Cumhurbaskani Erdogan, Bosna Hersek Ve Karadag Ziyareti Sonrasi Uçakta Gazetecilerle Sohbet Etti Açiklamasi (1)
'Türkiye olarak bizim derdimiz su; Afganistan süratle toparlanmalidir. Artik Afgan halki bu kadar yükü çekemez' 'Ortada 40 milyona yakin bir nüfus var. Devasa bir ülke var. Biz Afganistan'in birligine, beraberligine her türlü destegi vermeye haziriz. Yeter ki Afganistan tarafindan da bu anlamda o yaklasimi görelim' '(Kabil'deki Türk Büyükelçiligi) Tüm ihtimallere karsi gerekli alternatif planlarimizi hazir tutuyoruz. Personelimizin güvenligi önceligimizdir'
Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan, "Türkiye olarak bizim derdimiz su; Afganistan süratle toparlanmalidir. Artik Afgan halki bu kadar yükü çekemez. Ortada 40 milyona yakin bir nüfus var. Devasa bir ülke var. Biz Afganistan'in birligine, beraberligine her türlü destegi vermeye haziriz. Yeter ki Afganistan tarafindan da bu anlamda o yaklasimi görelim." dedi.
Cumhurbaskani Erdogan, Bosna Hersek ve Karadag ziyareti sonrasi uçakta gazetecilerle sohbet etti.
Bosna Hersek ve Karadag'a gerçeklestirdigi ziyaretler çerçevesinde temaslarini tamamladigini, ziyaretinin ilk duragi olan Saraybosna'da Bosna Hersek Devlet Baskanligi Konseyi üyeleriyle bir araya geldigini dile getiren Erdogan, Bosna Hersek'teki temaslarinda gerek ikili, gerek bölgesel, gerek küresel konulari ve her alandaki is birligini daha da ilerletmek için birlikte atabilecek adimlari konustuklarini aktardi.
Saraybosna-Belgrad otoyolu basta olmak üzere muhtelif alanlardaki mevcut projelerde gelinen asamayi degerlendirme firsati bulduklarini ifade eden Erdogan, "Ülkelerimizin yarari ve Bosna Hersek’in kalkinma gayretlerinin desteklenmesi adina hayata geçirebilecegimiz yeni is birligi alanlari üzerinde fikir teatisinde bulunduk. Güncellenmis Serbest Ticaret Anlasmasinin 1 Agustos 2021 itibariyla yürürlüge girmesi, gerek ticaretimizin gerek Bosna Hersek’teki yatirimlarimizin artmasina katki saglayacaktir." diye konustu.
Cumhurbaskani Erdogan, Bosna Hersek Devlet Baskanligi Konseyi Baskani Zeljko Komsic, Konsey Üyeleri Sefik Caferovic ve Milorad Dodik ile gerçeklestirdikleri ikili ve heyetler arasi görüsmelerin iki ülke arasindaki iliskiler ve is birligi bakimindan hayirlara vesile olmasini temenni etti.
- "Balkanlara bu yakin ilgimiz bundan sonra da devam edecektir"
Erdogan, ziyaretinin Karadag bölümünde de gerek Cumhurbaskani Milo Cukanoviç gerek Basbakan Zdravko Krivokapiç ile samimi ve verimli görüsmeler yaptiklarini, ayni zamanda Parlamento Baskani Aleksa Beçiç ile de ikili ve heyetler arasi görüsme gerçeklestirdiklerini anlatti.
Cumhurbaskani Erdogan, Karadag ziyaretine iliskin su degerlendirmelerde bulundu:
"Dost ve müttefik Karadag ile sürekli gelisen iliskilerimizin daha da ilerlemesi için birlikte atabilecegimiz adimlari degerlendirdik. Her anlamda çok dostane iliskiler sürdürdügümüz Karadag'daki temaslarimda ayni anlayisin Karadagli dostlarimizca da paylasildigini görmekten memnuniyet duydum. Diger yandan Karadag tarafinda özellikle oradaki Türk yatirimlarinin artmasini arzu eden güçlü bir irade oldugunu gözlemlemek bizleri sevindirdi."
Ziyareti sirasinda Karadag'daki akraba topluluklarin temsilcileri ve Islam Birligi Baskani ile de bir araya geldigini ifade eden Erdogan, "Elbette Karadag'in çok kültürlü yapisinin uyum ve baris içinde muhafazasi, bu topluluklarin huzur ve refahi bizim için önemlidir. Karadag'daki görüsmelerimde muhataplarima bu düsüncemizi de aktardim." dedi.
