Enflasyonda mayıs şoku yaşandı
Piyasaların yüzde 1 çıkmasını beklediği mayıs enflasyonu yüzde 2.42 çıktı. Giyim ve gıda fiyatlarındaki yüksek artış enflasyon tahminlerinin sapmasında etkili oldu.
Mayıs ayı enflasyonu beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) aylık bazda yüzde 2,42, yıllık bazda ise yüzde 7,17 oldu.
Üretici Fiyatları Endeksi de (ÜFE) Mayıs ayında aylık bazda yüzde 0,15, yıllık bazda yüzde 9,63 olarak hesaplandı.
Merkez Bankası Beklenti Anketine göre, Mayıs ayı tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) beklentisi yüzde 0,69,düzeyindeydi. Piyasa beklentisi ise yüzde 1 dolayındaydı. Piyasanın yıllık bazda enflasyon beklentisi ise yüzde 5,7 civarında belirlenmişti.
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu önceki gün yayımlanan son toplantı özetinde, islenmemiş gıda fiyatlarındaki baz etkisiyle enflasyonun Mayıs ayında, yıl sonu hedefi olan yüzde 5,5'in üzerine çıkabileceğini ve yıl genelinde Enflasyon Raporu'nda öngörülen seviyelerde dalgalı bir seyir izleyeceği değerlendirmesine yer verilmişti.
TÜFE
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Mayıs ayında 2003 Temel Yıllı TÜFE'de bir önceki aya göre yüzde 2,42, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,17 artış meydana geldi. 12 aylık ortalamalara göre yüzde 6,64 artış gerçekleşti. Yılın ilk 5 ayında da TÜFE, yüzde 4,93 oldu.
TÜFE'de ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış yüzde 11,68 ile giyim ve ayakkabı grubunda görüldü.
Mayıs ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 4,71, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1,47, eğitimde yüzde 1,14, eğlence ve kültürde yüzde 0,99, lokanta ve otellerde yüzde 0,81, ulaştırmada yüzde 0,63, konutta yüzde 0,54, ev eşyasında yüzde 0,26, sağlıkta yüzde 0,11 artış gözlendi. Alkollü içecekler ve tütünde yüzde 0,01, haberleşmede de yüzde 0,47 düşüş gerçekleşti.
Yıllık bazda ise TÜFE'de en yüksek artış yüzde 12,61 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda meydana geldi.
Ulaştırma (yüzde 8,69), çeşitli mal ve hizmetler (yüzde 7,68), ev eşyası (yüzde 7,40), lokanta ve oteller (yüzde 7,20) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarını oluşturdu.
2011 yılı Mayıs ayında endekste kapsanan 445 maddeden 96 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmadı, 256 maddenin ortalama fiyatları arttı, 93 maddenin ortalama fiyatları ise düştü.
ÜFE
Üretici Fiyatları Endeksi ise 2011 yılı Mayıs ayında aylık bazda yüzde 0,15, yıllık bazda yüzde 9,63 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 9,21 artış gösterdi. 5 aylık döneme ilişkin ÜFE de yüzde 6,20 oldu.
Aylık değişime bakıldığında, tarım sektöründe yüzde 1,93 gerileme, sanayi sektöründe yüzde 0,61 artış gerçekleşti.
Tarım sektörü endeksi, yıllık yüzde 8,73, 12 aylık ortalamalara göre yüzde 14,93 arttı. 5 aylık dönemde de yüzde 7,37 artış görüldü.
Sanayi sektörü endeksinde ise 2010 Mayıs ayına göre yüzde 9,84 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 7,97 artış gerçekleşti. Sektörde 5 aylık ÜFE artışı yüzde 5,95 oldu.
Sanayinin üç sektöründen, imalat sanayi sektöründe yüzde 1,16, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 0,84 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe ise yüzde 4,47 düşüş görüldü.
Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörlerin başında, yüzde 4,44 ile ana metal sanayi geldi. Onu sırasıyla giyim eşyası imalatı (yüzde 3,96), ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (yüzde 2,80), deri ürünleri imalatı (yüzde 2,54), plastik ve kauçuk ürünleri imalatı (yüzde 2,39) izledi.
Endeksin en fazla gerilediği alt sektör elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı (yüzde 5,05) oldu. Tekstil ürünleri imalatı (yüzde 0,73), iletişim teçhizatı imalatı (yüzde 0,51), büro makineleri imalatı (yüzde 0,36) da bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörleri oluşturdu.
2011 yılı Mayıs ayında endekste kapsanan 785 maddeden, 170 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmadı, 428 maddenin ortalama fiyatları arttı, 187 maddenin ortalama fiyatları ise düştü.
Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri
Özel kapsamlı tüketici fiyatları endeksi göstergelerine bakıldığında, "çekirdek enflasyon" yerine açıklanan TÜFE göstergeleri, Mayıs'ta aylık bazda mevsimlik ürünler hariç yüzde 0,52, işlenmemiş gıda ürünleri hariç yüzde 1,36 arttı.
Fiyatlar, enerji hariç yüzde 2,69, işlenmemiş gıda ürünleri ve enerji hariç yüzde 1,46, enerji, alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç yüzde 2,88, enerji, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve fiyatı yönetilen, yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç yüzde 3,09 arttı.
Enerji, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve fiyatı yönetilen, yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç ve işlenmemiş gıda ürünleri hariç yüzde 1,73, işlenmemiş gıda ürünleri ve enerji hariç, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç yüzde 1,55, enerji hariç gıda ve alkolsüz içecekler alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç fiyatlarda da yüzde 1,89 artış gerçekleşti.
Özel kapsamlı TÜFE göstergelerine yıllık bazda bakıldığında ise mevsimlik ürünler hariç yüzde 5,45, işlenmemiş gıda ürünleri hariç yüzde 5,44, enerji hariç yüzde 6,94, işlenmemiş gıda ürünleri ve enerji hariç yüzde 4,80 artış gözlendi.
Fiyatlar, enerji, alkollü içkiler ve tütün ürünleri hariç yüzde 7,61, enerji, alkollü içkiler ve tütün ürünleri hariç ve fiyatları yönetilen, yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç yüzde 7,95, enerji ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç ve fiyatları yönetilen, yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç ve işlenmemiş gıda ürünleri hariç yüzde 5,65, işlenmemiş gıda ürünleri ve enerji hariç ve alkollü içkiler, tütün ürünleriyle altın hariç yüzde 5,14, enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç yüzde 4,72 yükseldi.
Tarımda fiyatlar geriledi, sanayide arttı
Üretici Fiyatları Endeksine (ÜFE) göre mayıs ayında fiyatlar, tarım sektöründe yüzde 1,93 geriledi, sanayi sektöründe ise 0,61 arttı.
Mayısta ÜFE'de yüzde 9,63 olan yıllık artış tarım sektöründe yüzde 8,73, sanayi sektöründe de yüzde 9,84 olarak gerçekleşti.
12 aylık ortalamalara göre, tarım sektöründeki ÜFE artışı yüzde 14,93, sanayi sektöründeki artış da yüzde 7,97 olarak belirlendi.
Tarım sektörünün alt kalemleri incelendiğinde Mayıs'ta aylık bazda, tarım, avcılık ve ormancılıkta yüzde 1,92, balıkçılıkta yüzde 2,24'lük fiyat azalışı meydana geldi. Yıllık bazda ise tarım, avcılık ve ormancılıkta yüzde 8,76, balıkçılıkta yüzde 6,03'lük fiyat artışı görüldü.
Sanayi sektörü
Sanayi sektöründe ise Mayıs ayında yüzde 0,61 olarak belirlenen fiyat artışı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9,84 oldu. Sanayi sektöründe 12 aylık ortalamalara göre yüzde 7,97'lik fiyat artışı gerçekleşti.
Sanayinin alt sektörlerinde geçen ay imalat sanayinde yüzde 1,16, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 0,84 artış kaydedilirken, elektrik gaz ve suda da yüzde 4,47'lik azalış oldu.
Bu sektörlerde yıllık artış da imalat sanayinde yüzde 11,27, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 14 oldu, elektrik gaz ve suda ise yıllık bazda yüzde 3,40 azalış oldu.
İmalat sanayinin alt sektörüne bakıldığında ise bir önceki aya göre en fazla fiyat artışı, yüzde 4,44 ile ana metal sanayinde görüldü. Bu sektörü yüzde 3,96 ile giyim eşyası imalatı, yüzde 2,80 ile ham petrol doğalgaz çıkarımı, yüzde 2,54 ile deri ürünleri imalatı, yüzde 2,39 ile plastik ve kauçuk ürünleri imalatı izledi.
Yıllık bazda ise kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı yüzde 36'lık fiyat artışı ile ilk sırada yer alırken, bunu yüzde 26,07 ile tekstil ürünleri imalatı, yüzde 19,71 ile de ana metal sanayii imalatı izledi.
Buna karşılık 1 yıllık dönemde diğer ulaşım araçlarının imalatında fiyatlar yüzde 9,08 ve büro makineleri imalatında fiyatlar yüzde 7,23 düştü.
