Yapay Zeka Tabanli Deprem Modeli Riskli Bölgelerde De Uygulanabilecek

6 Subat depremlerinden sonra deprem kusaginda yer alan Türkiye’de en hizli sekilde aksiyon alinabilmesi adina akademi camiasi dünya çapinda bir ilk sayilabilecek proje için harekete geçti. Yildiz Teknik Üniversitesi (YTÜ) Bilimsel Arastirma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafindan Subat 2023 depremlerinin olusturdugu etkilerin belirlenmesi ve afet sonrasi yönetimi için yapay zeka tabanli bir model olusturulmasi için 100’den fazla akademisyen ve 15 farkli disiplin bir arada çalisacak. Deprem sonrasi ve öncesi için zemin yapisindan su kaynaklarina, insaattan beton örneklerine, psikolojiden kültürel varliklara kadar birçok disiplin çalismalari sonucunda elde edilecek veriler ile sonrasinda yapay zeka tabanli bir tahmin modeli ortaya konulacak. Model özellikle hala hazirda deprem gerçegi ile yüz yüze olan ve tehlike arz eden bölgelerde de kullanilarak gerekli hazirliklarin yapilmasina yardimci olabilecek.

Proje çerçevesinde depremlerden en çok etkilenen illerden biri olan Hatay ili özelinde, bölgenin depremselligi ve jeolojik durumu ortaya konularak, uzaktan algilama ve jeodezik yöntemler ile durum tespiti yapilacak. Depremden etkilenen ve aralarinda kültür varliklari ile barajlarin da yer aldigi yüzbinlerce yapida hasar tespit çalismalari için mevcut modellerin irdelenecegi projede ayrica; deprem sonrasi geçici barinma sistemleri, hizli-çoklu üretim teknikleri gelistirilecek. Bununla birlikte mevcut duruma yönelik yerlesime uygunluk ve planlama sürecinin degerlendirilmesi planlanan çalismada, deprem bölgelerinde ulasim hareketlilik süreçlerinin izlenmesi, içme suyu ve atik su altyapi sistemlerinin yönetimi, insaat yikinti atiklarinin degerlendirilmesine yönelik çalismalar da yürütülecek.

“Sadece kentsel degil zihinsel dönüsüm içinde de yer almaya haziriz. Üniversitelerin ve bilimin olmadigi karar mercilerinde basari da olmaz”

Projenin detaylarinin aktarildigi basin lansmaninda konusan ve üniversitelerin hedeflerinin meslek sahibi edindirmek degil meslegini tutkuyla yapanlari yetistirmek olmasi gerektigini vurgulayan Rektör Prof. Dr. Tamer Yilmaz ayrica karar mekanizmalarinda üniversitelerin ve bilimin ne kadar önemli oldugunun altini çizdi. Karar mercilerinde bilimin ve üniversitelerin olmamasi durumunda basarisizligin yasanmasinin kaçinilmaz oldugunu söyleyen Prof. Dr. Tamer Yilmaz, “Burasi bir arastirma üniversitesi. Tabi ki de bunlari bir görev olarak yapiyoruz. Biz bir ARGE üniversitesiyiz en önemli kolumuz ürettigimiz projeler. Bu projelerin birbiriyle konusmasi hepsinden önemli. Deprem kadar önemli olan bir konuda gelistirdigimiz bu proje her yerde, Istanbul’da bile kullanilabilecek. Üniversitelerin merkezde olmadigi, onlarin düsüncelerinin olmadi karar mercilerinde herhangi bir basarili olamaz. Üniversite ve bilim yoksa basari olmaz. Biz sorumluluk almaya karar mekanizmasinin içinde yer almaya sadece kentsel dönüsüm için degil zihinsel dönüsüm içinde de yer almaya haziriz. 112 yildir ders veriyoruz, Türkiye’nin en iyi mühendislerini yetistiriyoruz. Sadece derslere girerek mühendis olunmaz. Hangi bölümden mezun olursa olsun olaylara ve yaptigi ise yaklasimi farklidir. Burasinin mezunlari tutku sahibidir. Yaptigi isi tutku ile yapar. Iste bu vizyonu yayarsak sorunu çözmüs olacagiz. Bakmamiz gereken sey meslek sahiplerine tutku ve ask asilanmis mi buna bakmaliyiz. Mezun olmus bir insaat mühendisi ve mimarimla bir projede karsilastigimda ‘ben burada bir ailenin mutlulugunu insa ediyorum’ der. Iste bizim mutluluk insa eden mühendislere ihtiyacimiz var. Ben ülkenin gelecegini insa ediyorum diyenlere ihtiyacimiz var” dedi.



