ANALIZ - ABD'nin Iran Yanlisi Milislere Saldirisi Neyin Habercisi?
ABD’nin 28 Haziran sabaha karsi Iran yanlisi milislere düzenledigi hava saldirilari, Suriye içindeki milis gruplarin bombalandigi ilk saldirilardan farkli olarak hem Irak'ta hem de Suriye'deki üsleri hedef almasi açisindan ABD’nin bölgedeki pozisyonuna dair ipuçlari veriyor ABD, saldiriyla Iran’i hem Suriye hem Irak’ta gözlemekten vazgeçmedigini tescillemis oldu. Bu açidan Afganistan’dan tamamen çekilme karari alsa ve hava savunma bataryalarinin bir kisminin Orta Dogu'dan çekecegi iddia edilse de son saldiri, ABD’nin bölge politikasinin 'degismezlerini' gösteriyor Hasdi Sabi’nin askeri geçit töreninde saldirilari adeta üstlenircesine IHA’larini sergilenmesi ve Basbakan Kazimi’nin törene katilarak Hasdi Sabi Genelkurmay Baskani Ebu Fedek ile kol kola resim vermesi, ABD’nin saldirilarinin arkasindaki nedenlerden biri olabilir ABD’nin saldirilarindan kisa bir süre sonra ABD güçlerinin de bulundugu, Suriye'nin en büyük petrol sahalarindan ElÖmer'e Iran destekli silahli gruplarin yogunlastigi Meyadin ilçesinden en az 5 füze firlatilmasi, taraflarin Suriye’de daha fazla karsilasacaginin isareti Hasdi Sabi bünyesindeki Iran yanlisi gruplara karsi sert ve somut bir politika gelistirilmemesi halinde Irak’in, ABDIran gerilimine daha sik sahne olmasi kaçinilmaz. Öte yandan milislerin Suriye’de ABD ile daha fazla karsi karsiya gelmesi halinde ise Suriye’nin de mevcut gerilime eklenmesi muhtemel
ISTANBUL -MEHMET ALACA/HAYDAR KARAALP- Son dönemde Irak’taki askerlerine ve lojistik merkezlerine insansiz hava araçlariyla (IHA) düzenlenen saldirilardan Iran yanlisi Irakli milisleri sorumlu tutan ABD’nin, 28 Haziran sabaha karsi Irak-Suriye sinirinda düzenledigi hava saldirilarinda en az bes milis hayatini kaybetti. Milisler tarafindan silah deposu ve operasyon merkezi olarak kullanilan iki hedefin Suriye’de, bir hedefin ise Irak’ta vurulmasi, ABD Baskani Joe Biden’in Ocak ayinda göreve gelisinden bu yana Iranli milislere yönelik düzenlenen ikinci saldiri. Selefi Donald Trump’in kötü mirasini devralarak Iran ile normallesmeye gidecegi tartisilan Biden’in baskanlik koltuguna oturmasindan kisa süre sonra Subat ayinda ABD’nin Suriye’deki Iran yanlisi milislere yönelik hava saldirisinda da en az 20 kisi hayatini kaybetmisti.
Son saldiri, Suriye içindeki milis gruplarin bombalandigi ilk saldirilardan farkli olarak hem Irak'ta hem de Suriye'deki üsleri hedef almasi açisindan ABD’nin bölgedeki pozisyonuna dair ipuçlari veriyor. Zira ABD, saldiriyla Iran’i hem Suriye hem Irak’ta gözlemekten vazgeçmedigini tescillemis oldu. Bu açidan Afganistan’dan tamamen çekilme karari alsa ve hava savunma bataryalarinin bir kisminin Orta Dogu'dan çekecegi iddia edilse de son saldiri, ABD’nin bölge politikasina dair mesajlar içeriyor.
