Geçici Müteahhitler Için '5 Yil Ev Satamasin' Önerisi
Izmir Ekonomi Üniversitesi (IEÜ) Mimarlik Bölümü Ögretim Görevlisi Insaat Mühendisi Seref Alpago, Türkiye’de yaklasik 150 bin geçici müteahhit olduguna dikkat çekerek, bu konuda yeni bir düzenlemeye gidilmesi gerektigini belirtti. Alpago, "Meslek ayrimi olmaksizin herkes, ‘geçici müteahhit’ olarak 500 metrekareye kadar bina yapabiliyor. Bundan faydalanan, insaat bilgisi yeterli olmamasina ragmen kendisi ve yakinlari adina yaptigi evleri satarak para kazanmanin derdine düsenler var. Bu durumun önüne geçmek için geçici müteahhitlere 5 yil boyunca ‘ev satamaz’ sarti getirilebilir" dedi.
Depremin ardindan bölgeye giderek incelemelerde de bulunan Alpago, bodrum kat yapmanin bina güvenligi açisindan avantaj saglayacagini savundu. Alpago, "Bodrum kat demek, saglam zemine dogru inmek ve yapinin depremselligini yumusatmak demektir. Bu durum, bina için avantajdir. Elbette bodrum kati olmayan bina güvensizdir demiyorum; ancak bodrum kat yapilmasi bina dayanimini olumlu etkiler. Eger binaya 4’üncü kat çikiliyorsa, bir de bodrum kat yapilmali. Bodrum katin dis duvarlari ve temeli de akredite bir su yalitim firmasi tarafindan yalitimlanmali. Bu islem müteahhidin esi, dostu, tanidigi tarafindan degil, uzman bir firma tarafindan yapilmali. Firma, yaptigi ise garanti vermeli. Bunlari uygularsak binanin temelini de saglama almis oluruz. Imar yönetmeligine, ‘Binada dördüncü kati yapiyorsan, bodrum da ekleyeceksin’ diye yazilabilir. Artik binalarda yukariya dogru degil, yatayda genisleme saglamaliyiz. Bodrum yapmak demek, ayni zamanda yatayda genisleme anlami tasiyor" ifadelerini kullandi.
"’Gel birlikte kazanalim’ diye teklif ediyorlar"
Türkiye’de çok sayida geçici müteahhidin bulunduguna dikkat çeken Ögr. Gör. Alpago, "Ülkemizde 150 bin civarinda geçici müteahhit oldugu tahmin ediliyor. Hiç azimsanmayacak bir sayi. Meslegi ne olursa olsun her vatandas, brüt 500 metrekareye kadar bina yapabiliyor. Geçici müteahhitlik 1980’li yillarda pozitif ayrimcilikla basladi.
Devlet, vatandasina, ‘Arsana ev yapip istedigin yerde yasabilirsin’ dedi.
Bunda bir sorun yok; ama zaman içinde is ticarete döndü. Bu durumdan faydalananlar ne yapiyor? Kendisi, esi, dostu ya da akrabasi adina binalar yapip satiyor. Insaat alaninda bir egitimi, uzmanligi da yok. Insanlarla konusup, ‘Senin adina ev yapayim, birlikte kazanalim’ diyor. Maalesef isin gerçegi bu. Örnegin; geçici müteahhidin yaptigi eve 5 yil satis yasagi getirilebilir. Sadece bu durum bile birçok geçici müteahhide geri adim attirir. Engelli araci aldiginizda; bazi vergilerden muaf oluyorsunuz ama araci da belli bir süre satamiyorsunuz. Iste geçici müteahhitlikte önerdigim sistem de bunun bir benzeri. Elbette baska radikal önlemler de alinabilir. Bina yapimi ciddi bir istir. Yapilacak her hata, insanin caniyla oynamaktir. Son depremde bunu yine gördük. Artik bu konulara daha ciddi yaklasmaliyiz" diye konustu.
Insaat tüm riskler sigortasi ve mali mesuliyet sigortalarinin da binanin kaskosu gibi oldugunu ve yeni insa edilecek yapilarda bu sigortalarin zorunla hale getirilmesi gerektigini vurgulayan Alpago, sözlerini söyle sürdürdü:
"Nasil arabalarda kasko sistemi varsa, binalarda da bu kurulabilir. Yeni yapilacak binalarda, insaat tüm riskler sigortasi ve mali mesuliyet sigortalari zorunlu olmalidir. Bunu yaparsak binaya ’kasko’ sistemi de gelmis gibi olur. Sigorta primleri de müteahhit firmanin özgeçmisine, projenin riskine göre degisebilir. Arabaniza kasko yaparken nasil sürücünün yasina, geçmisine, aracin modeline göre fiyat degisiyorsa; binalardaki sigorta sistemi de böyle olur. Tüm bu sigortalarin zorunlu hale gelmesi, denetimlerinden de otomatik olarak artmasi, projenin ve yapinin daha detayli incelenmesi demektir. Tüm bunlari kisa sürede yasal zemine oturtabiliriz."