“Hizli bir sekilde karar ve destek mekanizmasinin kurulmasi gerekiyor”

Üniversitenin Insaat Fakültesi Dekan Yardimcisi ve proje yürütücüsü Prof. Dr. Nabi Yüzer de yapilacak olan çalismalar için “Bu kadar büyük iki depremden sonra afet yönetiminin muhakkak yapilmasi gerekiyordu” diyerek yaptigi bilgilendirmelerde sunlari söyledi:

“Tabi bu afet yönetimi çalismasinin bütüncül bir yaklasimla yapilmasi lazimdi. Psikolojik danismanliktan sehir bölge planlamasina, insaat mühendisliginden mimara bütün bunlarin bir arada ele alinmasi hizli bir sekilde karar ve destek mekanizmasinin kurulmasi gerekiyor. Eger biz bu kadar disiplini bir araya getirip onlari birbiri ile konusturursak ve bunu yapay zeka tabanli bir yöntem kullanarak gelistirebilirsek Hatay ili özelinde bir model olusturtulacagiz. Sonrasinda birçok ilimizde, basta Istanbul olmak üzere, uygulamamiz mümkün olabilecek. Bu kadar disiplini bir araya getirecek, bunlari birbiri ile konusturacak yapay zekaya ihtiyacimiz var. Yani diger illerde ve ilçelerde uygulayabilecegimiz tahmin verileri için yapay zekayi araç olarak kullanacagiz.”

“Bu proje dünyada bir ilk olacak”

Proje içinde yer alan ve çalismalara katki saglayacak olan Insaat Fakültesi Dekani ve Doga Bilimleri Arastirma Merkezi Baskani Prof. Dr. Sükrü Ersoy ise böyle bir çalismanin dünyada ilk olacagini söyledi.

Prof. Dr. Sükrü Ersoy “Böyle bir felakete kayitsiz kalamazdik” dedigi konusmasinda, “Biz üniversite olarak sadece egitim, ögretim ve arastirma yapmiyoruz. Topluma da hizmet etmek adina variz. Böyle büyük bir felakette burada olmayacaksak ne zaman olacagiz. Dolayisiyla bütün teknik gücümüzü, bilgi gücümüzü, her seyimizi oraya aktarmayi düsünüyoruz. Büyük bir proje hazirladik. Içerisinde tüm sektörlerden, egitim sektörünün oldugu branslardan gruplar var. Bu gruplar jeolojisinden, zeminin özelliklerinden, kültürel yapilardan, insanlarin psikolojik durumlarindan, barinmalarindan her türlü hatta içtikleri suyun kirlenmesinden, onlarin tekrar kazandirilmasi adina yapilacak çalismalarin hepsini içerecek büyük bir projeyle bu ise giriyoruz. Dolayisiyla bu büyük bir proje içerisinde egitim branslarimizin tümü var. Topyekûn Yildiz Teknik Üniversitesi olarak Hatay özelinde çalisacagiz. Ama Hatay’da uygulayacagimiz bu model diger illerimize de örnek olup uygulanabilir. Çünkü dünyada böyle bir örnek yok. Bir üniversitenin bütün gücüyle, bütün imkanlariyla bir deprem projesinde çalismasi gibi bir proje dünyada örnegi yok. Ilk defa biz uygulayacagiz” seklinde konustu.