Ziyareti boyunca gösterdikleri misafirperverlik için her iki ülke makamlarina, tüm dost ve kardeslere sükranlarini sunan Erdogan, söyle konustu:
"Bosna Hersek ve Karadag ziyaretlerimiz, buralarda yaptigimiz programlar, Balkan bölgesine yönelik kapsamli ve çok yönlü iliskilerimizin güçlendirilmesi için yürüttügümüz politikanin son halkasini olusturuyor. Bosna Hersek Devlet Baskanligi Konseyi ile bu yil üçüncü kez bir araya geldik. Bu yakin temaslari özellikle süreklilik ve takip açisindan da önemsiyorum. Balkanlara bu yakin ilgimiz bundan sonra da devam edecektir. Bosna Hersek'in baris ve istikrari tüm Balkanlarin baris ve istikrari için hayati öneme haizdir. Bu yüzden buradaki gelismeleri yakindan takip ediyoruz ve Bosna Hersek'e siyasi, ekonomik, kültürel, askeri, bölgesel ve diger konularda yardimci oluyoruz. Bosna Hersek'in iç siyasi sorunlarini ülkenin toprak bütünlügü ve siyasi birligi çerçevesinde çözmesini arzu ediyoruz.
Bosnak, Hirvat, Sirp, tüm Bosna Hersekli muhataplarla yakin temaslarimizi sürdürecegiz. Bosna Hersek ile ticaret hacmimizi 1 milyar avroya çikartmayi planliyoruz. Bunun için ilave adimlar atiyoruz. Bu noktada Saraybosna-Belgrad otobaninin tamamlanmasini çok önemsiyorum. Bu otoban Balkanlarin baris yolu projesi olacak ve tüm bölgenin kalkinmasina, baris ve istikrarina katki saglayacak. Sava nehrinin üzerindeki köprü de 2022'nin sonunda tamamlanacak. Temelini bizler liderler olarak beraber atmistik. Bunlara Bosna Hersek'in ekonomik kalkinmasini saglayacak projeler olarak bakiyoruz."
- "Buralardaki gelismelere bigane kalmamiz elbette düsünülemez"
Erdogan, "Bosna Hersek'te Aliya Izzetbegoviç merhumu anmamak olmaz. Nitekim uçaktan iner inmez merhumun kabrini ziyarete gittik, orada duamizi yaptik." dedi ve Bosna savasinda sehit edilen kardesleri de rahmetle ve hüzünle andiklarini aktardi.
"Bizim tüm çabamiz, dilegimiz ve duamiz bir daha böyle acilarin asla yasanmamasidir. Bu yüzden de Balkanlardan Afrika’ya, Kafkaslardan Orta Asya'ya kadar her yerde etkin ve çok yönlü diplomasiye devam edecegiz." diyen Erdogan, sözlerini söyle sürdürdü:
"Karadag'a gerçeklestirdigim ilk resmi ziyaretten son derece memnun ayrildim. Karadag Cumhurbaskani Cukanoviç ile Antalya'da bir araya gelmistik. Bu ziyaretim sirasinda da ikili iliskilerimizi, bölgesel konulari ve birlikte atabilecegimiz adimlari ele aldik. Karadag'in NATO üyeligini destekledik ve bunun olumlu neticelerini görüyoruz. Ayrica Karadag ile 250 milyon avroluk ticaret hedefine ulasmak için yol haritamizi ele aldik.
Türkiye'de 150-200 bin kadar Karadag kökenli vatandasimiz bulunuyor ve ülkelerimiz arasinda güçlü baglar mevcut. Balkanlarla olan derin tarihi ve kültürel baglarimizi ve bölgenin jeostratejik önemini dikkate aldigimizda, bizim buralardaki gelismelere bigane kalmamiz elbette düsünülemez. Biz hem Balkanlardaki tarihi mirasimiza sahip çikacagiz hem de güncel gelismeler isiginda bölgenin baris, istikrar ve kalkinmasina katki sunmaya devam edecegiz."
- "Taliban'in açiklamalari ilimli ama 20 yil öncesinin açiklamalariyla, simdiki açiklamalar acaba örtüsüyor mu?"
Erdogan, degerlendirmelerinin ardindan basin mensuplarinin sorularini da yanitladi.