-Hasdi Sabi’nin IHA’lariyla sikisan Irak
Iran Devrim Muhafizlari Ordusu (DMO) Kudüs Gücü Komutani Kasim Süleymani ile Irak’taki milis gruplarin çati yapilanmasi Hasdi Sabi’nin Heyet Baskan Yardimcisi Ebu Mehdi el-Mühendis’in Ocak 2020’de öldürülmesiyle ABD ile Iran arasinda süregelen gerilim Irak sahasinda Iran yanlisi milisler üzerinden farkli formlarla daha görünürlük kazandi. Iran yanlisi Irakli siyasi gruplarin parlamentoda Amerikan güçlerinin ülkeden çikarilmasi yönünde siyasi ve diplomatik baskisina paralel olarak milisler de sahada Amerikan askerleri ve üslerine yönelik saldirilari artirdi. Ayrica Hasdi Sabi içerisindeki Iran yanlisi milisler merkezî yerlesim alanlari, komutan ya da komuta kademeleri hakkinda belirsizlik olan yirmiyi askin “gölge/hayalet milis” grubu kurarak ABD’nin radarina girmemek ve hesap sorulamaz kilinmak yönünde bir strateji benimsedi. Örnegin, bu gruplardan Usbet es-Sairin (Devrimciler Ligi), ABD’nin Bagdat Büyükelçiliginin ve ABD askerinin konuslandigi Ayn el-Esed askeri üssünün IHA görüntülerini yayinlayarak “Sizi izliyoruz” mesaji vermisti.
Ocak 2020’den bu yana söz konusu üslere yönelik alisildik roket saldirilari veya yabanci güçlerin konvoylarina yapilan saldirilarina IHA saldirilarinin eklenmesi ABD açisindan alarm verici. Nitekim bu yil içerisinde ABD güçlerine yönelik bilinen sekillerde 40'tan fazla saldiri düzenlenirken, sadece Mart 2021'den bu yana Iran yanlisi milisler Irak'taki ABD ve koalisyon tesislerine en az 10 patlayici yüklü IHA saldirisi düzenledi. ABD liderligindeki DEAS’a karsi mücadelede uluslararasi koalisyon yetkililerince de IHA tehdidinin misyon açisindan endise verici oldugunun açiklamasi, ABD’nin saldirisinin motivasyonlarindan.
2014’te terör örgütü DEAS’a karsi Irak’taki en yüksek Sii dini merci Ayetullah Ali es-Sistani’nin fetvasiyla kurulan ve askeri gücünün yani sira Irak’ta toplum, siyaset ve ekonomi alaninda çok etkili olan Hasdi Sabi’nin kurulusunun yedinci yili vesilesiyle 26 Haziran’da yaptigi askeri geçit töreninde IHA modellerini sergilemesinin hemen akabinde saldirilarin gelmesinin tesadüf olmayabilecegi akilda tutulmali. Zira Hasdi Sabi'nin bu sovu Irak hükümeti ile iliskilerde oldugu kadar ABD ile gerilimde de yeni bir rekabet asamasinin açik ilani.
