'Ayvalik'ta 1924-1945 Arasi Tiyatro Tarihi' Kitabina Imza Günü

Ayvalik Belediyesi Nejat Uygur Sahnesi’nde gerçeklesen imza gününe kitapseverler yogun ilgi gösterdi.

Imza gününde konusan Ayvalik Belediyesi Tiyatrosu kurucusu ve Genel Sanat Yönetmeni Erkan Cilak, kitabin hikâyesini anlatti.

Yanlislara bakarken dogrulari toplayip kitabi ortaya çikardiklarinin altini çizen Erkan Cilak, “2021 yilinin Mart ayinda Birinci Kadin Oyunlari Festivali ile hayata karisan, 44 yil sinema salonu olarak kullanilan ve Vural sinemasi diye bilinen yer kapanmisti ki, bu durumu Belediye Baskanimiz Mesut Ergin’e durumu aktardigimizda ‘Orasi kentin belleginde kültür yeri, sonuçta hepimiz orada filmler izledik, yasatmak için ne gerekiyorsa yapin’ talimatini vermesiyle, burasini Ayvalik Belediyesi’ne ait Nejat Uygur ismi ve tiyatro salonu olarak yasatmaya karar vermis hemen ise koyulmustuk. Nihayetinde cumhuriyet tarihinin 98. yilinda belediyenin gurur duyacagi bir belediye tiyatrosu vardi artik. Kucagimiza dogan bu ‘bebek sahneyi’ yasatmak için her seyi yapmaya hazirdik. Heyecandan yere göge sigmiyorduk” dedi.

“Hayrettin Filiz’in iddiasiyla yola çiktik”

Cilak yaptigi açiklamada, “Aklima, Ayvalik tiyatro tarihinden buldugum fotograflari Vural Sinemasi Nejat Uygur Sahnesi’nin fuaye camlarina yapistirmak geldi. Daha önce de Sanat Fabrikasi’nin fuayesinde yapmistik bunu. Insanlara Ayvalik’ta nasil köklü bir tiyatro aliskanliginin oldugunu ispatlayan bu sabit serginin ise yarayacagina inaniyordum. Öte yandan; burasi bir tiyatroydu ve Ayvalik tarihinde tiyatroya hizmeti geçenlere karsi bir de vefa borcumuz vardi, ödemeliydik. Bu konudaki bilgiler zaten sisli ve darmadagindi. Konu hakkinda nedense hiç kimse bir çalisma yapmamisti. Onca zaman, onlarca etkinlik için birçok kisi gelip gitti sahnemize. Yaptiklarimizi övgüyle alkisladilar. Ama 2021 yilinin Ekim ayinda, o günlerde Sanat Fabrikasi’nda ‘Sacco ile Vanzetti’ adli oyunu sahnelenen, Izmir’de yasayan oyun yazari ve dramaturg Hayrettin Filiz adinda biri görülmeye basladi Ayvalik’ta. Etkinlikleri izleyip, genç tiyatrocu heveslilerini yüreklendiren bu kisi bir gün, son derece yapici bir dil ve kendine çok güvenen bir edayla; tiyatronun fuayesine astigimiz eski Ayvalik tiyatro fotograflarindan bazilarinda tarih hatasi oldugunu, bazilarinda ise oyun isimlerinin yanlis yazildigini söyledi bana. Hem Sanat Fabrikasi’nda, hem de Vural Sienamsi’ndaki fotograflar bir daha düsünülmeliydi. Sasirmistim. Nasil olurdu? Bir Izmirli, Ayvalik tarihine nasil bu kadar hâkim olabilir ki diye düsündüm önce? ‘Yok, hocam’ dedim hemen, ‘Yanlis olsa birileri söylerdi herhalde’ diye ekledim. Ama o fotograf alti bilgilendirmelerinde hata yapildigi konusunda israrciydi. Karar verdik; sorduk sorusturduk, bulduk bulusturduk, döktük ortaya elimize ne geçerse Tarihteki verileri, kitap aralarina sikismis, tanimlanmamis fotograflari, internetteki neredeyse hiç denecek kadar az bilgileri, gazetelerdeki dokümanlari, bulmaca gibi tane tane yatirdik masaya, tek tek ayikladik. Sanki yirtik bir fotografi parça parça birlestirmek gibi bir oyun basladi aramizda. Sonuçta ortaya koydugu gazete arsivi ve belgelerden sonra anladik ki, Hayrettin Hocamiz hakliymis. Yanlismis camdaki fotograf bilgileri. Hem de çok güvendigimiz bir kaynaktan almamiza ragmen. Bu ilginç karsilasma, rüzgâr hiziyla yeni bir projeyi baslatti aramizda. Hem mesleki bir isbirligi hem de sicacik bir dostluk olustu aramizda. Ayvalik Tiyatro Tarihi üzerine ilk kez yapilacak olan bu kitap çalismasina böyle bir olaydan sonra karar verdik. 1924 ile 1945 yillarinda Ayvalik’ta sadece oynanmis oyunlari, oynayanlari siraladik 360 sayfalik doküman çikti. Derinine indikçe gördük ki; 1924 ile 1945 yillari arasinda Ayvalik’ta yapilan tiyatro çalismalari, neredeyse o günlerde tiyatronun baskenti sayilan Istanbul ile yarismis. Mecaz ya da abartili bir söylem kullanmiyoruz, gerçekten yarismis. Bu kadar oyun bollugu büyük kentlerde bile görülmemistir. Gördük ki; Ayvalik’ta bir kültür aksi kurulmus o tarihte. Gerek 1931 yilina kadar Türk Ocagi dönemi, gerek onun yerini alan ve kapatildigi 1951 yilina kadar Halkevleri günleri ve gerekse Idman Yurdu Temsil Kolu’nun ortaya koydugu tiyatro oyunlari Inanilir gibi degil. Senede 14-15 ayri rejinin görüldügü yillar var ama dikkatinizi çekerim, elektrik yok. Kentin ileri gelenleri ülkede sayi ile olan jeneratörlerden Ayvalik’a ulastiriyor ve çanak lamba dedigimiz aydinlatmalar ile bu kadar oyun çikiyormus o tarihlerde bu kentte.” ifadelerini kullandi.

Hayrettin Filiz’in; Izmir’den gelip hatayi farketmekle kalmadigini, arastirdikça bulmaca parçalarini birlestirir gibi birlestirdiklerini belirten Cilak, “Gecikmis bir çalismayi sunma imkanimiz oldu, ona mütesekkirim. Basindan itibaren fikir ortaya çiktigi andan itibaren ben neysem, O daha fazlasi. Ne yazik ki, Ayvalik bir daha hiçbir zaman isigiyla kültür saçan o nesle ve döneme ulasamamis. Umarim bundan sonra ulasacaktir” diye konustu.