Bir basin mensubunun "Afganistan'da güvenlik ve istikrarin saglanmasinda Türkiye'nin yeni kurulacak hükümete nasil bir destegi olabilir? Bu minvalde Afganistan'in güvenliginin sadece Afgan halki açisindan degil, komsu ülkeleri açisindan da son derece önemli oldugu göz önünde bulunduruldugunda, Türkiye'nin öncülügünde Afganistan'in komsulari olan Pakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan'in da dahil oldugu bir süreç isletilebilir mi?" sorusu üzerine Erdogan, su anda henüz Afganistan'da bir hükümetin kurulmadigini ve ne gibi bir getirisi götürüsü olacaginin belli olmadigini vurguladi.
Cumhurbaskani Erdogan, söyle konustu:
"Taliban'in açiklamalari ilimli ama 20 yil öncesinin açiklamalariyla, simdiki açiklamalar acaba örtüsüyor mu? Buna baktigimiz zaman burada tabii tereddütler söz konusu. Burada süreci su anda bizim hassasiyetle izlememiz lazim. Iste bakin hiç umulmadik anda 200'e yakin insan öldü. Ölenlerin içinde Taliban mensuplari da var. Edinilen istihbarata göre, tamamiyla DEAS Horasan deniliyor. Biz burada süreci dikkatle takip etmeliyiz. Bir defa kesinlikle Taliban'in devlet olma veya devlet yönetme noktasindaki durusu nedir, bunu görecegiz.
Biz 20 yildir Afganistan'a gerek altyapi gerek üstyapi ile ilgili olsun, her türlü destegi verdik. Ama gel gör ki, mesela Afganistan'in kuzeyinde Taliban çok ciddi hasarlar verdi. Mesela su anda kendisi de bir Türk olan Dostum tehdit altinda oldugu için Afganistan'dan çikmak zorunda kaldi. Simdi bunlar tabii düsündürücü. Yarin baska ne olur ne olmaz bunlari bilemeyiz. Ayni sekilde Afganistan'in komsusu durumunda olan ülkeler, Azerbaycan'dan baslamak suretiyle, burada Türkmenistan, öbür tarafta Kirgizistan, Kazakistan, Tacikistan hep birlikte Taliban'in atacagi olumlu adimlara belki ortak olmak isterler.
Biz de bu noktada yardimci olmak isteriz. Türkiye Cumhuriyeti'nin belli bir birikimi var, belli bir altyapisi var. Bu birikim ve altyapiyla yardimci olmak isteriz. Ama yardimci olabilmek için de kapilarin bir açilmasi lazim. Onun için de su anda bizim istihbaratimizin Taliban muhataplariyla görüsmeleri oluyor. Bunun disinda güneyde bazi ülkelerde bir araya gelmek suretiyle görüsmeler oluyor. Hepsinden öte iste simdi Doktor Abdullah Abdullah ve Hamid Karzai oralarda bir araya geliyorlar. Onlarin verdigi sinyaller de bizim için çok çok önemli. Türkiye olarak bizim derdimiz su; Afganistan süratle toparlanmalidir. Artik Afgan halki bu kadar yükü çekemez. Ortada 40 milyona yakin bir nüfus var. Devasa bir ülke var. Biz Afganistan'in birligine, beraberligine her türlü destegi vermeye haziriz. Yeter ki Afganistan tarafindan da bu anlamda o yaklasimi görelim."
- "Libya gibi bir anlasma yapmak mümkün degil diyemem"
Cumhurbaskani Erdogan, bir basin mensubunun "Dün Türkiye'nin teknik heyet disinda sivil ve askeri bütün unsurlarini Afganistan'dan çektigini söylediniz. Buraya Libya benzeri bir anlasma ile dönme ihtimali var mi? Simdiden bunu konusmak erken mi? 'Taliban'in Kabil Havalimani'nin isletilmesi noktasinda bize teklifleri var. Bu konuda henüz verilmis bir kararimiz yok' dediniz. Hangi sartlar altinda bunu kabul ederiz. Anlasma saglanirsa Somali benzeri bir isletme durumu mu olur? Türkiye Afganistan krizinde ne tür bir rol oynayabilir?" sorusu üzerine, "Libya gibi bir anlasma yapmak mümkün degil diyemem. Ayni tür bir anlasmayi yapariz. Yeter ki ayni sekilde karsimizda bir muhatap bulalim. Eger ayni sekilde bir muhatap karsimizda olursa niye öyle bir anlasma yapmayalim? Bizim derdimiz problem çözmek." diye konustu.