Saldirilarda Hasdi Sabi bünyesinde olup hem Irak hem de Suriye’de oldukça aktif faaliyet gösteren, 2009’dan bu yana ABD’nin terör örgütü listesinde yer alan ve Ebu Mehdi el-Mühendis’in ve Hasdi Sabi’nin mevcut Genelkurmay Baskani Ebu Fedek’in iliskili oldugu Ketaib Hizbullah’in yani sira ve yine ABD’nin “Özel Olarak Belirlenmis Küresel Terörist” listesinde yer alan Ketaib Hizbullah'in kurucularindan Ebu Mustafa es-Seybani tarafindan 2013’te kurulan Ketaib Seyyid es-Süheda adli grup hedef alindi. Irak’taki Iran yanlisi milislerin motor güçlerinden biri olan Ketaib Hizbullah’in, Hasdi Sabi’nin kurmay baskani, güvenlik, istihbarat, füzeler, anti-zirh gibi kilit alanlarinda söz sahibi oldugu gibi son dönemde ülkedeki yeni fenomen “gölge milisler”in ve artarak devam eden roket ve IHA saldirilarinin fikir babasi oldugu tahmin ediliyor. Nitekim saldiri sonrasi açiklama yapan Seraya Evliyaü’d-Dem isimli gölge milis grubu, ABD uçaklarini Erbil üzerinden hedef almakla tehdit etti. Söz konusu grup 16 Subat 2021'de Erbil Havalimani'ndaki ABD üssüne yönelik roket saldirilarini da üslenmisti. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) istihbaratinin saldiriyla ilgili yakaladiklari bir kisinin kendisinin Ketaib Seyyid es-Süheda -dolayisiyla Ketaib Hizbullah- üyesi oldugunu itiraf etmesi, ABD’nin saldirilarindaki hedeflerini izah ediyor.
Öte yandan, 26 Haziran’da Hasdi Sabi’nin askeri geçit töreninde saldirilari adeta üstlenircesine IHA’larini sergilenmesi ve Basbakan Mustafa el-Kazimi’nin törene katilarak Hasdi Sabi Genelkurmay Baskani Ebu Fedek ile kol kola resim vermesi, ABD’nin saldirilarinin arkasindaki nedenlerden biri olabilir. Kazimi’nin ABD’ye yakinligi bilinse de, Fedek ile kol kola görüntü vermesinin Washington’da pek iyi karsilanmayacagi ortada. Bu resim Irak kamuoyunda da Kazimi’nin zor durumda oldugu ve “çaresizlik” seklinde okundu. Öte yandan, Kazimi’nin Hasdi Sabi’yi kontrol altina alma çabalarina ragmen örgütün Irak’ta güvenlik mekanizmasinin 2016’dan bu yana resmi parçasi olmasi ve hem askeri hem de siyasi alandaki etkinliginin bulunmasi, Bagdat hükümetinin manevra alanini daraltirken ABD, Irak’i yeni dönemde milisler konusunda daha açiktan taraf almaya zorluyor olabilir. Ayrica Ketaib Hizbullah komutanlarindan Ebu Ali Askeri’nin Kazimi’ye atfen “Kulaklarini keçiler gibi keseriz” diyebildigi ve milislerin Bagdat sokaklarinda hükümete karsi gövde gösterisi yapabildigi bir atmosferde, Irak’in ABD'nin son saldirisinin "ülke egemenliginin ihlali oldugu" belirterek sorusturma açilacagini duyurmasi dengelerin Bagdat hükümeti açisindan ne denli zor olduguna isaret. Son saldirilarin ardindan, Ketaib Hizbullah komutanlarindan Ebu Ali Askeri ve yine Suriye’de oldukça etkin olan Irakli milis grubu Hareket en-Nuceba’nin Genel Sekreteri Ekrem el-Kabi’nin Irak güvenlik servislerini direnis gruplariyla isbirligine davet etmesi de Bagdat’in milislerle Washington arasindaki sikisip kalmasinin bir örnegi.
- Suriye’den Iran’a mesaj
Saldirilarin, Iran'in balistik füze programi pazarliga açik olmadigini ve ABD Baskani Biden ile görüsmeyecegini belirten Ibrahim Reisi’nin 18 Haziran’da düzenlenen cumhurbaskanligi seçimlerini kazanmasindan hemen sonra gelmesi tesadüf olmasa gerek. Zira Ruhani Lider Ali Hamaney ve DMO’ya oldukça yakin olan Reisi’nin halefi Hasan Ruhani döneminde nispi de olsa tanik olunan Hamaney-Cumhurbaskani ton farkinin teklesmesi ve Süleymani’nin yerine gelen Ismail Kaani’nin selefi kadar etkili olamadigi yönündeki tartismalar dikkate alindiginda Reisi’nin Irak ve Suriye’de daha mücadeleci bir siyaset izleyecegi öngörülebilir. Son dönemde Hasdi Sabi’nin saldirilarinin artmasi bu siyasete ve Iran’in ABD ile nükleer dosya üzerinde yaptigi müzakerelerde kaldiraç olarak kullandigina yorulabilir. Bu çerçevede milisler ABD’ye karsi pazarlik kozu olarak kullanilacak gibi görünüyor.
