TANAP Ile Ortaya Çikan Bir Tarih

Azerbaycan’da üretilen dogal gazini Türkiye ve Avrupa’ya tasiyan Trans Anadolu Dogal Gaz Boru Hatti Projesi (TANAP) Ardahan’in Posof ilçesi Türkgözü sinir kapisindan baslayip Edirne Ipsala’ya kadar bin 811 kilometre yol kat etti. Tarihi Ipek Yolu ile Enerjinin Ipek Yolu’nun birlestirildigi projede arkeolojik çalismalar da yapilarak tarihe isik tutuldu. Uzman bir ekip tarafindan kitaplastirilan ödüllü proje, tüm ayrintilari ve görselleri ile Anadolu Medeniyetlerinin Sakli Taniklari’nda yer aldi. Projenin uygulanmasi süresince, toplamda 161 arkeolojik alan tespit edildi. Alanlarin 106’si ise bu çalismalar sayesinde ilk kez gün yüzüne çikarilarak ülkemizin ve Anadolu’nun zengin kültür mirasina kazandirildi. Özellikle Erzurum, Ankara, Eskisehir, Kütahya, Bursa, Balikesir ve Çanakkale illerinde yapilan kapsamli ve bilimsel kazilar, binlerce yil öncesine isik tutuyor.

“Bölgemiz zengin arkeolojik potansiyele sahip”

Dogu Anadolu, Kafkasya ve Iran arkeolojik kültürleri üzerine çalismalari bulunan ve halen Kültür Bakanligi’nin destegiyle Van’daki Urartu Kalesi ve Urartu kenti olan Ayhanist’te de 10 yildir kazi baskanligi yapan Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Ögretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Isikli, Erzurum yöresi basta olmak üzere Dogu Anadolu’nun çok önemli bir lokasyona sahip oldugunu ifade ederek, “Bölgeler arasi iliskileri saglayan Anadolu’yu, Anadolu’nun içlerini, Kafkasya’ya ve Iran’a kadar olan bölgeye baglayan çok önemli bir noktada bulunmakta. O nedenle her dönemde yerlesimler için insanlarin ve canlilarin geçisi için, ham madde akisi için, teknolojilerin akisi için önemli bir konumuma sahip olmus. Nitekim bunu sonuç olarak da bu bölge çok zengin arkeolojik potansiyele sahip. Son dönemde artan enerji ihtiyaçlari nedeniyle ve bu stratejik bir noktada olmasi nedeniyle buradan Kafkasya’nin özellikle dogal gazinin, ham maddelerinin batiya akisi Anadolu ve bizim ülkemiz topraklari üzerinden gerçeklesiyor. Bununla ilgili son çalismalardan biri TANAP projesidir. Bu meyanda Azerbaycan’in kaynaklarinin, kardes ülkemizin kaynaklarinin batiya aktarilmasi konusunda bu bizim ülkemiz önemli bir role üstlendi ve TANAP projesi gerçeklestirildi” diye konustu.



"Hat boyunca titiz çalismalar yapildi"

TANAP’in uluslararasi nitelikte bir proje olmasi nedeniyle her türlü hassasiyetin gösterildigini ifade eden Isikli, ”Gerek bizim ülkemiz tarafindan gerek Azerbaycan ve diger konsorsiyum üye ülkeleri tarafindan gerekli hassasiyet gösterilerek burada çok titiz çalismalar yapildi. Her anlamda, arkeolojik alanda da kültürel miras alaninda da bu çalismalara hassasiyet gösterildi. Her bölgenin bagli bulundugu müzenin baskanliginda kurtarma kazilari yapildi. O alanda boru hattinin geçecegi alanda kazi çalismalari yapildi. Varsa eger bir kültürel miras, arkeolojik miras buna hassasiyetle yaklasildi. Kazilar yapildi, belgelemeleri yapildi. Ve bununla ilgili veriler bilim dünyasina sunuldu. Iste bunun en somut örnegini Erzurum yöresinde Alay Beyi Höyügü’nde yasadik. Yine Erzurum Müzesi Baskanliginda onun sorumlulugunda, oranin arkeologlarindan özellikle Doçent Doktor Gülsah Altun kaynagin da özverileriyle Alay Bey Höyügü’nde çalismalar yapildi” dedi.