"Ancak Türkiye'de bazi kesimlerin Taliban'in muhatap alinmamasi konusunda görüsleri var." degerlendirmesi üzerine Erdogan, söyle konustu:
"Bizi bazi kesimler ilgilendirmez. Biz kendi irademize bakacagiz. Biz ne düsünüyoruz, ne yapacagiz ona bakariz. Türkiye'nin bu bazi kesimler dediginiz muhalefeti, ana muhalefeti hiçbir sekilde çözüm odakli çalismadi ki… Ama biz çözüm odakli çalisiyoruz. 'Taliban’la ayni masaya oturulmasin' diyorlar. Bir defa ayni masaya oturmadan hiçbir yerde siz bir çözüm üretemezsiniz. Mesela Dodik, 'Biz niçin üçüncü bir ülkeyi kalkip da aramiza sokalim? Erdogan var, Erdogan'i davet edelim. Türkiye var, Türkiye'yi davet edelim. Onlarla biz bu isi yapalim' diye basin toplantisinda açik açik söyledi. Ortada bu tür seyler de var. Ama bu konuda Türkiye'nin muhalefeti, ana muhalefeti böyle bir yaklasimin içerisine girmedi, girmez. Ama bizim bu noktada özgüvenimiz var. Özgüvenimizle beraber eger Türkiye'ye böyle bir sey gelirse, biz de degerlendirmelerimizi yapariz. Degerlendirmelerimizi yaptiktan sonra da böyle bir ise girmemiz gerekirse gireriz, girmememiz gerekirse girmeyiz.
Biliyorsunuz ilk etapta biz Afganistan'dan çikmayi düsünmedik. NATO zirvesinde de bunlari Biden ile konustuk ama Biden'a biz 3 tane teklif getirdik. Dedik ki, bir defa idari ve mali noktada bize destek olacaksiniz. Iki, diplomatik destek vereceksiniz. Üç, lojistik destek vereceksiniz. Eger bunlar verilirse biz burada kalabiliriz. Havaalani meselesinde de Taliban ne diyor, 'Güvenligi bize verin ama isletmeyi siz alin.' Nasil güvenligi size veririz? Güvenligi siz aldiniz, ondan sonra orada yine kan gövdeyi götürürse biz bunu dünyaya nasil izah edecegiz? Bu kolay bir is degil. Iste bunlar konusuldu, hemen ertesi gün 200'e yakin kisi öldü."
"Onlar da görmüstür belki" degerlendirmesi üzerine Erdogan, "Belki… Ama bütün bunlarin riski var. Biz simdi önceki gece itibariyla elhamdülillah bütün oradaki ekibimizi aldik; asker, sivil döndük. Böylece Afganistan'dan ekibimizi çikarmis olduk." dedi.
- "Büyükelçilik personelimizin güvenligi önceligimizdir"
Büyükelçiligin çalismalarinin sorulmasi üzerine Erdogan, büyükelçiligin, iki haftadir çalismalarini geçici olarak Kabil Havaalaninda yürüttügünü belirterek, "Önceki gün yeniden sehir merkezindeki büyükelçilik binamiza döndüler ve faaliyetlerine buradan devam ediyorlar. Su anki planimiz bu sekilde diplomatik varligimizin sürdürülmesi yönünde. Planlarimizi güvenlik durumuyla ilgili gelismelere göre sürekli güncelliyoruz. Tüm ihtimallere karsi gerekli alternatif planlarimizi hazir tutuyoruz. Personelimizin güvenligi önceligimizdir." ifadelerini kullandi.
- "Burada da tabii Taliban'in kadinlara bakisi bana göre 20 yil öncesi gibi olmayacaktir"
Erdogan, bir basin mensubunun Müslüman kadinlarin tecrübelerini Afgan kadinlarla paylasabilmesi için önerisini sormasi üzerine Erdogan, "Afgan kadinlariyla alakali olarak, biz ülkemizdeki kadinlari nasil görüyorsak Afganistan'daki kadinlarin ayni haklari yasamasi noktasinda elimizden gelen bütün gayretle adimlarimizi atariz." dedi.
Ancak Afganistan'in sartlariyla Türkiye'nin sartlarinin ayni sekilde degerlendirilemeyecegini ifade eden Erdogan, sunlari kaydetti:
"Orada su anda belli bir süreç var ve bu sürecin bir akip gitmesi lazim ki saglikli bir ortam ortaya çiksin. Zaman zaman Afganistan'dan parlamentodan gelen kadin parlamenterler oldu. Onlarla da görüsürdüm. Onlar da kendi kadinlarinin durusunu anlattiklari zaman belli bir ilerleme kaydettiklerini söylerlerdi. Örnek olarak da bizim kadinlarimizi gösterirlerdi. Simdi burada da tabii Taliban'in kadinlara bakisi bana göre 20 yil öncesi gibi olmayacaktir. Onlar bu konuda da bir degisikligi muhakkak göreceklerdir. Bunlarin bulundugu yerde direnmelerinin de herhalde anlami olmayacaktir. Ve bütün bu görüsmelerde, gelismelerde, yine az önce söyledigim gibi, bizden istedikleri bir destek olmasi halinde biz her türlü destegi Afganistan'a veririz ki bu reformist bir yaklasimdir. Bu reformist yaklasimda da yine Afganistan böyle bir talepte bulunursa biz bu talebi de yerine getiririz."
