Viyana Müzakerelerinin Ilk Günü Sona Erdi
Avusturya’nin baskenti Viyana’da Iran’in nükleer anlasmaya geri dönüsü için düzenlenen müzakerelerin ilk günü sona erdi. Müzakerelerin ilk gün toplantilarini yöneten Avrupa Birligi (AB) Dis Iliskiler ve Güvenlik Politikasi Yüksek Temsilcisi adina AB Dis Iliskiler Servisi Genel Sekreter yardimcisi ve Siyasi Direktörü Enrique Mora çikista basin mensuplarina degerlendirmede bulundu. Mora; ‘’Iran heyeti anlasilabilir politik hassasiyetlerini iletiyor’’ dedi.
Iran’in taleplerini yeni bir heyetle vurguladigini bildiren Mora; ‘’Yeni bir Iran delegasyonu ile muhatap oluyoruz. Dr. Ali Bageri Keni’nin yönettigi yeni bir delegasyon yeni baskani, yeni yönetimi ve yeni hassasiyetleriyle Iran bu güne kadar getirilen alti etabi tanidi. Iran halkinin içinde bulundugu zor durumun sona ermesini talep ettikleri mesaji iletiyorlar. Bugün müzakerelere devam etme karari aldik. Yarin ve yarindan sonra görüsmeler devam edecek’’ seklinde konustu.
Görüsmeler 5 ay sonra yeniden yapiliyor
Avusturya’nin baskenti Viyana’da Iran ile nükleer anlasmanin taraflari Rusya, Çin, Ingiltere, Fransa ve Almanya arasinda bugün 5 ay aranin ardindan anlasmaya geri dönüs müzakereleri yeniden basladi.
Avrupa Birligi (AB) koordinatörlügünde yapilacak yedinci tur nükleer müzakerelerde, 2018 yilinda anlasmadan ayrilan ABD’nin yeniden anlasmaya dönmesinin yollari araniyor. Tahran yönetiminin Washington ile dogrudan görüsmek istemedigi müzakerelere ABD yönetimi dogrudan katilmiyor.
Tahran yönetimi Viyana müzakerelerinin gerçekçi bir temelde yapilmasini ve kendisine yönelik uygulanan ABD yaptirimlarinin tek seferde tamamen kaldirilmasini istiyor. Washington yönetimi ise Iran’in nükleer faaliyetlerini ve uranyum zenginlestirme islemlerini nükleer anlasmada belirlenen seviyeye çekmesini ve Tahran yönetiminin sart koymadan anlasmaya geri dönmesini istiyor. Iran’in balistik füze faaliyetleri ve bölgesel etkisi ise ABD’nin imzalanacak nükleer anlasmaya eklemek istedigi diger konu basliklarini kapsiyor.
ABD 2018 yilinda anlasmadan çekilmisti
ABD ile Iran arasinda uluslararasi yaptirimlarin kaldirilmasi karsiliginda Tahran’in nükleer faaliyetlerinin düzenlendigi ve denetim altina alindigi nükleer anlasma, 16 Ocak 2016’da Birlesmis Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) onayiyla imzalanmisti. Iki ülke arasinda iliskileri kismen normallestiren ve Iran üzerindeki yaptirimlari kaldiran nükleer anlasma ABD Baskani Donald Trump döneminde bozulmustu. ABD’nin eski Baskani Donald Trump’in kendisinden önceki hükümetin imzaladigi nükleer anlasmayi yetersiz görmesi ve Tahran yönetiminin füze faaliyetleri ve bölgesel etkisinin de anlasmaya dahil edilmesini istemesi iki ülke arasinda krize neden olmustu. ABD’nin 2018 yilinda nükleer anlasmadan tek tarafli olarak çekilmesi ve Iran’a agir ekonomik yaptirimlar uygulamaya baslamasi nükleer anlasmanin gelecegini zora soktu.
Kapsamli Ortak Eylem Plani adi verilen nükleer anlasmadan çekilmeyen Tahran yönetimi ise, ABD’nin yaptirimlarina karsilik olarak anlasmanin kendisine verdigi bir hak olarak gördügü asamali uranyum zenginlestirme faaliyetlerine baslamisti. Nükleer anlasmanin yüzde 3,67 oraninda tanidigi uranyum zenginlestirme ve en çok 300 kilogram uranyumu elinde tutabilme kuralini kademeli olarak arttiran Tahran yönetimi yüzde 20 ve yüzde 60 oraninda uranyum zenginlestirmeye baslamisti.
Iran Atom Enerjisi Kurumu tarafindan yapilan son açiklamada Tahran yönetiminin yüzde 20 oraninda zenginlestirilmis uranyum stokundan 210 kilogram ve yüzde 60 oraninda zenginlestirilmis uranyum stogundan 25 kilograma sahip oldugu belirtilmisti.
Iran’in artan nükleer faaliyetleri ve uranyum zenginlestirmesine iliskin 13 Ekim tarihinde konusan ABD Disisleri Bakani Antony Blinken yaptigi açiklamada, Iran ile diplomasi sürecinin basarisiz olmasi halinde Washington’un "diger seçenekleri devreye sokmak için hazir oldugunu" söylemisti.
Iran ile 4+1 ülkeleri arasinda ilk olarak 6 Nisan tarihinde baslayan nükleer anlasmaya geri dönüs müzakerelerine, Iran’da gerçeklesen Cumhurbaskanligi seçimleri nedeniyle ara verilmisti.