Anadolu'da Ilk Sirket 15 Kilo Altinla Kurulmus
Kayseri tarihini 6 bin yil önceye dayandiran arkeolojik bulgu ve belgelerin gün isigina çikarildigi ve ’Anadolu tarihinin basladigi yer’ olarak bilinen Kültepe Kanis-Karum Ören Yeri’nde bulunan tabletler, özellikle dönemin ticari hayati hakkinda bilgiler veriyor. Kültepe-Kanis-Karum Ören Yeri Kazi Baskani Prof. Dr. Fikri Kulakoglu, Anadolu’da ilk sirketin yaklasik 4 bin yil önce 12 kisi tarafindan 15 kilo altinla kuruldugunu söyledi.
Tabletlerin çogunun ticari amaçli oldugunu ve o dönem bütün faaliyetlerin kayit altina alindigini aktaran Prof. Dr. Kulakoglu, "Kültepe’de milattan önce 2 bin, günümüzden 4 bin yil öncesine ait evlerde, evlerdeki arsivler içerisinde 20 binden fazla çivi yazili tablet bulundu. Bu tabletlerin büyük bir kismi okundu, en azindan içerigi hakkinda bilgi sahibiyiz. Kültepe’de tabletlerin bu kadar çok bulunmasinin sebebi aslinda ticaret. Yani para ile ilgili yapilan her islem kayit altina alinmis. Asur’dan çikan kervanin yolda harcadigindan baslayarak buraya gelisi, buradan baska sehirlere gidisi sirasinda harcanan her sey yazili olarak günümüze kadar ulasmis. Ayrica burada olan insanlarin birbirleriyle olan alacak verecek iliskisi de kayit altina alinmis ve sahitler huzurunda bunlar tutulmus. Burasi çok hareketli bir sehir, günümüzden 4 bin yil öncesinde metropolitan bir sehir. Yaklasik 30 bin ile 50 bin arasinda insanin yasadigi bir yer burasi. Gayet dogal olarak da çok farkli konular bir araya geliyor. Bu isler arasinda önemli olan ticareti aktivitelerin de iyi bir sekilde belgelenmesi ve belgelendikten sonra esas olarak bizim en çok dikkatimizi çeken hususlardan bir tanesi" dedi.
12 kisi bir araya gelerek 15 kilo altin ile Anadolu’da ilk sirketi kurdu
Çikan tabletlerdeki elde edilen bilgilerde Anadolu’da kurulan ilk sirketin 15 kilo altinlik bir sermaye ile kuruldugunun anlasildigini aktaran Prof. Dr. Kulakoglu, bu sirketin 12 ortagi oldugunu belirtti.
Kulakoglu, "Bu islemler sirasinda kurusuna kadar hesap tutacak sekilde maddi islemler kaydedilmis. Para etmeyen hiçbir islem kaydedilmemis. Buradaki belgelerin yüzde 99’u para ile ilgili. Tabi ki bu parayla ilgili konularin içerigindeki bazi hallerde sosyal hayati da ögreniyoruz. Evlilik kontratlarindan, bosanmadan, mirastan, noterlik belgelerine kadar her sey var. Bunlar arasinda ilginç olanlardan bir tanesi sirketlerin kurulmasiyla ilgili. Malum burasi ticaret sehri. Ticaret yapilacak ve bu isi de usulüne göre yapacaklar, kayit altina alinmasi gerekiyor. Gördügümüz tabletler içindeki sirketlerin kurulmasina iliskin çok ilginç bilgiler var. Kayseri Müzesi’nde sergilenen bir tablette; yaklasik olarak 15 kilo altin ile kurulmus bir sirketten bahsediyor. 12 kisi bir araya geliyor, herkes farkli farkli oranlarda altin vererek sirketin ortagi haline geliyor. Bu sirket sermayesini Amur Istar isimli tüccar 12 sene boyunca isletecek. Kârin 3’te 1’i alikonulacak, 3’te 1’i paylasilacak seklinde yürüyecek prosedür burada tayin edilmis. Burada günü dolmadan sirket sermayesine koydugu payi geri almak istediginiz zaman 1 kilo altin yerine size yaklasik 4 kilo gümüs verilecek. Aslinda sermayeni günü gelmeden çekersen zarar etmis oluyorsun. Yani 12 yil gibi uzun bir süre sermayenin yerinde kalmasi garanti altina aliniyor. Bütün bu tabletteki konunun tamami en sonunda ’sahitler huzurunda’ seklinde mühür basilarak imzalaniyor. Burada çikan tabletler milattan önce 1950’li yillardan sonraki dönemlere tarihlenen tabletler. Anadolu’da yazinin ilk basladigi dönemdir. Dogal olarak da Anadolu’daki ilk sirketin beyan edilmesi, bir anlamda sirket senedidir. Anadolu’da ilk defa burada karsimiza çikiyor" diye konustu.