(Sürecek)
Kaynak: AA
Cumhurbaskani Erdogan, Bosna Hersek ve Karadag ziyareti sonrasi uçakta gazetecilerle sohbet etti.
Bosna Hersek ve Karadag'a gerçeklestirdigi ziyaretler çerçevesinde temaslarini tamamladigini, ziyaretinin ilk duragi olan Saraybosna'da Bosna Hersek Devlet Baskanligi Konseyi üyeleriyle bir araya geldigini dile getiren Erdogan, Bosna Hersek'teki temaslarinda gerek ikili, gerek bölgesel, gerek küresel konulari ve her alandaki is birligini daha da ilerletmek için birlikte atabilecek adimlari konustuklarini aktardi.
Saraybosna-Belgrad otoyolu basta olmak üzere muhtelif alanlardaki mevcut projelerde gelinen asamayi degerlendirme firsati bulduklarini ifade eden Erdogan, "Ülkelerimizin yarari ve Bosna Hersek’in kalkinma gayretlerinin desteklenmesi adina hayata geçirebilecegimiz yeni is birligi alanlari üzerinde fikir teatisinde bulunduk. Güncellenmis Serbest Ticaret Anlasmasinin 1 Agustos 2021 itibariyla yürürlüge girmesi, gerek ticaretimizin gerek Bosna Hersek’teki yatirimlarimizin artmasina katki saglayacaktir." diye konustu.
Cumhurbaskani Erdogan, Bosna Hersek Devlet Baskanligi Konseyi Baskani Zeljko Komsic, Konsey Üyeleri Sefik Caferovic ve Milorad Dodik ile gerçeklestirdikleri ikili ve heyetler arasi görüsmelerin iki ülke arasindaki iliskiler ve is birligi bakimindan hayirlara vesile olmasini temenni etti.
- "Balkanlara bu yakin ilgimiz bundan sonra da devam edecektir"
Erdogan, ziyaretinin Karadag bölümünde de gerek Cumhurbaskani Milo Cukanoviç gerek Basbakan Zdravko Krivokapiç ile samimi ve verimli görüsmeler yaptiklarini, ayni zamanda Parlamento Baskani Aleksa Beçiç ile de ikili ve heyetler arasi görüsme gerçeklestirdiklerini anlatti.
Cumhurbaskani Erdogan, Karadag ziyaretine iliskin su degerlendirmelerde bulundu:
"Dost ve müttefik Karadag ile sürekli gelisen iliskilerimizin daha da ilerlemesi için birlikte atabilecegimiz adimlari degerlendirdik. Her anlamda çok dostane iliskiler sürdürdügümüz Karadag'daki temaslarimda ayni anlayisin Karadagli dostlarimizca da paylasildigini görmekten memnuniyet duydum. Diger yandan Karadag tarafinda özellikle oradaki Türk yatirimlarinin artmasini arzu eden güçlü bir irade oldugunu gözlemlemek bizleri sevindirdi."
Ziyareti sirasinda Karadag'daki akraba topluluklarin temsilcileri ve Islam Birligi Baskani ile de bir araya geldigini ifade eden Erdogan, "Elbette Karadag'in çok kültürlü yapisinin uyum ve baris içinde muhafazasi, bu topluluklarin huzur ve refahi bizim için önemlidir. Karadag'daki görüsmelerimde muhataplarima bu düsüncemizi de aktardim." dedi.
