Cepheye Gidemeden Sehit Oldular, Bu Sehitligin Hikayesi Hüzünlendiriyor

Sivas’in Zara ilçesinde bulunan 36’nci Talimgah Alayi Sehitligi, hikayesi ile duyanlari duygulandiriyor. 1914 yilinda Dogu Cephesi’ne asker yetistirmek maksadiyla kurulan Alay, cephede yaralanan askerlerin tedavisine de hizmet etti. Ayni yillarda orduda bas gösteren salgin hastaliklar nedeniyle egitim birliginde bulunan ve tedavi olmak üzere askeri hastaneye gelen onlarca Mehmetçik sehit oldu. Salgin nedeniyle sehit olan askerlerin defin islemleri güçlesince 50 ila 60 arasinda naas alabilecek toplu mezarlar kazilarak askerler defnedildi.

1’inci Dünya Savasi öncesi Sivas’taki 12. Tümen’e bagli 36. Talimgâh Alayi’nin Zara’da kuruldugunu ifade eden Zara eski Ilçe Milli Egitim Müdürü Ismail Hakki Acar, "Bu alayin amaci doguya asker yetistirmek, egitmek hem de Sivas, Erzincan, Giresun yol agini kontrol edebilmekmis. Savas basladiktan sonra bir Amele Taburu Zara’da birakilmis, diger askerler cepheye sevk edilmis. Ancak 1915 yilinda askerler arasinda bir salgin hastalik baslamis ve bu Amele Taburu, Zara’daki askeri hastaneyi ve askeri kislanin binalarini insa etmis. Giresun ve Erzincan civarinda hem yaralananlari hem de bu salgin hataliga yakalanan askerleri Zara’ya getirerek oradaki askeri hastanede tedavi ederlermis. Bu hastanede ise üç doktor görev yapmaktaymis ve hastane binasinin yetmedigi durumda çevre konaklara da asker yatirilirmis, bu bir süre böyle devam etmis" dedi.



"Halk arasinda 20-30 bin sehidin yattigi rivayet edilir"

Tedavi edilen askerlerin yeniden cepheye sevk edildigini belirten Acar, "Ölümlerin önü alinamamis ve birçok asker sehit olmus, cenazeleri defnetmek de büyük bir problem olunca 50-60 kisilik çukurlar kazarak buralara sehitleri defnetmisler. 1970’li yillarda arastirmalara basladigimda 256 sehidin ismine rastladim bir listede ama vatandaslarin da ziyaret ettigi bu sehitlikte 20 bin, 30 bin sehidin yattigi rivayet edilir. Bu sehitligin üzerine bir de 1915 yilinda anit yapimina baslanmistir. Osman Usta ile Simon Veyani adinda iki usta, 1917 yilinda bu sehitlik anitini bitirirler. Bu anit 1939 Erzincan depreminden etkilenir ve üst kismindan bir bölüm yikilir ve egilir. Pisa Kulesi’ne benzer yerli ve yabanci turistlerin odak noktasi haline gelir ve 1952 yilina kadar Zara’da 36. Egitim Alayi Sehitligi diye adlandirilmistir. Yine 1952 yilinda kislada bir yangin çikar ve kisla binalari yanar bu nedenle askeri birlik de alay da Zara’dan baska bir yere nakledilir. Benim ilkokul yillarimda askeri birlik Zara’daydi en azinda kalintilari, depolari vardi onlari muhafaza ediyorlardi, 1950’lili yillarda çok güzel bayramlar yapilir. Sehitlikte 256 sehidimiz yatiyor demistik ancak o zaman için ama burada görev yaparken sehit olanlar da buraya defnedilmis, hatta bir yarbay Zara’da görev yaptiktan sora baska bir yerde sehit olmus ve vasiyeti üzerine buraya defnedilmis. Ve su anda 275 civarinda sehit yatmaktadir Zara sehitliginde" seklinde konustu.