Fakat yeni seçilen Reisi de dahil olmak üzere Iranli yetkililer, bu saldirilarin kendilerini ABD ile askeri bir çatismaya götürmesini istemiyor. Hatta Iran’in ABD ile uzlasma arayisinda oldugu da sir degil. ABD’nin buna kapi kapatmadigi bilinse de Iran yanlisi milisler konusunda tutumunun degismeyecegini ve milislerin hem Irak hem de Suriye’deki etkinlik alanlarinda varlik göstermesinden rahatsizliginin sürecegini gösteriyor. Bu baglamda Washington-Tahran olasi normallesmesinin milisleri kapsamayacagi düsünülebilir. Biden yönetimi her ne kadar paramiliter gruplar için Trump'a kiyasla daha az tehdit olustursa da DMO’nun yayilmaci ve teklestirici misyonuna müsamaha gösterilmesi zor.
ABD’nin Suriyelileri DEAS’a karsi egitmek için kurdugu ve Iran’in ülkedeki faaliyetlerine karsi denge görevi gören Suriye’nin güneyindeki el-Tanf üssünün Ürdün, Irak ve Suriye’nin birlestigi noktada yer almasi ve bu bölgenin Iran açisindan Akdeniz’e uzanacak bir yolun baslangici olmasi Washington’un saldirilarindaki motivasyonlardan. DMO söz konusu sinir bölgesinde Ketaib Hizbullah, Asaib Ehli'l Hak ve Ketaib Seyyid es-Süheda gibi milislere egitim, donatim gibi her türlü destegi sunuyor. Özellikle son dönemde Iran yanlisi milislerin Irak’taki koalisyon ve Amerikan güçlerine yönelik yürüttügü saldiri silsilesini Suriye’ye tasiyacagi yönündeki iddialar gündemdeydi. Bu baglamda ABD’nin söz konusu ihtimale karsi önleyici bir saldiri düzenledigi düsünülebilir. Nitekim ABD’nin saldirilarindan kisa bir süre sonra ABD güçlerinin de bulundugu, Suriye'nin en büyük petrol sahalarindan El-Ömer'e Iran destekli silahli gruplarin yogunlastigi Meyadin ilçesinden en az 5 füze firlatildigi dikkate alindiginda taraflarin Suriye’de daha fazla karsilasacagi ve Iran yanlisi milislerin buradaki eylem kapasitesinin de güçlü oldugu anlasiliyor. Iran destekli milislerin eylemlerinin Suriye ve IKBY dahil daha genis bir alana yayilacagini öngörmek zor degil. Daha önce Erbil’deki ABD üssüne ve ABD’nin Erbil Baskonsoloslugu’na yakin bir bölgeye IHA’li saldirilar düzenledigi göz önünde bulunduruldugunda saldirilarda yeni bir boyuta geçilecegi tahmin edilebilir.