Ziyareti boyunca gösterdikleri misafirperverlik için her iki ülke makamlarina, tüm dost ve kardeslere sükranlarini sunan Erdogan, söyle konustu:
"Bosna Hersek ve Karadag ziyaretlerimiz, buralarda yaptigimiz programlar, Balkan bölgesine yönelik kapsamli ve çok yönlü iliskilerimizin güçlendirilmesi için yürüttügümüz politikanin son halkasini olusturuyor. Bosna Hersek Devlet Baskanligi Konseyi ile bu yil üçüncü kez bir araya geldik. Bu yakin temaslari özellikle süreklilik ve takip açisindan da önemsiyorum. Balkanlara bu yakin ilgimiz bundan sonra da devam edecektir. Bosna Hersek'in baris ve istikrari tüm Balkanlarin baris ve istikrari için hayati öneme haizdir. Bu yüzden buradaki gelismeleri yakindan takip ediyoruz ve Bosna Hersek'e siyasi, ekonomik, kültürel, askeri, bölgesel ve diger konularda yardimci oluyoruz. Bosna Hersek'in iç siyasi sorunlarini ülkenin toprak bütünlügü ve siyasi birligi çerçevesinde çözmesini arzu ediyoruz.
Bosnak, Hirvat, Sirp, tüm Bosna Hersekli muhataplarla yakin temaslarimizi sürdürecegiz. Bosna Hersek ile ticaret hacmimizi 1 milyar avroya çikartmayi planliyoruz. Bunun için ilave adimlar atiyoruz. Bu noktada Saraybosna-Belgrad otobaninin tamamlanmasini çok önemsiyorum. Bu otoban Balkanlarin baris yolu projesi olacak ve tüm bölgenin kalkinmasina, baris ve istikrarina katki saglayacak. Sava nehrinin üzerindeki köprü de 2022'nin sonunda tamamlanacak. Temelini bizler liderler olarak beraber atmistik. Bunlara Bosna Hersek'in ekonomik kalkinmasini saglayacak projeler olarak bakiyoruz."
- "Buralardaki gelismelere bigane kalmamiz elbette düsünülemez"
Erdogan, "Bosna Hersek'te Aliya Izzetbegoviç merhumu anmamak olmaz. Nitekim uçaktan iner inmez merhumun kabrini ziyarete gittik, orada duamizi yaptik." dedi ve Bosna savasinda sehit edilen kardesleri de rahmetle ve hüzünle andiklarini aktardi.
"Bizim tüm çabamiz, dilegimiz ve duamiz bir daha böyle acilarin asla yasanmamasidir. Bu yüzden de Balkanlardan Afrika’ya, Kafkaslardan Orta Asya'ya kadar her yerde etkin ve çok yönlü diplomasiye devam edecegiz." diyen Erdogan, sözlerini söyle sürdürdü:
"Karadag'a gerçeklestirdigim ilk resmi ziyaretten son derece memnun ayrildim. Karadag Cumhurbaskani Cukanoviç ile Antalya'da bir araya gelmistik. Bu ziyaretim sirasinda da ikili iliskilerimizi, bölgesel konulari ve birlikte atabilecegimiz adimlari ele aldik. Karadag'in NATO üyeligini destekledik ve bunun olumlu neticelerini görüyoruz. Ayrica Karadag ile 250 milyon avroluk ticaret hedefine ulasmak için yol haritamizi ele aldik.
Türkiye'de 150-200 bin kadar Karadag kökenli vatandasimiz bulunuyor ve ülkelerimiz arasinda güçlü baglar mevcut. Balkanlarla olan derin tarihi ve kültürel baglarimizi ve bölgenin jeostratejik önemini dikkate aldigimizda, bizim buralardaki gelismelere bigane kalmamiz elbette düsünülemez. Biz hem Balkanlardaki tarihi mirasimiza sahip çikacagiz hem de güncel gelismeler isiginda bölgenin baris, istikrar ve kalkinmasina katki sunmaya devam edecegiz."
- "Taliban'in açiklamalari ilimli ama 20 yil öncesinin açiklamalariyla, simdiki açiklamalar acaba örtüsüyor mu?"
Erdogan, degerlendirmelerinin ardindan basin mensuplarinin sorularini da yanitladi.
Bir basin mensubunun "Afganistan'da güvenlik ve istikrarin saglanmasinda Türkiye'nin yeni kurulacak hükümete nasil bir destegi olabilir? Bu minvalde Afganistan'in güvenliginin sadece Afgan halki açisindan degil, komsu ülkeleri açisindan da son derece önemli oldugu göz önünde bulunduruldugunda, Türkiye'nin öncülügünde Afganistan'in komsulari olan Pakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan'in da dahil oldugu bir süreç isletilebilir mi?" sorusu üzerine Erdogan, su anda henüz Afganistan'da bir hükümetin kurulmadigini ve ne gibi bir getirisi götürüsü olacaginin belli olmadigini vurguladi.
