Tarim, Gida Ve Içecek Sektöründen 2022'Nin Ilk 5 Ayinda 10,1 Milyar Dolarlik Ihracat

Türkiye Istatistik Kurumu (TÜIK) tarafindan açiklanan dis ticaret verileri baz alinarak Agrimetre tarafindan hazirlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2022 yilinin ilk 5 ayinda tarim, gida ve içecek sektörü 10,1 milyar dolar ihracat, 8,6 milyar dolar ithalat gerçeklestirdi. 1 ile 23 fasillari arasindaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasillardan seçili ürünlerin dahil edildigi hesaplamalara göre, 2022 yilinin ilk 5 ayinda sektörün dis ticaret fazlasi önceki yilin ayni dönemine kiyasla yüzde 7,8 düstü.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayinlanan dis ticaret verilerine göre 2022 yilinin ilk 5 ayinda ihracat, önceki yilin ayni dönemine göre yüzde 21,1 oraninda artarak 10,05 milyar dolara, ithalat yüzde 27,8 artarak 8,62 milyar dolara ulasti. Ihracatin 2022 yilinin ilk 5 ayini önceki yila kiyasla yüzde 21,1 artisla geçirmesi sektör açisindan olumlu degerlendirilirken, ithalattaki artis hizinin bu orani geçmis olmasi (yüzde 27,8) da dikkat çekti. Mayis 2022’de, önceki yilin ayni ayina göre yüzde 15,6 artan aylik ihracat degeri 1,76 milyar dolar olarak gerçeklesirken, ithalat yüzde 59,4’lük bir artisla 1,87 milyar dolar oldu.

Tarim ve gida sektörü Nisan ayinda dis ticaret açigi verdi

2022 yilinin ilk 5 ayinda dis ticaret fazlasi önceki yilin ayni dönemine göre yüzde 7,8 düsüsle, 1,42 milyar dolar olarak gerçeklesti. Sektör yil genelindeki net ihracatçi konumunu korumasina ragmen, aylik bazda dis ticaret açigi verdi. Yilin ilk aylarinda dis ticaret fazlasindaki artis, önceki yila kiyasla yüzde 50 seviyesindeydi. Mart ayinda bu oran yüzde 101,5’e ulasti ancak Nisan ve Mayis aylarindaki yüksek aylik ithalat rakamlari ve aylik bazda dis ticaret açigi verilmesi, dis ticaret fazlasini asagiya çekti. Birim ihracat degeri 2022 yilinin ilk 5 ayinda önceki yilin ayni dönemine göre yüzde 6,7 artarak 1.129 dolar/ton olarak gerçeklesti. Ithalat birim degeri ise önceki yila göre yüzde 11,9 artisla 673 dolar/ton’a yükseldi.

Dis ticarette öne çikan ürünler

2022 yilinin ilk 5 ayinda ihracatta öne çikan ürünler sirasiyla un (0,54 milyar dolar), findik içi (0,41 milyar dolar) ve makarna (0,37 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatin yaklasik yüzde 13,1’ini olusturdu. 2022 yilinin ilk 5 ayinda en çok ithal edilen ürünler ise sirasiyla bugday (1,4 milyar dolar), soya fasulyesi (0,9 milyar dolar) ve ham ayçiçegi yagi (0,7 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatin yaklasik yüzde 34,8’ini, yani 3’te 1’inden fazlasini olusturdu. 2022 Mayis ayinda ihracatta öne çikan ürünler bugday unu (103 milyon dolar), rafine ayçiçegi yagi (97,7 milyon dolar) ve dondurulmus tavuk eti (76,5 milyon dolar) oldu. Ayni dönemde en çok ithal edilen ürünler bugday (349,6 milyon dolar), soya fasulyesi (245,9 milyon dolar) ve ham ayçiçegi yagi (187 milyon dolar) oldu.

En fazla ithal edilen ürün kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nin yeri

Ithalatta ilk sirada yer alan bugdayin (1,4 milyar dolar) en fazla ithal edildigi ilk 2 ülkenin su anda savasta olan Rusya (1,06 milyar dolar) ve Ukrayna (0,23 milyar dolar) olmasi dikkat çekti. Yilin ilk 5 ayindaki bugday ithalatinda bu 2 ülkenin payi yüzde 92’nin üzerinde yer aldi. Mayis ayinda yapilan 349,6 milyon dolarlik bugday ithalatinin 309 milyon dolari, yani yüzde 88’i, Rusya’dan geldi. Ukrayna’dan yapilan aylik ithalatin orani ise yüzde 5’te (18,9 milyon dolar) kaldi. Ithalatta 3. sirada yer alan ham ayçiçegi yaginda (0,70 milyar dolar) da ilk 2 sirada Rusya (0,61 milyar dolar) ve Ukrayna (0,08 milyar dolar) yer aldi. Yilin ilk 5 ayindaki ham ayçiçegi ithalatinda bu 2 ülkenin payi yüzde 98,6 oldu. Türkiye’nin ithalatinda ilk 3 sirada yer alan 2 üründe, ithalatin büyük bir bölümü su anda savas halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapildi.

