Hayalin Gölgesinde 500. Yıl

İnsan ilişkilerinin hicivli, esprili kimi zaman da düşündürücü halinin ışık ve gölge aracılığıyla beyaz perdedeki izdüşümü olan gölge oyunu, Anadolu topraklarına gelişinin 500. yılında, geleneksel Türk sanatının önemli unsurlarından biri olmayı sürdürüyor Gölge oyunu sanatının önemli ustalarından Suat Veral, Karagöz ve Hacivat ile başlayan, zamanla 38'e ulaşan figür sayısını 350400'e çıkararak, perdedeki karakter ve konu çeşitliliğini artırmanın yanı sıra bu sanat dalındaki çıtayı da yükseltti Veral: 'İnsanlar, Karagöz ve Hacivat sayesinde kendi gerçeklerini görmeye başladı. Karagöz, okumamış ve cahil bir insan. Hacivat ise tam tersi bilgili, kendinden ödün vererek, karşısındakini sabırla dinleyen bir karakter. Türk toplumunda da öyle değil mi? Bazen cahilleşebiliyoruz, bazen de kültür noktasında karşımızdaki insanı dinleyerek, kendimizi biçimlendirdiğimiz bir noktayla yol alıyoruz. Bence burada hem öğüt hem eğlence kazanıyoruz hem de alabildiğimiz kadar bilgi alıyoruz'

ÇİĞDEM ALYANAK - İnsan ilişkilerinin hicivli, esprili kimi zaman da düşündürücü halinin ışık ve gölge aracılığıyla beyaz perdedeki izdüşümü olan gölge oyunu, bu yıl Anadolu'ya gelişinin 500. yılını kutluyor.

Seyirlik eğlence olmanın ötesinde, beyaz perdede işlenen konular yönüyle de 7'den 70'e toplumun her kesimine bir şekilde dokunan gölge oyunu, boyalarla renklendirilen deve, sığır veya dana derilerinde vücut bulan, hayalinin her birine ayrı ayrı ses verdiği karakterlerle yaşam buluyor.

Anadolu topraklarında 500 yıldır geleneksel Türk sanatının bir parçası olmayı sürdüren gölge oyunuyla ilgili AA muhabirine bilgi veren sanatçı Suat Veral, Yavuz Sultan Selim'in Mısır'da gördükten sonra şehzadesinin sünnet düğününde gölge oyunu oynattığını anlattı.

Gölge oyunu Anadolu topraklarına geldikten sonra yeni hikayelerin oluşturulduğunu, yeni tasvirlerin hazırlandığını anlatan Veral, 'Gölge oyunu aslında bir hayal. Hayalin içinde gerçeği bulmak gibi bir özelliği var bu oyunun.' dedi.

Gölge oyununun ana karakterleri Hacivat ve Karagöz'ün 14. yüzyıla ait ve Bursa'da geçen bir hikayesi olduğunu aktaran Veral, bu karakterlerin gölge oyununa aktarıldığını, ardından yeni karakterlerin biçimlendiğini belirtti.

Suat Veral, Anadolu topraklarında 500 yıldır varlığını sürdüren gölge oyununun, Türk toplumuna ait çok özel bir kültür olduğunu ifade etti.

- '500 yılda çok şey değişti'

Gölge oyunu Mısır'dan Anadolu'ya geldikten sonra 500 yılda çok şeyin değiştiğini belirten Veral, halkın ve toplumun, kendi içinden çıkan Karagöz ve Hacivat karakterlerini benimsediğini, halkın perdede kendisini görmeye başladığını söyledi.

İnsanların, Karagöz ve Hacivat sayesinde kendi gerçeklerini görmeye başladığını ifade eden Veral, 'Birçok mesajı var Karagöz ve Hacivat'ın. Karagöz, okumamış ve cahil bir insan. Hacivat ise tam tersi bilgili, kendinden ödün vererek, karşısındakini sabırla dinleyen bir karakter. Türk toplumunda da öyle değil mi? Bazen cahilleşebiliyoruz, bazen de kültür noktasında karşımızdaki insanı dinleyerek, kendimizi biçimlendirdiğimiz bir noktayla yol alıyoruz. Bence burada hem öğüt hem eğlence kazanıyoruz hem de alabildiğimiz kadar bilgi alıyoruz.' diye konuştu.