ABD’nin saldirisinin Irak, Misir ve Ürdün arasinda devam eden ve Basbakan Kazimi’nin “Yeni Levant” olarak tanimladigi üçlü zirvenin Bagdat’ta toplandigi bir sürece denk gelmesi, kötü bir tesadüf olsa da ülkenin milislesme egiliminden kurtarilmasi gerektigini yeniden gösterdi. Hasdi Sabi’nin kontrolsüz eylemlerine karsi ve örgüt üzerindeki Iran hegemonyasini kirmak adina Kazimi ve selefi Adil Abdülmehdi bazi girisimlerde bulunsa da karsilik bulmadi. Özellikle de ABD, Irak’i Hasdi Sabi’yi kontrol altina almasi yönünde baskilarken ve örgüt içerisindeki Iran yanlisi milis gruplari ve liderlerini terör ve yaptirim listesine alarak örgütün mesruiyetini hedeflerken, Bagdat’in somut adim atamamasi ve milislerin saldirilarini kinayamamasi Iran-ABD-Irak-Hasdi Sabi dörtgeninde gerilimin devam edecegini ortaya koyuyor. Özellikle Iran yanlisi milislerin “gölge milis” stratejisiyle bu denklemi giriftlestirmesi, Bagdat’in elini daha siki bagliyor.
ABD Savunma Bakanligi’nin "Bu saldirilarin da göstermis oldugu gibi, Baskan Biden ABD personelinin korunmasi için harekete geçecegi konusunda nettir" yönündeki açiklamalari dikkate alindiginda, ABD’nin Irak’taki pozisyonundan geri adim atmayacagi ve olasi saldirilara misliyle cevap verecegi anlasiliyor. Bu baglamda, Hasdi Sabi bünyesindeki Iran yanlisi gruplara sert ve somut bir politika gelistirilmemesi halinde Irak’in, ABD-Iran gerilimine daha sik sahne olmasi kaçinilmaz. Öte yandan milislerin Suriye’de ABD ile daha fazla karsi karsiya gelmesi halinde ise Suriye’nin de mevcut gerilime eklenmesi muhtemel.
Kaynak: AA
Son saldiri, Suriye içindeki milis gruplarin bombalandigi ilk saldirilardan farkli olarak hem Irak'ta hem de Suriye'deki üsleri hedef almasi açisindan ABD’nin bölgedeki pozisyonuna dair ipuçlari veriyor. Zira ABD, saldiriyla Iran’i hem Suriye hem Irak’ta gözlemekten vazgeçmedigini tescillemis oldu. Bu açidan Afganistan’dan tamamen çekilme karari alsa ve hava savunma bataryalarinin bir kisminin Orta Dogu'dan çekecegi iddia edilse de son saldiri, ABD’nin bölge politikasina dair mesajlar içeriyor.
-Hasdi Sabi’nin IHA’lariyla sikisan Irak
Iran Devrim Muhafizlari Ordusu (DMO) Kudüs Gücü Komutani Kasim Süleymani ile Irak’taki milis gruplarin çati yapilanmasi Hasdi Sabi’nin Heyet Baskan Yardimcisi Ebu Mehdi el-Mühendis’in Ocak 2020’de öldürülmesiyle ABD ile Iran arasinda süregelen gerilim Irak sahasinda Iran yanlisi milisler üzerinden farkli formlarla daha görünürlük kazandi. Iran yanlisi Irakli siyasi gruplarin parlamentoda Amerikan güçlerinin ülkeden çikarilmasi yönünde siyasi ve diplomatik baskisina paralel olarak milisler de sahada Amerikan askerleri ve üslerine yönelik saldirilari artirdi. Ayrica Hasdi Sabi içerisindeki Iran yanlisi milisler merkezî yerlesim alanlari, komutan ya da komuta kademeleri hakkinda belirsizlik olan yirmiyi askin “gölge/hayalet milis” grubu kurarak ABD’nin radarina girmemek ve hesap sorulamaz kilinmak yönünde bir strateji benimsedi. Örnegin, bu gruplardan Usbet es-Sairin (Devrimciler Ligi), ABD’nin Bagdat Büyükelçiliginin ve ABD askerinin konuslandigi Ayn el-Esed askeri üssünün IHA görüntülerini yayinlayarak “Sizi izliyoruz” mesaji vermisti.
