Washington Erdoğan'ı bekliyor

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Barack Obama 'nın yarın Beyaz Saray 'da yapacağı görüşmede elbette en öncelikli konu Suriye olacak. Ancak gündemin ikinci, belki de üçüncü maddesi olarak ele alınacak bir mesele uzun vadede Türkiye ekonomisinin geleceği açısından hayati öneme sahip. Mesele ABD ve Avrupa Birliği arasında imzalanması planlanan Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması 'na (TTIP) Türkiye 'nin ne kadar ve nasıl dahil olacağı...
Konuyu en basit haliyle şöyle özetleyebiliriz: Türkiye 'nin de üye olduğu Gümrük Birliği 'nde ortak bir mevzuat var. Ancak Türkiye, bu mevzuata katkıda bulunamıyor. AB, üçüncü ülkelerle serbest ticaret anlaşması yaptığında Türkiye, pazarlarını otomatik olarak bu ülkelere açmak zorunda kalıyor. Bu ülkelerin anlaşma kapsamında AB 'ye tanıdığı kolaylıklardan ise faydalanamıyor. Şimdi AB ve ABD, bir serbest ticaret anlaşması müzakere etmeye karar verdi. Türkiye de bu sürece bir şekilde dahil olmak ve ABD ile paralel bir anlaşma imzalamak istiyor.

Çalışma grubu
Konuyu yakından takip eden isimler arasında ortak kanı ABD 'nin Türkiye 'nin bu isteğinin farkında olduğu ve buna önem verdiği yönünde. Ancak herkes temkinli. Brookings Enstitüsü 'nün TÜSİAD kıdemlı uzmanı Prof. Dr. Kemal Kirişçi 'ye göre Washington çevreleri Türkiye 'nin bu konudaki pozisyonuna önem veriyor ancak önceliklerini TTİP olduğunu söylüyor. TUSKON Başkanı Rızanur Meral de “Türkiye 'ye olacak olumsuz yansımalarını önlemek adına bir mutabakata varılmasını arzu ediyoruz. Görüşmelerden olumlu sonuçlar ümit ediyoruz. Ancak beklentileri çok yükseltmemeliyiz” diyor.
Nitekim Obama-Erdoğan görüşmesinden Türkiye ile müzakerelerin başlayacağına dair bir karar çıkması teknik olarak mümkün değil. Uzmanlara göre Beyaz Saray görüşmesinden çıkacak en iyi senaryo iki liderin bu konuda bir çalışma grubu kurulacağını açıklaması olacak. Zaten ABD ve AB 'nin de anlaşma konusunda attığı ilk adım da benzer bir çalışma grubu kurmak olmuştu. TÜSİAD 'ın Washington temsilcisi Barış Ornarlı da bu noktada bir tehlikeye dikkat çekiyor: “Serbest ticaret anlaşmaları Amerikan Kongresi 'nin onayına bağlı. Kongre ile ilişkiler Türkiye 'nin oldum olası sıkıntı çektiğimiz bir konu. ABD ile anlaşma bugünden yarına sağlanmayacak ancak Türkiye 'nin bu ilişkilere şimdiden yatırım yapması gerekiyor.”

TTIP neden önemli?
TTIP anlaşmasının başarıyla tamamlanması halinde ABD ve AB arasında kurulacak ortak pazar küresel üretimin yarısını, dünya ticaretinin üçte birini oluşturacak.
TÜSİAD 'ın Washington temsilcisi Barış Ornarlı 'nın aktardığı rakamlara göre ABD ve AB arasındaki anlaşmadan sonra her iki tarafın da ekonomisi yüzde 0.5-1 oranında büyüyecek. 2027 yılından sonra ABD 'ye katkısı yılda 95 milyar dolar, Avrupa Birliği 'ne katkısı ise 120 milyar dolar olacak. Türkiye 'nin anlaşmanın bir parçası olması halinde ne kadar kazanacağı henüz hesaplanmadı. Ancak Almanların yaptığı bir araştırmada sürecin dışında kalması halinde refah kaybının yüzde 2.5 olacağı hesaplandı.
TUSKON Başkanı Rızanur Meral, “Bu gelişmeler standardizayson farkları nedeniyle ABD pazarına girmekte zorlanan firmalarımıza önemli bir kolaylık getirecek. ABD 'ye ihracat yapan Avrupalı firmalara hammadde ve aramal sağlayan Türk firmaları da [TTIP 'ten] olumlu yönde etkilenecektir” diyor.
Kirişçi ise Ankara 'nın ABD ile anlaşmaya varması halinde yalnızca Türkiye 'nin değil bölgesinin de bundan istifade edeceğini hatırlatıyor. Profesör Kirişçi, Amerikan ve Türk şirketlerinin Gürcistan 'da, Romanya 'da, Libya 'da ortak çalışacağını, Türkiye 'nin sürece dahil olmasının tüm bölgede refah ve istikrarı artıracağını düşünüyor.
Kirişçi, uzun vadede Türk vatandaşlarının Amerika 'ya vizesiz girmesinin de kolaylaşabileceğini savunuyor.



İsrail 'le adımlara güçlü teşvik
Oval Ofis 'te Türkiye-İsrail ilişkileri de gündeme gelecek. Center for American Progress düşünce kuruluşunun uzmanlarından Brian Katulis “Türkiye ve İsrail (özürle birlikte) birbirlerine doğru adım attı ancak son noktayı koymadılar. (Obama-Erdoğan görüşmesinde) ilişki mutlaka konuşulacaktır” diyor. Emekli büyükelçi James Jeffrey 'ye göre Obama görüşmeyi büyükelçilerin geri gitmesi, tazminat gibi adımları teşvik etmek için kullanacak. Erdoğan 'ın Gazze 'ye planladığı gezinin de gündeme gelmesi bekleniyor.

Kıbrıs ve doğalgaz gündeme gelebilir
ABD 'nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey, görüşmede Kıbrıs sorununun Doğu Akdeniz 'deki doğalgaz yatakları çerçevesinde gündeme gelebileceğini söyledi.
Jeffrey “Kıbrıs 'taki ekonomik kriz, hidrokarbon konusu ve İsrail 'den Türkiye 'ye ilginç boru hattı projesi” vesilesiyle gündeme gelebileceğini düşünüyor. Hatta Kıbrıs çevresindeki doğalgaz yatakları
ile ilgili gerginliğin İsrail 'den Türkiye 'ye doğalgaz taşıyacak bir boru hattı sayesinde azalabileceğini savunuyor.