1 Temmuz Sonrasi Kiralardaki Degisim Rüzgârini Sözlesmeniz Belirleyecek

1 Temmuz 2024 itibariyle, Türkiye’de konut kiralarinda yüzde 25 artis sinirlamasi getiren geçici kanun hükmü sona eriyor. Ilgili bakanliklarin açiklamalari, bu sinirlamanin üçüncü kez uzatilmayacagini belirtiyor. Bu durum, is yeri kiralarinda herhangi bir degisiklik getirmiyor; is yerlerinde TÜFE artis siniri uygulamasi aynen devam edecek. Peki, konut kiracilari bu gelismeden nasil etkilenecek? Altinbas Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ögretim Üyesi Prof. Dr. Umut Yeniocak, durumu farkli kira sözlesmeleri üzerinden degerlendirdi.

Prof. Dr. Umut Yeniocak’in açiklamalarina göre, kira artisinin nasil uygulanacagi, kira sözlesmelerinde yer alan hükümlere bagli olarak örnekler üzerinden su sekilde degisiklik gösterecek:

Kira baslangici örnegin 1 Mart ise:

Yüzde 25 artis sinirlamasinin kalkmasi, ev sahiplerinin 1 Temmuz’dan itibaren hemen ek kira artisi talep edebilecegi anlamina gelmiyor. Her kira sözlesmesinde artis, kira yilinin sona erdigi tarihte ve yilda bir kez uygulanabilir. Örnegin, kira dönemi 1 Mart’ta yenilenen bir sözlesmede ev sahibi TÜFE oraninda artis yapabilmek için 1 Mart 2025’i beklemek zorundadir. Öncesinde bir artis talep etmesi hukuken mümkün degil.

Kira sözlesmesinde TÜFE oraninda artis yapilacagi yaziliysa:

Kira sözlesmesinde kira bedelinin her yil TÜFE oraninda artirilacagi yönünde bir kural varsa, geçtigimiz iki yildir uygulanan yüzde 25 artis sinirlamasi nedeniyle uygulanamayan bu hüküm, 1 Temmuz 2024’ten sonra tekrar yürürlüge girecek. Örnegin, kira dönemi 1 Eylül’de sona eriyorsa, 1 Eylül 2024’ten itibaren on iki aylik ortalama TÜFE orani uygulanarak yeni kira dönemi için kira bedeli belirlenecek.

Kira sözlesmesinde TEFE/TÜFE ortalamasi yaziliysa:

Kira sözlesmesinde kira bedelinin her yil TEFE/TÜFE ortalamasi oraninda artirilacagi yaziyorsa, 2019 Ocak ayindan bu yana yürürlükte olan kanun hükmüne göre bu artis maddesi TÜFE oranini astigi oranda geçersizdir. Yüzde 25 artis siniri kalktiktan sonra, yeni kira döneminin baslayacagi tarihten itibaren TÜFE oraninda zam yapilmasi hukuken gerekli ve yeterli olacaktir.

Kira sözlesmesinde artis orani sabit belirlenmisse:

Kira sözlesmesinde örnegin kira bedelinin her yil yüzde 30 oraninda artirilacagi yaziyorsa, yüzde 25 siniri sebebiyle uygulanamayan bu kural, artik uygulanabilir olacaktir. Burada dikkat edilmesi gereken, TÜFE orani daha yüksek olsa bile sözlesmedeki oranin asilmamasi gerektigidir. Artis oraninin sabit belirlendigi sözlesmelerde, yüzde 25 siniri kaldirildiktan sonra dahi TÜFE orani degil, sözlesmedeki oran uygulanir. Bu durumda magduriyetin giderilmesi için uyarlama davasi açilmasi gerekebilir.