Cumhurbaşkanlığı seçimi tasarısı Anayasa Komisyonu'nda kabul edildi

 

Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine düzenleyen kanun tasarısı TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edildi .

Anayasada , Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine yönelik 2007 ' de yapılan değişiklikler doğrultusunda hazırlanan Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu Tasarısının , Anayasa Komisyonundaki görüşmeleri tamamladı .
Kabul edilen tasarıya göre , Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilecek . Seçim ; genel , eşit ve gizli oyla , bütün ülkede aynı günde , yargı yönetim ve denetimi altında yapılacak .
Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının oy kullanmaları da sağlanacak .
Oyların sayımı , dökümü ve tutanaklara bağlanması , açık olarak gerçekleştirilecek .
Yüksek Seçim Kurulu ( YSK ) , Cumhurbaşkanı seçimlerinin başlamasından bitimine kadar , seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğüyle ilgili bütün işlemleri yapmak ve yaptırmak amacıyla , gerekli ilke kararları almaya , ilgili kanunlar ile bu kanunda seçimle ilgili olarak yer alan bütün süreleri gerektiğinde kısaltarak tespit ve ilana yetkili olacak .
Cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir yapılacak . Bir kişi , en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilecek .
Cumhurbaşkanı seçimi , Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki 60 gün ; makamın herhangi bir şekilde boşalması halinde ise boşalmayı takip eden 60 gün içinde yapılacak .
YSK , öngörülen süreler içinde seçimin tamamlanması amacıyla , seçim takvimini resen belirleyip , ilan edecek .
Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday , genel oyla yapılacak seçimde Cumhurbaşkanı seçilmiş olacak . İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa , oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak . Bu oylamaya , ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak , geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek .
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde , ikinci oylama , boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak .
Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde , oylama , referandum şeklinde yapılacak . Aday , geçerli oyların çoğunluğunu alması halinde Cumhurbaşkanı seçilmiş olacak .
Cumhurbaşkanı seçilenin , varsa partisiyle ilişiği kesilecek , TBMM üyeliği sona erecek .
TBMM , savaş nedeniyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmediğine karar verirse , Cumhurbaşkanı seçimi 1 yıl geriye bırakılabilecek .
-EN AZ 20 MİLLETVEKİLİNİN TEKLİFİ-
40 yaşını dolduran , yüksek öğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip her Türk vatandaşı Cumhurbaşkanı seçilebilecek .
Cumhurbaşkanlığına , TBMM üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi , en az 20 milletvekilinin yazılı teklifiyle olacak .
En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde , geçerli oyların toplamı birlikte hesaplandığında , yüzde 10 ' u geçen siyasi partiler , ortak aday gösterebilecek . Aday gösterilmek , kişinin yazılı muvafakatine bağlı olacak .
YSK , adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik tespit etmesi halinde , eksikliklerin giderilmesi için 5 günlük süre verecek .
YSK , adaylar hakkında yaptığı inceleme sonucunda seçilme yeterliğini ve aday gösterilme şartlarını taşıyanları gösteren geçici aday listesini belirleyecek . Geçici aday listesi ve itiraz süresi Resmi Gazetede yayımlanacak .
Resmi Gazetede yapılan ilandan itibaren 2 gün içinde , geçici aday listesine veya bu listeye alınmamaya ilişkin karara karşı YSK ' ya itiraz yapılabilecek . YSK , itirazları 3 gün içinde kesin karara bağlayacak ve kesin aday listesini Resmi Gazetede yayımlayacak .
-DEVLET MEMURLARI VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNİN ADAYLIĞI-
Tasarının bu maddesi , Milletvekili Seçimi Kanununun 18 . maddesine paralel şekilde yeniden yazıldı .
Buna göre , Cumhurbaşkanı adayı gösterilen hakimler ve savcılar , yüksek yargı organları mensupları , yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları , Yükseköğretim Kurulu , Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Üyeleri , kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri , belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar , siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri , il genel meclisi üyeleri , kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar , kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar , aday listesinin kesinleştiği tarih itibarıyla görevlerinden ayrılmış sayılacak .
