Otomobil Hayaliyle Basladi, Aklina Gelen Her Seyi Üretti
İçel’de yasayan, 1960’dan bu yana yaptigi buluslar nedeniyle çevresi tarafindan ’makine kasifi’ olarak taninan 85 yasindaki emekli ögretmen Hayri Ince, otomobil yapma hayaliyle basladigi yolculukta birçok bulusa imza atti. Zamanla istihdama yönelik makineler gelistiren Ince, bunlardan karsilik bulamayinca ihtiyaci olan buluslar yapti. Yaptigi ürünlerin birçogunu halen kullanabilen Ince, yasi ilerleyince de buluslarini yeni nesillere örnek teskil etmesi amaciyla bir okula bagisladi. Buluslarinin bir kismi bir lisede sergilenen Ince, "Neye ihtiyaç duyarsam onu yapiyorum" dedi.
Burada çalisirken teknige olan ilgisini kesfeden Ince, o dönemde kendini gelistirmek ve vakit bulabilmek için ögretmenlik meslegini tercih etti. Böylelikle hem meslegini yapabilecek, hem de bir seyler üretebilecekti. Ögretmenlik meslegini yillarca severek yürüten Ince, bu süreçte de yetenekli oldugu teknik konusunda çalismalara basladi.
Hayri Ince’nin otomobil hayaliyle yaklasik 60 yil önce kendi imkanlariyla yaptigi lastik hala duruyor. Üzerinde 1965 yazan torna makinesi ise halen çalisirken, yillar önce kurdugu yatay asansörü de günümüzde kullanmaya devam ediyor.
Ilk etapta ilkel bir kaynak makinesi yapti
Gerek araca ulasim, gerekse üretim konusunda sikintilarin yasandigi 1960’li yillarda basit bir otomobil üretme hayali kuran Ince, bunun için öncelikle ilk etapta ilkel bir kaynak makinesi yapti. Ardindan temin ettigi parçalarla torna makinesi yapan Ince, ardindan hayalini kurdugu araca lastik üretmek için ise koyuldu. Yaptigi buluslarin ardindan araç lastigi üreten Ince, istedigi verimi alamasa da lastik üretmeyi basardi. Araç canti için çalismalara basladigi sirada kardesinin ’tek saçma’ tabir edilen saçma mermisi üretimi için makine yapan Ince, kardesinin, yaptiklari anlasmaya uymayarak, buldugu makine ile üretim yaparak tek basina yoluna devam etmesine içerledi. Kardesinin, ’cüzi olarak nitelendirdigi’ teklifi kabul etmeyen Ince, bunun üzerine istihdama yönelik buluslar gelistirmeye basladi.
Buluslarinin gençlere yeni bir rota çizmesini umut ediyor
Dönemin sartlarina göre yaptigi ürünler karsilik görmeyen Ince, bunun üzerine ihtiyaç duydugu seyleri yapti. Çamasir makinesinden piliç kizartma makinesi, araba amortisöründen tek saçma atan tüfek gibi ilginç buluslara da imza atan Ince, bu süreçte ögrencilerini bilgilendirmek amaciyla da çesitli buluslar gelistirdi. Ev yapmak için arsa aldigi Resul köyünde kurdugu yatay asansörün halen aktif oldugu Ince, yasi ilerleyince buldugu ürünlerin gelecek nesillere örnek teskil etmesi amaciyla girisim baslatti. Basvurularinin ardindan buluslarini İçel Tarsus Organize Sanayi Bölgesindeki Özel Sisecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi atölyesine bagislayan Ince, kalan buluslarinin da alinarak okulda ögrencileri tesvik etmesi amaciyla sergilenmesinin gururunu yasiyor. Yaptigi buluslardan bugüne kadar maddi olarak hiçbir getiri elde edemeyen Ince, buluslarinin gençlere yeni rota çizmesini umut ediyor.
"Kardesim 5 yil boyunca yüzde 30 pay verecekti"
Evinin çatisindaki paslanmaya yüz tutmus buluslarinin nasil çalistigini anlatan emekli ögretmen Hayri Ince, 1960’li yillarda basladigi ilk icadindan günümüze kadar yaptigi çalismalardan bahsetti. Basit bir otomobil yapma hayaliyle çiktigi yolculukta öncelikle kaynak makinesi yaptigini, ardindan kalip olusturarak dis lastik üretmek için tornaya ihtiyaç duydugunu ifade eden Ince, "Tornayi yapip araç için dis lastik ürettim. Pek kaliteli olmasa da bunu basarip iç lastik yapmaya yöneldim" dedi.
Bunu planlarken tüfek satisi yapan kardesinin ’tek saçma imalat makinesi’ teklifini kabul ettigini dile getiren Ince, "Torna ile bu saçma imalat makinesini yaptim. Kardesim 5 yil boyunca yüzde 30 pay verecekti. Makine çalismaya basladi.
bunun üzerine de sana pay vermeyecegim dedi.
O zamanin parasiyla ’150 lira veriyorum sana’ dedi.
Ben de kabul etmedim. Ayni makineyi kendim yapmak isteyince de ögretmen oldugum için sikayet etmekle tehdit etti. Kardesim orda benim yüzde 30’umu verseydi, kesin su anda mutlaka bir fabrika sekline getirecektim islerimi" diye konustu.
"Aklima ne geldiyse yapiyordum"
Bunun üzerine planinin degistigini, farkli çalismalara yöneldigini aktaran Ince, yaptigi birçok makineden de gelir elde edemedigini kaydetti.
Arayislarini sürdüren Ince, "Sonradan amacim degisti. Baktim ki yaptigim islerin hiçbirinden para gelmiyor, istihdam amaçli çalismalara basladim. Mademki benim bu bilgilerim bana faydali olmadi, gençlere faydali olsun diye çalismalara giristim. Aklima ne geldiyse yapiyordum. Neye ihtiyacim olduysa onu yaptim. Yapmis oldugum makineler gençlere örnek teskil edecek" ifadelerini kullandi.
Esinin ’demire döktügün bu paralari benim için harcasaydin’ serzenisleriyle siklikla karsilastigini belirten Ince, buna ragmen çok sayida makine yaptigi ifade etti.
Bulduklari arasinda 50 meslege yakin sembolik çalismalari oldugunu belirten Ince, yaptigi basvurunun ardindan Vali Ali Hamza Pehlivan ve İçel Tarsus Sanayi Bölgesi Baskani Sabri Tekli’nin girisimiyle makinelerinin bir kismini Özel Sisecam Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi atölyesine götürüldügünü kaydetti.
Ince, evinin çatisinda kalan makinelerin de götürülmesi için bekledigini ifade etti.
Yaptigi makineler için bugüne kadar herhangi bir patent basvurusunda bulunmadigini vurgulayan Ince, su anda da bir deprem aleti üzerinde çalismalara basladigini sözlerine ekledi.