz'da 23 bin 543'e kadar yükseldi. 1 Haziran'da 372 olan günlük ölüm sayisi, 1 Temmuz'da 672'ye çikti.
Güney Afrika ve Rusya'da üçüncü dalgada ölümlerin Ingiltere'ye kiyasla daha hizli sekilde yükselmesi, bu ülkelerde asilamanin daha yavas ilerlemesine baglaniyor.
- "Endise Verici" ve "Izlenmesi Gereken" varyantlar
DSÖ, Kovid-19'un bugüne dek ortaya çikan mutasyonlari içinde 4'ünü "endise verici", 8'ini "izlenmesi gereken" varyant olarak tanimlamisti.
"Endise Verici Varyant" olarak belirlenen 4 varyanta Alfa, Beta, Gamma ve Delta; "Izlenmesi Gereken Varyant" olarak kategorize edilen 8 varyanta ise Epsilon (2 varyant), Zeta, Eta, Teta, Iota, Kappa ve Lambda adlari verilmisti.
Endise Verici Varyantlardan ilk kez Ingiltere'de tespit edilene "Alfa", Güney Afrika'da tespit edilene "Beta", Brezilya'da tespit edilene "Gamma" ve Hindistan'da tespit edilene "Delta" denilmisti.
Örgüt, "Endise Verici Varyant" (VOC) olarak tanimladigi mutasyonlarin, "virüsün bulasiciligini ve yayilma riskini artirabildigi, öldürücülügünü veya hastalik belirtilerini degistirebildigi, önleme ve kontrol tedbirlerinin etkinligini azaltabildigi" uyarisini yapmisti.
- Türkiye'de 26 ilde 224 vakada Delta varyanti tespit edildi
Saglik Bakani Fahrettin Koca, 29 Haziran'da yaptigi açiklamada, Türkiye'de 26 ilde genetik sekansi belirlenmis 224 Delta varyanti vakasi tespit edildigini bildirmisti.