Yüksek mahkeme üyeleri , hakimler , savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç olmak üzere , Cumhurbaşkanı adayı gösterilen devlet memurları ve diğer kamu görevlileri , adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde , YSK tarafından Cumhurbaşkanının seçildiğinin ilan edilmesini takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilecekler .
-PROPAGANDA-
Tasarıya göre , propaganda dönemi , aday listesinin kesinleştiği gün başlayacak ve oylamaların yapılacağı günden önceki gün saat 18 . 00 ' de sona erecek . Propaganda döneminde , TRT ' de yapılacak propaganda yayınlarının tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılması , Yüksek Seçim Kurulu ( YSK ) ile TRT tarafından sağlanacak .
Adayların , özel radyo ve televizyonlardaki propaganda konuşmalarında , süre ile ilgili sınırlamalar dışında , Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanununun ilgili hükümleri uygulanacak .
Propaganda döneminde Başbakan , bakanlar ve milletvekilleri ile ilgili yasaklara ilişkin hükümler de dahil olmak üzere propagandayla ilgili konularda da Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak . Böylece Cumhurbaşkanı adayı olan Başbakan ve bakanlar , propaganda döneminde makam aracı ve uçaklar da dahil kamu kaynaklarını kullanamayacak .
-ADAYLARIN MADDİ YARDIM ALMASI-
Alt Komisyonda , adaylara yardımı düzenleyen 14 . madde ' ' bağış ' ' esas alınarak yeniden yazıldı .
Adaylar , yabancı devletlerden , uluslararası kuruluşlardan , tüzel kişilerden ve Türk uyruğunda olmayan gerçek kişilerden maddi yardım alamayacaklar .
Adaylar , YSK tarafından belirlenecek adaylık başvurusu süresi içinde mal bildiriminde de bulunmak zorunda olacak . Seçilen adayın mal beyanı , seçim sonuçlarının kesinleşmesini müteakip Resmi Gazetede yayımlanacak .
Her bir kişinin adaylara yapabileceği nakdi yardım miktarı , her bir tur için en yüksek devlet memuruna mali haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarını geçemeyecek .
YSK tarafından belirlenecek tutarın altında kalan nakdi yardımlar makbuz karşılığında alınacak .
YSK tarafından belirlenecek tutarın üzerindeki nakdi yardımlar ise adayların ' ' Seçim Hesabı ' ' olarak kendileri adına açtıracakları bir banka hesabına yatırılacak .
Alınan yardımlar sadece seçim harcamalarında kullanılacak ve başka bir amaç için tahsis edilemeyecek .
Seçim hesapları ile bağış ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgeler , seçim sonuçlarının kesinleşmesini izleyen on gün içinde YSK ' ya sunulacak .
YSK , bir ay içinde , seçim hesaplarını inceler ve varsa usulsüzlükleri ve öngörülen limitlerin aşılıp aşılmadığını tespit edecek . Bu aşamada tespit edilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla YSK tarafından adaylara uygun bir süre verilecek .
Alınan bağış ve yardımlardan belirtilen limiti aşan miktar ile harcanmayan kısım Hazineye intikal ettirilecek .
-SEÇİM İŞLEMİ-
Oylamalarda kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında , ' ' Cumhurbaşkanı Adayları ' ' ibaresi ile YSK tarafından çekilen kuraya göre sırası belirlenen adayların adı ve soyadı yer alacak .
Oylamanın referandum şeklinde yapılması halinde beyaz üzerine ' ' Evet ' ' , kahverengi üzerine ' ' Hayır ' ' ibareleri yazılı , iki ayrı renkten oluşan oy pusulası kullanılacak .
Kullanılacak oy pusulalarıyla ilgili diğer hususlar YSK tarafından belirlenecek .
YSK , birleşik oy pusulalarını kendisi bastırabileceği gibi gerektiğinde uygun göreceği il seçim kurulları vasıtasıyla bastırmaya da yetkili olacak . Gerekli ödenek Maliye Bakanlığınca karşılanacak .
-ANDİÇME TÖRENİ-
Sandık , ilçe ve il seçim kurullarınca düzenlenmesi gereken tutanakların içeriği ile seçim sonuçlarının birleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar YSK tarafından belirlenecek . YSK , il seçim kurullarından gelen sonuçları birleştirerek ilan edecek .
Bir veya birkaç seçim çevresinde , yapılan seçimin veya düzenlenen birleştirme tutanağının , seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verilmesi halinde , iptal edilen kısmın ülke genelindeki seçim sonuçlarına etkisi olup olmadığı göz önüne alınarak YSK tarafından söz konusu seçim çevrelerinde seçimlerin yenilenip yenilenmeyeceğine karar verilecek .
Cumhurbaşkanı seçiminin kesin sonuçları , YSK tarafından TBMM Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı makamına bildirilecek , kamuoyuna ilan edilecek ve Resmi Gazetede yayımlanacak .
Seçilen Cumhurbaşkanı adına , YSK tarafından Cumhurbaşkanı seçildiğine dair bir tutanak düzenlenecek . Bu tutanak , TBMM Genel Kurulunda , TBMM Başkanı tarafından verilecek ve aynı oturumda andiçme töreni yapılacak . Bu oturum , eski Cumhurbaşkanının görev süresinin dolduğu gün , makamın başka bir sebeple boşalması halinde ise seçim sonuçlarının kesinleşmesinden itibaren 3 gün içinde gerçekleştirilecek .

Zaman