Gevas Türk Islam Mezarligi Açik Hava Müzesine Dönüsüyor

Ortaçag Dönemine ait Anadolu’nun en büyük ikinci Türk Islam mezarligi olan Gevas Selçuklu Mezarligi, 50 bin metrekarelik alani kapsiyor. Çogunlugu 14. yüzyilin ikinci yarisina tarihlenen mezarliktaki mezar taslari ise Ahlat mezar taslarindan farkli olarak ‘beyaz kalker’ tasindan yapildi. Türk tarihi ve sanati açisindan büyük bir öneme sahip olan mezarlikta bulunan sahide ve sandukalarin tüm yönleriyle gün yüzüne çikarilmasi ve hak ettigi degere kavusturulmasi amaciyla restorasyon çalismalari baslatildi. Bu çerçevede mezarlikta Kültür ve Turizm Bakanliginin izniyle Van Müze Müdürlügü baskanliginda ve Van YYÜ Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Ögretim Üyesi Doç. Dr. Ercan Çalis’in bilimsel danismanliginda temizlik, belgeleme ve restorasyon çalismalari yapiliyor.

Topragin altina gömülmüs 6 adet sanduka gün yüzüne çikarildi

Gevas Selçuklu Mezarliginda baslatilan 2022 yili restorasyon çalismalari çerçevesinde, ilk etapta ot temizligi yapildi. Ardindan programa alinan alandaki sahide ve sandukalarin zemin blokaj çalismalari da yapildiktan sonra, uzman restoratörlerce taslarin üzerine yapisan liken tabakasinin temizligi yapildi. Böylece toplamda 50 adet sahide ve sandukanin zemin blokaji yapildi ve bunlardan da 30 tanesinin liken temizligi gerçeklestirildi.

Bu çalismalar esnasinda tamamiyla topragin altina gömülmüs 6 adet sanduka da gün yüzüne çikarildi. Restorasyon çalismalarinin tamamlanmasiyla birlikte mezarligin açik hava müzesine dönüstürülmesi hedefleniyor. Öte yandan çalismalarin belli bir asamaya gelmesiyle birlikte alanin ‘UNESCO Dünya Mirasi Listesi’ne alinmasi için girisimlerde bulunacagi bildirildi.



“En ufak bir tahribata dahi ugramamislardi”

IHA muhabirine konusan Van YYÜ Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Ögretim Üyesi Doç. Dr. Ercan Çalis, mezarlikta yapilan ön incelemede alanda muhtelif niteliklere sahip 700’e askin sahide ve sandukanin yer aldiginin tespit edildigini belirtti.

Doç. Dr. Çalis, “Kelimenin tam anlamiyla topraktan tarih, kültür ve sanat fiskirdi. Çünkü bu 6 adet sanduka büyük muhtemellen erken devirlerde gömüldüklerinden hiçbir sekilde en ufak bir tahribata dahi ugramamislardi. Dolayisiyla üzerlerindeki bütün tezyinat oldugu gibi bu güne tasindi. Bu durum özellikle Türk sanati ve tezyinati açisindan oldukça önemliydi. Çalismalarin tamamlanmasiyla birlikte mezarlik, bir açik hava müzesi niteligine dönüsecektir. Mezarliktaki taslar tarihi geçmisiyle dikkat çektigi gibi ayni zamanda karakteristik özellikleri ve farkli temalariyla da dikkat çekmektedir” dedi.



“UNESCO Dünya Mirasi Listesine alinmasi için girisimlerimiz olacaktir”

Tarihi kültürel mirasin korunmasi ve bir sonraki nesillere aktarilmasi Türk tarihi, kültürü ve sanati açisindan ayricalikli bir önem tasidigini dile getiren Çalis, “Çalismalarin nihayetlenmesiyle birlikte kültür ve Inanç turizmi açisindan bölgeye pek çok yönden katki saglayacagi da simdiden görülmektedir. Çalismalar belli bir asamaya geldiginde, UNESCO Dünya Mirasi Listesine alinmasi için girisimlerimiz olacaktir. Bu vesileyle tarihe yolculuk yapmak isteyen tüm vatandaslarimizi Gevas Selçuklu Mezarligini ziyaret etmelerini öneriyoruz” diye konustu.

Gevas Selçuklu Mezarliginin hak ettigi yerlere gelmesi ve kültür turizme kazandirilmasinin amaçlandigini ifade eden Van Müzesi Müdürlügü Uzmani ve Sanat Tarihçisi Sevket Beyis ise “Yapmis oldugumuz ilk tespitlerde 50 dönümlük alanda 701 mezar tasinin oldugunu gördük. 14. yüzyilin ikinci yarisina tarihlenen bu mezarliktaki mezar taslari, yillarin verdigi tahribatla birçogunun kirildigi, ayakta duranlarin egrildigi ve kirilmaya yüz tuttugu gözlemlenmistir. Ayrica yabani otlarin olusturdugu tahribattan dolayi taslarin tamami likenlerle kaplanmistir” seklinde konustu.