Cumhurbaskani Erdogan, söyle konustu:
"Taliban'in açiklamalari ilimli ama 20 yil öncesinin açiklamalariyla, simdiki açiklamalar acaba örtüsüyor mu? Buna baktigimiz zaman burada tabii tereddütler söz konusu. Burada süreci su anda bizim hassasiyetle izlememiz lazim. Iste bakin hiç umulmadik anda 200'e yakin insan öldü. Ölenlerin içinde Taliban mensuplari da var. Edinilen istihbarata göre, tamamiyla DEAS Horasan deniliyor. Biz burada süreci dikkatle takip etmeliyiz. Bir defa kesinlikle Taliban'in devlet olma veya devlet yönetme noktasindaki durusu nedir, bunu görecegiz.
Biz 20 yildir Afganistan'a gerek altyapi gerek üstyapi ile ilgili olsun, her türlü destegi verdik. Ama gel gör ki, mesela Afganistan'in kuzeyinde Taliban çok ciddi hasarlar verdi. Mesela su anda kendisi de bir Türk olan Dostum tehdit altinda oldugu için Afganistan'dan çikmak zorunda kaldi. Simdi bunlar tabii düsündürücü. Yarin baska ne olur ne olmaz bunlari bilemeyiz. Ayni sekilde Afganistan'in komsusu durumunda olan ülkeler, Azerbaycan'dan baslamak suretiyle, burada Türkmenistan, öbür tarafta Kirgizistan, Kazakistan, Tacikistan hep birlikte Taliban'in atacagi olumlu adimlara belki ortak olmak isterler.
Biz de bu noktada yardimci olmak isteriz. Türkiye Cumhuriyeti'nin belli bir birikimi var, belli bir altyapisi var. Bu birikim ve altyapiyla yardimci olmak isteriz. Ama yardimci olabilmek için de kapilarin bir açilmasi lazim. Onun için de su anda bizim istihbaratimizin Taliban muhataplariyla görüsmeleri oluyor. Bunun disinda güneyde bazi ülkelerde bir araya gelmek suretiyle görüsmeler oluyor. Hepsinden öte iste simdi Doktor Abdullah Abdullah ve Hamid Karzai oralarda bir araya geliyorlar. Onlarin verdigi sinyaller de bizim için çok çok önemli. Türkiye olarak bizim derdimiz su; Afganistan süratle toparlanmalidir. Artik Afgan halki bu kadar yükü çekemez. Ortada 40 milyona yakin bir nüfus var. Devasa bir ülke var. Biz Afganistan'in birligine, beraberligine her türlü destegi vermeye haziriz. Yeter ki Afganistan tarafindan da bu anlamda o yaklasimi görelim."
- "Libya gibi bir anlasma yapmak mümkün degil diyemem"
Cumhurbaskani Erdogan, bir basin mensubunun "Dün Türkiye'nin teknik heyet disinda sivil ve askeri bütün unsurlarini Afganistan'dan çektigini söylediniz. Buraya Libya benzeri bir anlasma ile dönme ihtimali var mi? Simdiden bunu konusmak erken mi? 'Taliban'in Kabil Havalimani'nin isletilmesi noktasinda bize teklifleri var. Bu konuda henüz verilmis bir kararimiz yok' dediniz. Hangi sartlar altinda bunu kabul ederiz. Anlasma saglanirsa Somali benzeri bir isletme durumu mu olur? Türkiye Afganistan krizinde ne tür bir rol oynayabilir?" sorusu üzerine, "Libya gibi bir anlasma yapmak mümkün degil diyemem. Ayni tür bir anlasmayi yapariz. Yeter ki ayni sekilde karsimizda bir muhatap bulalim. Eger ayni sekilde bir muhatap karsimizda olursa niye öyle bir anlasma yapmayalim? Bizim derdimiz problem çözmek." diye konustu.
"Ancak Türkiye'de bazi kesimlerin Taliban'in muhatap alinmamasi konusunda görüsleri var." degerlendirmesi üzerine Erdogan, söyle konustu:
"Bizi bazi kesimler ilgilendirmez. Biz kendi irademize bakacagiz. Biz ne düsünüyoruz, ne yapacagiz ona bakariz. Türkiye'nin bu bazi kesimler dediginiz muhalefeti, ana muhalefeti hiçbir sekilde çözüm odakli çalismadi ki… Ama biz çözüm odakli çalisiyoruz. 'Taliban’la ayni masaya oturulmasin' diyorlar. Bir defa ayni masaya oturmadan hiçbir yerde siz bir çözüm üretemezsiniz. Mesela Dodik, 'Biz niçin üçüncü bir ülkeyi kalkip da aramiza sokalim? Erdogan var, Erdogan'i davet edelim. Türkiye var, Türkiye'yi davet edelim. Onlarla biz bu isi yapalim' diye basin toplantisinda açik açik söyledi. Ortada bu tür seyler de var. Ama bu konuda Türkiye'nin muhalefeti, ana muhalefeti böyle bir yaklasimin içerisine girmedi, girmez. Ama bizim bu noktada özgüvenimiz var. Özgüvenimizle beraber eger Türkiye'ye böyle bir sey gelirse, biz de degerlendirmelerimizi yapariz. Degerlendirmelerimizi yaptiktan sonra da böyle bir ise girmemiz gerekirse gireriz, girmememiz gerekirse girmeyiz.