En çok ihracat yapan sektörler

2022 yili ilk 5 ayina ait dis ticaret verileri sektörlere göre incelendiginde seker ve sekerli mamuller (974 milyon dolar), bitkisel yag (831 milyon dolar), sert kabuklu meyveler (815 milyon dolar), yas meyve (721 milyon dolar) ve balikçilik-su ürünleri (576 milyon dolar) sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak siralandi. Toplam ihracatin yüzde 39’u bu 5 sektör tarafindan gerçeklestirildi.

2022 yili ilk 5 ayinda hayvan yemi (2 bin 612 milyon dolar), bitkisel yag (bin 590 milyon dolar), un (bin 583 milyon dolar), kakao-çikolata (266 milyon dolar) ile kahve, çay ve baharat sektörü (211 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak siralandi. Toplam ithalatin yüzde 72,6’si, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafindan gerçeklestirildi.

Bu oranin yüksek olmasi ve geçmis dönemlere göre artmasi, ithalatin az sayida sektörde yogunlastigini gösterdi. Tek basina hayvan yemi sektörü, 2022 yilinin ilk 5 ayinda 2,612 milyon dolar hacim ile toplam ithalatin yüzde 30,3’ünü olusturdu. Bitkisel yag sektörü, 2021 yilinda 3 milyar dolari asan ithalat ile toplam ithalatin yüzde 17,9’unu olusturmustu. 2022 yilinin ilk 5 ayinda da bin 590 milyon dolar ile toplam ithalatin yine yüzde 18,4’ünü olusturdu.

Ihracatin arttigi ve azaldigi sektörler

2022 yilinin ilk 5 ayinda, önceki yilin ayni ayina göre ihracatini deger olarak en fazla arttiran sektörler bitkisel yag sektörü (261 milyon dolar artis), beyaz et sektörü (178 milyon dolar artis), hayvan yemi sektörü (176 milyon dolar artis), un sektörü (170 milyon dolar artis) ve süt-süt ürünleri sektörü (150 milyon dolar artis) oldu. Ayni dönemde ihracatin geriledigi sektörler sert kabuklu meyveler sektörü (140 milyon dolar düsüs), yas meyve sektörü (25 milyon dolar düsüs), kahve, çay ve baharat Sektörü (3 milyon dolar düsüs) ve yumurtacilik sektörü (2 milyon dolar düsüs) oldu. 2022 yilinin ilk 5 ayinda, önceki yilin ayni ayina göre ithalati deger olarak en fazla artan sektörler hayvan yemi sektörü (806 milyon dolar artis), un sektörü (792 milyon dolar artis), bitkisel yag sektörü (190 milyon dolar artis), seker ve sekerli mamuller sektörü (73 milyon dolar artis) ile kahve, çay ve baharat sektörü (63 milyon dolar artis) oldu. Ayni dönemde ithalati en çok düsen sektörler pirinç degirmenciligi sektörü (131 milyon dolar düsüs), canli hayvan ticareti sektörü (94 milyon dolar düsüs), kakao ve çikolata sektörü (88 milyon dolar düsüs), makarna sektörü (57 milyon dolar düsüs) ve tohumculuk sektörü (45 milyon dolar düsüs) ve oldu.

Dis ticarette öne çikan ülkeler

2022 yilinin ilk 5 ayina ait dis ticaret verileri ülkeler bazinda incelendiginde en çok ihracat yapilan 5 ülke Irak (bin 446 milyon dolar), Almanya (672 milyon dolar), ABD (612 milyon dolar), Rusya (459 milyon dolar) ve Italya (341 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapilan ihracat, toplam ihracatin yüzde 35,1’ini olusturdu. Ülkelere göre en çok ihraç edilen ürünler Irak için dondurulmus tavuk eti, un, domates salçasi; Almanya için findik içi, ambalajli findik, kuru üzüm; ABD için elma suyu, sakizli jöleli sekerler ve soya fasulyesi oldu. Ülke bazinda ithalat verileri incelendiginde, 2022 yilinin ilk 5 ayinda en fazla ithalat yapilan ülkeler Rusya (2,410 milyon dolar), Ukrayna (852 milyon dolar), Brezilya (826 milyon dolar), Malezya (481 milyon dolar) ve ABD (466 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapilan ithalat, toplam ithalatin yüzde 58,4’ünü olusturdu. Türkiye’nin en fazla ithalat yaptigi ilk 2 ülkenin, su anda savasta olan Rusya ve Ukrayna olmasi, ayni zamanda Rusya’nin tüm ithalattaki payinin yüzde 28’e yakin olmasi dikkat çekti. Rusya ve Ukrayna’dan yapilan ithalat ise toplam ithalatin yüzde 37,8’ini olusturdu. Ithalatta öne çikan ürünler Rusya için bugday, ham ayçiçegi yagi ve dane misir; Ukrayna için bugday, dane misir ve soya fasulyesi; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve bugday oldu.