Ocak 2020’den bu yana söz konusu üslere yönelik alisildik roket saldirilari veya yabanci güçlerin konvoylarina yapilan saldirilarina IHA saldirilarinin eklenmesi ABD açisindan alarm verici. Nitekim bu yil içerisinde ABD güçlerine yönelik bilinen sekillerde 40'tan fazla saldiri düzenlenirken, sadece Mart 2021'den bu yana Iran yanlisi milisler Irak'taki ABD ve koalisyon tesislerine en az 10 patlayici yüklü IHA saldirisi düzenledi. ABD liderligindeki DEAS’a karsi mücadelede uluslararasi koalisyon yetkililerince de IHA tehdidinin misyon açisindan endise verici oldugunun açiklamasi, ABD’nin saldirisinin motivasyonlarindan.
2014’te terör örgütü DEAS’a karsi Irak’taki en yüksek Sii dini merci Ayetullah Ali es-Sistani’nin fetvasiyla kurulan ve askeri gücünün yani sira Irak’ta toplum, siyaset ve ekonomi alaninda çok etkili olan Hasdi Sabi’nin kurulusunun yedinci yili vesilesiyle 26 Haziran’da yaptigi askeri geçit töreninde IHA modellerini sergilemesinin hemen akabinde saldirilarin gelmesinin tesadüf olmayabilecegi akilda tutulmali. Zira Hasdi Sabi'nin bu sovu Irak hükümeti ile iliskilerde oldugu kadar ABD ile gerilimde de yeni bir rekabet asamasinin açik ilani.
Saldirilarda Hasdi Sabi bünyesinde olup hem Irak hem de Suriye’de oldukça aktif faaliyet gösteren, 2009’dan bu yana ABD’nin terör örgütü listesinde yer alan ve Ebu Mehdi el-Mühendis’in ve Hasdi Sabi’nin mevcut Genelkurmay Baskani Ebu Fedek’in iliskili oldugu Ketaib Hizbullah’in yani sira ve yine ABD’nin “Özel Olarak Belirlenmis Küresel Terörist” listesinde yer alan Ketaib Hizbullah'in kurucularindan Ebu Mustafa es-Seybani tarafindan 2013’te kurulan Ketaib Seyyid es-Süheda adli grup hedef alindi. Irak’taki Iran yanlisi milislerin motor güçlerinden biri olan Ketaib Hizbullah’in, Hasdi Sabi’nin kurmay baskani, güvenlik, istihbarat, füzeler, anti-zirh gibi kilit alanlarinda söz sahibi oldugu gibi son dönemde ülkedeki yeni fenomen “gölge milisler”in ve artarak devam eden roket ve IHA saldirilarinin fikir babasi oldugu tahmin ediliyor. Nitekim saldiri sonrasi açiklama yapan Seraya Evliyaü’d-Dem isimli gölge milis grubu, ABD uçaklarini Erbil üzerinden hedef almakla tehdit etti. Söz konusu grup 16 Subat 2021'de Erbil Havalimani'ndaki ABD üssüne yönelik roket saldirilarini da üslenmisti. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) istihbaratinin saldiriyla ilgili yakaladiklari bir kisinin kendisinin Ketaib Seyyid es-Süheda -dolayisiyla Ketaib Hizbullah- üyesi oldugunu itiraf etmesi, ABD’nin saldirilarindaki hedeflerini izah ediyor.