Biliyorsunuz ilk etapta biz Afganistan'dan çikmayi düsünmedik. NATO zirvesinde de bunlari Biden ile konustuk ama Biden'a biz 3 tane teklif getirdik. Dedik ki, bir defa idari ve mali noktada bize destek olacaksiniz. Iki, diplomatik destek vereceksiniz. Üç, lojistik destek vereceksiniz. Eger bunlar verilirse biz burada kalabiliriz. Havaalani meselesinde de Taliban ne diyor, 'Güvenligi bize verin ama isletmeyi siz alin.' Nasil güvenligi size veririz? Güvenligi siz aldiniz, ondan sonra orada yine kan gövdeyi götürürse biz bunu dünyaya nasil izah edecegiz? Bu kolay bir is degil. Iste bunlar konusuldu, hemen ertesi gün 200'e yakin kisi öldü."
"Onlar da görmüstür belki" degerlendirmesi üzerine Erdogan, "Belki… Ama bütün bunlarin riski var. Biz simdi önceki gece itibariyla elhamdülillah bütün oradaki ekibimizi aldik; asker, sivil döndük. Böylece Afganistan'dan ekibimizi çikarmis olduk." dedi.
- "Büyükelçilik personelimizin güvenligi önceligimizdir"
Büyükelçiligin çalismalarinin sorulmasi üzerine Erdogan, büyükelçiligin, iki haftadir çalismalarini geçici olarak Kabil Havaalaninda yürüttügünü belirterek, "Önceki gün yeniden sehir merkezindeki büyükelçilik binamiza döndüler ve faaliyetlerine buradan devam ediyorlar. Su anki planimiz bu sekilde diplomatik varligimizin sürdürülmesi yönünde. Planlarimizi güvenlik durumuyla ilgili gelismelere göre sürekli güncelliyoruz. Tüm ihtimallere karsi gerekli alternatif planlarimizi hazir tutuyoruz. Personelimizin güvenligi önceligimizdir." ifadelerini kullandi.
- "Burada da tabii Taliban'in kadinlara bakisi bana göre 20 yil öncesi gibi olmayacaktir"
Erdogan, bir basin mensubunun Müslüman kadinlarin tecrübelerini Afgan kadinlarla paylasabilmesi için önerisini sormasi üzerine Erdogan, "Afgan kadinlariyla alakali olarak, biz ülkemizdeki kadinlari nasil görüyorsak Afganistan'daki kadinlarin ayni haklari yasamasi noktasinda elimizden gelen bütün gayretle adimlarimizi atariz." dedi.
Ancak Afganistan'in sartlariyla Türkiye'nin sartlarinin ayni sekilde degerlendirilemeyecegini ifade eden Erdogan, sunlari kaydetti:
"Orada su anda belli bir süreç var ve bu sürecin bir akip gitmesi lazim ki saglikli bir ortam ortaya çiksin. Zaman zaman Afganistan'dan parlamentodan gelen kadin parlamenterler oldu. Onlarla da görüsürdüm. Onlar da kendi kadinlarinin durusunu anlattiklari zaman belli bir ilerleme kaydettiklerini söylerlerdi. Örnek olarak da bizim kadinlarimizi gösterirlerdi. Simdi burada da tabii Taliban'in kadinlara bakisi bana göre 20 yil öncesi gibi olmayacaktir. Onlar bu konuda da bir degisikligi muhakkak göreceklerdir. Bunlarin bulundugu yerde direnmelerinin de herhalde anlami olmayacaktir. Ve bütün bu görüsmelerde, gelismelerde, yine az önce söyledigim gibi, bizden istedikleri bir destek olmasi halinde biz her türlü destegi Afganistan'a veririz ki bu reformist bir yaklasimdir. Bu reformist yaklasimda da yine Afganistan böyle bir talepte bulunursa biz bu talebi de yerine getiririz."
(Sürecek)