"Iki kitapta toplanan bir tarih"

TANAP hattinda 2016-2017 yillarinda iki sezon gece gündüz, yaz kis demeden büyük bir özveriyle kazilar yapildigini ve bu kazilarin neticelerinin iki kitap halinde bilim dünyasina sunuldugunu anlatan Prof. Dr. Mehmet Isikli, “TANAP’in bu hassasiyetiyle gösterdigi önemli bir çalismaydi. Ilk kitabimiz biraz önce de bahsettigim gibi Alay Bey’e ilgili kapsamli bir yayin, bilimsel bir çalisma, bir arkeolojik kazanin nasil olmasi gerekiyorsa ayni sekilde yapilan bir çalisma olarak bilim dünyasina 2019 yilinda sunuldu. Hatta Ankara’da TANAP merkezinde bir resepsiyonla tanitildi kitap. Daha sonra arkasindan yine buradan ele geçen eserlerin tüm TANAP hatti boyunca Anadolu’daki diger merkezlerden de gelen eserlerin yer aldigi çok hos, güzel bir sergi kitabi yapildi, özel fotograflarla çikti. Orada da bilimsel danismanligimiz söz konusuydu. Her iki kitapta da katkim oldu akademik boyutta. Ama digerinde bilimsel danisman olarak da bir yaziyla destekte bulundum. Özellikle bu bölgenin ve bu bölgenin dip tarihi için çok önemli, en erken Erzurum halklarinin yasadigi cografyadaki büyük kültür. Her iki yayinda Karas kültürü hakkinda destekte bulunmaya çalistim” seklinde konustu.



"Kurtarma kazilari konusunda ülkemiz deneyimli"

Çok degerli ve güzel iki eser ortaya çikarildigini belirten Prof. Dr. Mehmet Isikli, sözlerine söyle devam etti:

“Yani emegi geçen herkesi gerçekten tebrik etmek, kutlamak gerekiyor. Iste kurtarma kazilari bizim ülkemizde aslinda çok deneyimli oldugumuz bir alan. Barajlar olsun, boru hatlari olsun, onun disinda diger kamusal yatirimlarda bu konu çok büyük bir hassasiyetle yerine getirebiliyoruz. Bu konuda Kültür Bakanligimiz gerekli destegi gösteriyor. Bagli olduklari müzeler de bu konuda gerekli hassasiyeti gösteriyor. Arkeolojik kazilar tabii ki bir tahribat yikimi olmakla beraber kamusal yatirimlarda bir gerçegimiz. Ikisini ortak potada bulusturmak durumundayiz.”

Trans Anadolu Dogal Gaz Boru Hatti Projesi nedir

Iki kardes ülke Türkiye ve Azerbaycan’in enerji alaninda bugüne kadar süregelen basarili is birliginin en önemli göstergelerinden biri olan Trans Anadolu Dogal Gaz Boru Hatti Projesi (TANAP), Güney Kafkasya Boru Hatti (SCP) ve Trans Adriyatik Boru Hatti (TAP) ile birlikte Güney Gaz Koridoru’nun en önemli halkasini olusturuyor. Türkiye, Orta Dogu ve Avrupa’nin en uzun (bin 811 kilometre) ve en büyük çapli (56”) dogal gaz boru hatti olan TANAP, Azerbaycan’in Sah Deniz Sahasinda üretilen dogal gazin öncelikle Türkiye’ye, ardindan Avrupa’ya tasinmasini amaçliyor. TANAP, Türkiye Gürcistan sinirinda Ardahan ili Posof ilçesi Türkgözü köyünden baslayarak Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüshane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kirsehir, Kirikkale, Ankara, Eskisehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balikesir, Çanakkale, Tekirdag ve Edirne olmak üzere 20 ilden geçerek Yunanistan sinirinda Edirne’nin Ipsala ilçesinde son bulmaktadir. Bu noktadan, Avrupa ülkelerine dogal gaz aktaracak olan TAP Dogal Gaz Boru Hatti’na baglanan TANAP, ülkemizin ve Avrupa Birligi’nin dogal gaz arz güvenligine ve çesitliligine katkida bulunmayi hedefliyor.