Tüketici fiyatları
Tüketici Fiyatı Endeksi'ne (TÜFE) göre de, Türkiye genelinde yüzde 2,42 aylık fiyat artışı kaydedilirken, ana harcama gruplarında en yüksek fiyat artışı yüzde 11,68 ile giyim ve ayakkabıda görüldü.
Fiyatlar, mayıs ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 4,71, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1,47, eğitimde yüzde 1,14, eğlence ve kültürde yüzde 0,99, lokanta ve otellerde yüzde 0,81, ulaştırmada yüzde 0,63, konutta yüzde 0,54, ev eşyasında yüzde 0,26, sağlıkta yüzde 0,11 arttı, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 0,01, haberleşmede yüzde 0,47 geriledi.
TÜFE'de Türkiye genelinde yüzde 7,17 olan yıllık fiyat artışı ise gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yüzde 12,61 oldu. Ulaştırmada yüzde 8,69, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 7,68, ev eşyası yüzde 7,40, lokanta ve oteller yüzde 7,20 ile artışın en yüksek olduğu diğer harcama grupları oldu.
Fiyatların en fazla arttığı bölge
Türkiye'de, mayısta aylık bazda tüketici fiyatlarının en fazla arttığı bölge "Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu Yalova" oldu. Türkiye geneli için hesaplanan Tüketici Fiyat Endeksinde (TÜFE) aylık artış yüzde 2,42 düzeyindeyken, bu bölgedeki artış yüzde 4,18'i buldu.
İstanbul'da tüketici fiyatları aylık bazda yüzde 2,19, Ankara'da yüzde 2,24, İzmir'de yüzde 3,06 artış gösterdi.
TÜFE'de aylık bazda en yüksek artışın gözlendiği bölgelerin başında, yüzde 4,18 ile "Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu Yalova", yüzde 3,71 ile "Balıkesir, Çanakkale", yüzde 3,53 ile "Zonguldak, Karabük, Bartın" yer aldı.
Tüketici fiyatlarının mayıs ayında en az arttığı bölge de yüzde 0,80 ile "Gaziantep, Adıyaman, Kilis" oldu.
Yıllık bazda en yüksek artış İzmir'de
Yıllık bazda değerlendirme yapıldığında da fiyatlarda en yüksek artışın gözlendiği bölge "İzmir" oldu. Yüzde 8,23 artışın meydana geldiği İzmir'i, yüzde 8,20 ile "Mardin, Batman, Şırnak, Siirt", yüzde 8 ile de "Gaziantep, Adıyaman, Kilis" izledi.
Yıllık bazda en düşük fiyat artışı ise yüzde 5,83 ile "İstanbul"da görüldü.
TÜİK verilerine göre, TÜFE'de 5 aylık dönem için en yüksek artış "Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu Yalova" (yüzde 6,60) bölgesinde, on 12 aylık ortalamalara göre en yüksek artış da "Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan" (yüzde 8,61) bölgesinde gerçekleşti.
Bölgeler itibariyle fiyat artışları
İstatistiki bölgelere göre TÜFE değişim oranları, mayıs ayı itibariyle aylık ve yıllık bazda şöyle oldu:
Aylık / Yıllık / Yüzde
TÜRKİYE 2,42 7,17
İstanbul 2,19 5,83
Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 3,07 7,86
Balıkesir, Çanakkale 3,71 7,74
İzmir 3,06 8,23
Aydın, Denizli, Muğla 1,05 7,34
Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak 1,62 7,86
Bursa, Eskişehir, Bilecik 2,69 7,03
Kocaeli, Sakarya, Düzce,
Bolu, Yalova 4,18 7,61
Ankara 2,24 6,69
Konya, Karaman 1,39 7,49
Antalya, Isparta, Burdur 2,12 7,06
Adana, Mersin 1,10 6,38
Hatay, K.Maraş, Osmaniye 1,92 7,70
Kırıkkale, Aksaray, Niğde,
Nevşehir, Kırşehir 1,65 7,43
Kayseri, Sivas, Yozgat 2,10 7,08
Zonguldak, Karabük, Bartın 3,53 7,87
Kastamonu, Çankırı, Sinop 2,03 7,55
Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 2,05 6,79
Trabzon, Ordu, Giresun, Rize,
Artvin, Gümüşhane 2,24 7,07
Erzurum, Erzincan, Bayburt 1,48 7,62
Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 1,36 7,17
Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 1,55 6,81
Van, Muş, Bitlis, Hakkari 1,30 6,91
Gaziantep, Adıyaman, Kilis 0,80 8,00
Şanlıurfa, Diyarbakır 0,84 7,79
Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 1,27 8,20