Ön bahçesinde bulunan iki dükkan tarafından ilk iki katı depo olarak kullanılan konak, restore edilmeyi bekliyor.Birinci Dünya Savaşı sonrası Milli Mücadele harekatını başlatmayı planlayan Mustafa Kemal, 3 Temmuz 1918`de geldiği Erzurum`da, ilk olarak Cumhuriyet Caddesi Ulu Cami hizasındaki 146 numaralı eve yerleşti. O dönem Erzurum Müstahkem Mevkii Kumandanlığı`na bağlı Müfettişlik Karargahı olarak kullanılan evde çalışmalarını sürdüren Mustafa Kemal, ordudan istifa kararını da bu evde aldı. 3-9 Temmuz 1918 tarihleri arası kaldığı bu evde Vilayat-ı Şarkıyye Müdafai Hukuki Milliyet Cemiyeti`nin ilk toplantılarına da katılan Mustafa Kemal, daha sonra bugün adı `Atatürk Evi` olan konağa yerleşti. 23 Temmuz 1918 tarihindeki Erzurum Kongresi`ne kadar bu evde çalışmalarını devam ettiren Mustafa Kemal, daha sonra kongreye katılmak üzere Sivas`a gitti. Kurtuluş Savaşı öncesi bu konakta yapılan toplantılara, Rauf Orbay, Mazhar Müfit, Kazım Dirik, Vali Münir Bey, İbrahim Süreyya ve Binbaşı Refik Saydam gibi önemli isimler de katıldı. Mustafa Kemal Paşa’nın yakın arkadaşlarından Mazhar Müfit Kansu hatıralarında konaktan sık sık bahsederek, “Mustafa Kemal Paşa, bu binada masanın üzerine yaydığı Avrupa haritası üzerinde uzun uzun değerlendirmeler yapmış, Kurtuluş Savaşı’nın adeta temellerini atmıştır” ifadelerine yer veriyor.1999’da sahipleri Ezel Elverdi tarafından 500 bin dolara Kenan Torun ve kardeşlerine satılan konak, aynı yıl tescil edilerek koruma altına alındı. Konak, aynı yıl Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafındandan koruma altınarak tescil edildi. Tescilinin kaldırılması için Ezel Erverdi tarafından Erzurum İdare Mahkemesi`nde 1999`da 1999 / 900 esas nolu sayı ile açılan dava, 2001 / 193 sayılı kararla Kültür ve Turizm Bakanlığı lehine sonuçlandı. Üç katlı konağın ilk iki katı, sahipleri tarafından depo olarak kullanılmaktadır.Tarihçi Muzaffer Taşyürek, yetkililerin biran önce harekete geçerek bu binayı onarması ve Atatürk Evi gibi halkın ziyaret edebileceği bir duruma getirmesi gerektiğini belirtti. Taşyürek, “ Sadece Erzurum için değil, tüm ülke için önemli bir bina kaderine terkedilmiş durumda. Bakımsızlıktan harabeye dönmüş, her an yıkılabilecek durumda. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının tarihi kararları aldığı bu binaya tüm Erzurumlular olarak sahip çıkmalıyız. Gerekirse şehrin yöneticileri, bu konağı satın almalı ve tadilattan geçirmeli” diye konuştu.