Öte yandan, 26 Haziran’da Hasdi Sabi’nin askeri geçit töreninde saldirilari adeta üstlenircesine IHA’larini sergilenmesi ve Basbakan Mustafa el-Kazimi’nin törene katilarak Hasdi Sabi Genelkurmay Baskani Ebu Fedek ile kol kola resim vermesi, ABD’nin saldirilarinin arkasindaki nedenlerden biri olabilir. Kazimi’nin ABD’ye yakinligi bilinse de, Fedek ile kol kola görüntü vermesinin Washington’da pek iyi karsilanmayacagi ortada. Bu resim Irak kamuoyunda da Kazimi’nin zor durumda oldugu ve “çaresizlik” seklinde okundu. Öte yandan, Kazimi’nin Hasdi Sabi’yi kontrol altina alma çabalarina ragmen örgütün Irak’ta güvenlik mekanizmasinin 2016’dan bu yana resmi parçasi olmasi ve hem askeri hem de siyasi alandaki etkinliginin bulunmasi, Bagdat hükümetinin manevra alanini daraltirken ABD, Irak’i yeni dönemde milisler konusunda daha açiktan taraf almaya zorluyor olabilir. Ayrica Ketaib Hizbullah komutanlarindan Ebu Ali Askeri’nin Kazimi’ye atfen “Kulaklarini keçiler gibi keseriz” diyebildigi ve milislerin Bagdat sokaklarinda hükümete karsi gövde gösterisi yapabildigi bir atmosferde, Irak’in ABD'nin son saldirisinin "ülke egemenliginin ihlali oldugu" belirterek sorusturma açilacagini duyurmasi dengelerin Bagdat hükümeti açisindan ne denli zor olduguna isaret. Son saldirilarin ardindan, Ketaib Hizbullah komutanlarindan Ebu Ali Askeri ve yine Suriye’de oldukça etkin olan Irakli milis grubu Hareket en-Nuceba’nin Genel Sekreteri Ekrem el-Kabi’nin Irak güvenlik servislerini direnis gruplariyla isbirligine davet etmesi de Bagdat’in milislerle Washington arasindaki sikisip kalmasinin bir örnegi.
- Suriye’den Iran’a mesaj
Saldirilarin, Iran'in balistik füze programi pazarliga açik olmadigini ve ABD Baskani Biden ile görüsmeyecegini belirten Ibrahim Reisi’nin 18 Haziran’da düzenlenen cumhurbaskanligi seçimlerini kazanmasindan hemen sonra gelmesi tesadüf olmasa gerek. Zira Ruhani Lider Ali Hamaney ve DMO’ya oldukça yakin olan Reisi’nin halefi Hasan Ruhani döneminde nispi de olsa tanik olunan Hamaney-Cumhurbaskani ton farkinin teklesmesi ve Süleymani’nin yerine gelen Ismail Kaani’nin selefi kadar etkili olamadigi yönündeki tartismalar dikkate alindiginda Reisi’nin Irak ve Suriye’de daha mücadeleci bir siyaset izleyecegi öngörülebilir. Son dönemde Hasdi Sabi’nin saldirilarinin artmasi bu siyasete ve Iran’in ABD ile nükleer dosya üzerinde yaptigi müzakerelerde kaldiraç olarak kullandigina yorulabilir. Bu çerçevede milisler ABD’ye karsi pazarlik kozu olarak kullanilacak gibi görünüyor.
Fakat yeni seçilen Reisi de dahil olmak üzere Iranli yetkililer, bu saldirilarin kendilerini ABD ile askeri bir çatismaya götürmesini istemiyor. Hatta Iran’in ABD ile uzlasma arayisinda oldugu da sir degil. ABD’nin buna kapi kapatmadigi bilinse de Iran yanlisi milisler konusunda tutumunun degismeyecegini ve milislerin hem Irak hem de Suriye’deki etkinlik alanlarinda varlik göstermesinden rahatsizliginin sürecegini gösteriyor. Bu baglamda Washington-Tahran olasi normallesmesinin milisleri kapsamayacagi düsünülebilir. Biden yönetimi her ne kadar paramiliter gruplar için Trump'a kiyasla daha az tehdit olustursa da DMO’nun yayilmaci ve teklestirici misyonuna müsamaha gösterilmesi zor.