Karagöz ve Hacivat'ın halk tarafından dövüştükleri şeklinde de algılanabildiğini dile getiren Veral, 'Ama nasıl barışıyorlar? Bir de o var. Hep mutlu sonla biten Karagöz ve Hacivat'ın oyunları var. Hayaliler olarak da gölge oyununa yenilikler katarak, Türk halkına çok önemli mesajlar veriyoruz.' dedi.

Suat Veral, çocukların da gölge oyununu heyecanla izlediğini, özellikle çocuklarla ilgili diyalogların dikkatlerini çektiğini dile getirdi.

Karagöz'ün, gölge oyununda çok önemli bir karakter olduğunu ifade eden Veral, sözlerini şöyle sürdürdü:

'Çıkış noktasına bakıldığında halka hep Karagöz üzerinden kelimeler anlatılmış. Geçmişte de 'Karagöz oyunu başlıyor' diye gölge oyunu anlatılmış, daha sonra Hacivat buna dahil olmuş. Hacivat da çok önemli bir karakter ama Karagöz'den alabileceğimiz çok güzel örnekler var. Karagöz cahildir, belki bazen de patavatsızdır, düşünmeden konuşabilir ama temizdir. Neticede kimseye zarar veren bir yapıya sahip değil. Bazen kelimeleri yanlış anlayan sözleri vardır ama tam bir halk adamıdır. Tamamen doğruları konuşan bir adamdır. Çocuklar da daha çok Karagöz'ü severler. Çocuklar, ondan çok önemli bir mesaj çıkarıyorlar. Onun ne dediğine bakıyorlar.'

- Çocuklar, Karagöz Okulu'nda gölge oyunu sanatını öğreniyor

Gölge sanatında çocuklara, gençlere ve halka yönelik önemli çalışmalar yürütüldüğünü anlatan Veral, yurt içi ve yurt dışından ilgi olduğunu söyledi.

Eyüp'te yaklaşık 6 aydır çocuklar için açıkları Karagöz Okulu'nda atölye çalışmaları yaptıklarını belirten Veral, projeye ilişkin şu bilgileri verdi:

'Okul projesi içinde çocuklara karakter çizimini ve nasıl boyayacaklarını öğretiyoruz. Çocukların bu kültürü anlamasına fırsat vermiş olduk. Hayal dünyası içinde Karagöz ve Hacivat'ı yapma, boyama ve karakterleri tanıma tekniğini öğrenmiş oluyor. Sadece Hacivat ve Karagöz değil, yeni karakterlerin de yapımını ve seslendirme taklitlerini de öğretiyoruz. Bu çocukların gölge oyununu öğrenmeleri neden çok önemli? Çocuklarımızı, internet veya çizgi film bağımlılığından uzaklaştırmak gerekiyor. Karagöz Okulu, böyle bir sanatın içinde varlığını hissetmek, çocuğun kendisini iyi ifade edebilmesini sağlıyor. Bu kültürlerin tamamen kendilerine ait olduğunu, Osmanlı geleneğinden geldiğini anlatıyoruz. Bu zengin kültürün, toplumsal anlamda çok önemli yeri var. Bu işlerin keşke okullarda, üniversitelerde bölümleri açılabilmiş olsa. Bu özel kültürün sadece Türkiyemizde sınırlı kalamaması gerekir. Dünyaya açılan da bir tarafı var. '

Gölge oyununda 8 olan karakter sayısının 38'e çıktığını ifade eden Veral, sözlerini, 'Oyunlar, eski ve yeni oyunlar olarak adlandırılır. 350-400'e yakın karakter oluşturdum. Bu sanatı sevdireceğiz diye yanlış şeyler yapmadan bu kültürü yansıtmamız gerekiyor. Doğru ifadeler, doğru kelimeler ama bir o kadar da el emeği göz nuru olan o çalışmalarınızın da o karaktere gerçek anlam kazandırması gerekiyor.' diye tamamladı.
Kaynak: AA