ABD’nin Suriyelileri DEAS’a karsi egitmek için kurdugu ve Iran’in ülkedeki faaliyetlerine karsi denge görevi gören Suriye’nin güneyindeki el-Tanf üssünün Ürdün, Irak ve Suriye’nin birlestigi noktada yer almasi ve bu bölgenin Iran açisindan Akdeniz’e uzanacak bir yolun baslangici olmasi Washington’un saldirilarindaki motivasyonlardan. DMO söz konusu sinir bölgesinde Ketaib Hizbullah, Asaib Ehli'l Hak ve Ketaib Seyyid es-Süheda gibi milislere egitim, donatim gibi her türlü destegi sunuyor. Özellikle son dönemde Iran yanlisi milislerin Irak’taki koalisyon ve Amerikan güçlerine yönelik yürüttügü saldiri silsilesini Suriye’ye tasiyacagi yönündeki iddialar gündemdeydi. Bu baglamda ABD’nin söz konusu ihtimale karsi önleyici bir saldiri düzenledigi düsünülebilir. Nitekim ABD’nin saldirilarindan kisa bir süre sonra ABD güçlerinin de bulundugu, Suriye'nin en büyük petrol sahalarindan El-Ömer'e Iran destekli silahli gruplarin yogunlastigi Meyadin ilçesinden en az 5 füze firlatildigi dikkate alindiginda taraflarin Suriye’de daha fazla karsilasacagi ve Iran yanlisi milislerin buradaki eylem kapasitesinin de güçlü oldugu anlasiliyor. Iran destekli milislerin eylemlerinin Suriye ve IKBY dahil daha genis bir alana yayilacagini öngörmek zor degil. Daha önce Erbil’deki ABD üssüne ve ABD’nin Erbil Baskonsoloslugu’na yakin bir bölgeye IHA’li saldirilar düzenledigi göz önünde bulunduruldugunda saldirilarda yeni bir boyuta geçilecegi tahmin edilebilir.
ABD’nin saldirisinin Irak, Misir ve Ürdün arasinda devam eden ve Basbakan Kazimi’nin “Yeni Levant” olarak tanimladigi üçlü zirvenin Bagdat’ta toplandigi bir sürece denk gelmesi, kötü bir tesadüf olsa da ülkenin milislesme egiliminden kurtarilmasi gerektigini yeniden gösterdi. Hasdi Sabi’nin kontrolsüz eylemlerine karsi ve örgüt üzerindeki Iran hegemonyasini kirmak adina Kazimi ve selefi Adil Abdülmehdi bazi girisimlerde bulunsa da karsilik bulmadi. Özellikle de ABD, Irak’i Hasdi Sabi’yi kontrol altina almasi yönünde baskilarken ve örgüt içerisindeki Iran yanlisi milis gruplari ve liderlerini terör ve yaptirim listesine alarak örgütün mesruiyetini hedeflerken, Bagdat’in somut adim atamamasi ve milislerin saldirilarini kinayamamasi Iran-ABD-Irak-Hasdi Sabi dörtgeninde gerilimin devam edecegini ortaya koyuyor. Özellikle Iran yanlisi milislerin “gölge milis” stratejisiyle bu denklemi giriftlestirmesi, Bagdat’in elini daha siki bagliyor.
ABD Savunma Bakanligi’nin "Bu saldirilarin da göstermis oldugu gibi, Baskan Biden ABD personelinin korunmasi için harekete geçecegi konusunda nettir" yönündeki açiklamalari dikkate alindiginda, ABD’nin Irak’taki pozisyonundan geri adim atmayacagi ve olasi saldirilara misliyle cevap verecegi anlasiliyor. Bu baglamda, Hasdi Sabi bünyesindeki Iran yanlisi gruplara sert ve somut bir politika gelistirilmemesi halinde Irak’in, ABD-Iran gerilimine daha sik sahne olmasi kaçinilmaz. Öte yandan milislerin Suriye’de ABD ile daha fazla karsi karsiya gelmesi halinde ise Suriye’nin de mevcut gerilime eklenmesi muhtemel.