Ateş hattında milyonluk ticaret
Suriye sınırındaki 8 gümrükten biri olan Cilvegözü açıldı. İhraç malı taşıyan yüzlerce TIR adeta sınıra hücum etti. Kuyrukta 4 gün bekleyen TIR’lar yükünü gümrük kapıları arasındaki tampon bölgede, Suriye TIR’larına aktarıyor
Suriye olayları öncesinde günde en az 250 TIR 'ın geçtiği Cilvegözü 'nden şimdilik 30-40 TIR 'ın geçmesine izin veriliyor. Türk ordusu tarafından oluşturulan tampon bölgenin küçük olması nedeniyle sınırlı sayıda aracın geçmesine izin veriliyor. Ayrıca, malı teslim alacak Suriye 'li tüccar gelmeden TIR 'ların tampon bölgeye girmesine izin verilmiyor.
Dört günlük bekleyiş
Tampon bölgeye sınırlı sayıda TIR 'ın alınması nedeniyle TIR sürücüleri, kuyrukta 4 gündür beklediklerini söylediler. TIR sürücülerinin bir kısmı bu bekleme süresince Reyhanlı 'daki evlerinde yattıklarını söylerken, daha uzaktan gelenler araçlarda uyuduklarını ifade ettiler. İstanbul 'dan sonra en fazla TIR 'a sahip olan Hataylı TIR 'cılar, gümrük kapısının kontrollü de olsa açılmasından memnuniyetlerini de dile getirdiler.
Sekiz gümrük kapısının birden kapanmasıyla Hatay 'da toplam 7 bin 500 TIR 'lık filoya sahip nakliye firmaları büyük mali sıkıntıya girmiş ve banka borcu nedeniyle bazı firmalar iflas etme noktasına gelmişti. Kapının açılmasıyla firmalar sınırlı bir iş hacmine kavuştu. TIR sürücüleri, Nevşehir 'den aldıkları patatesi 1100 dolara, Gaziantep 'ten aldıkları gıda maddelerini de 350-500 dolara Cilvegözü 'ne taşıdıklarını söylediler.
Türkiye 'den TIR 'la giden ihraç mallarının yanı sıra bazı Suriyeliler de otomobil ve kamyonetlerle Cilvegözü sınır kapısının bulunduğu Reyhanlı ilçesine gelerek, gıda maddesi alıp Suriye 'ye götürüyorlar.
'Yükü kim teslim alıyor? '
Sınırda görüştüğümüz TIR sürücüleri, “Tampon bölgede malı kime teslim ediyorsunuz” sorumuza şöyle karşılık verdiler:
“Suriyeli tüccara teslim ediyoruz. Zaten Suriye 'den tüccar gelmeden bizi içeri almıyorlar. Tüccar belgelerini getirip gösteriyor. Gümrük yetkilileri onay verdikten sonra malı Suriye 'den gelen TIR 'a boşaltıyoruz. Boşaltma işini tüccarın hammalları yapıyor. Ama tüccar Esad yanlısı mıdır, muhalif midir bilemeyiz.”
Gümrük ve ambulanslarda rotasyon
Öte yandan gümrüklerde görev yapan personel de geçici görevlerle Cilvegözü 'nde görevlendiriliyor. Türkiye 'nin diğer gümrük kapılarında görevli olan gümrük memurları 1 'er ay süreyle Cilvegözü 'nde görev yapıyor. Suriye 'deki olaylarda yaralananları Türkiye 'deki hastanelere taşıyan Sağlık Bakanlığı ambulanslarındaki personel de gümrükçüler gibi rotasyonla Suriye sınırındaki kapılarda geçici göreve atanıyor.
UND Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Yılmaz
Nakliyede maddi zarar 300 milyon doları aştı
“Suriye olayları nedeniyle Hatay 'daki taşımacıların maddi zararı 300 milyon dolara ulaştı. Antakya 'da 7 bin 500 araç ve 214 adet C2 belgeli uluslararası taşımacılık firması var. Bu firmaların yüzde 35 'i Ro-Ro ile İskenderun 'dan Mısır 'a taşımacılık yapıyor. Mersin Taşucu 'ndan Lübnan 'a, Suriye 'nin Tartus limanına ve son olarak da İsrail 'in Hayfa limanı üzerinden de taşımacılık başladı. Bu yolla kayıplarımızı telafi etmeye çalışıyoruz. Ro-Ro ile yapılan taşıma, önceki yıllardaki kapasitenin beşte birine ancak ulaşıyor. 2012 'de tüm Suriye 'ye 106 bin 750, 2011 'de 83 bin 519 sefer yapılmışken, 2012 'de 2 bin 677 adede düştü. Suriye üzerinden transit olarak yapılan sefer sayısı 2010 'da 43 bin 985, 2011 'de 38 bin 220 iken 2012 'de 6 bin 669 'a düştü.”
Hikmet Çinçin ATSO Başkanı
'Çok zor bir süreç '
“Orta Doğu 'da hem Hatay 'ı hem de Türkiye 'yi olumsuz bir şekilde etkileyen çok zor bir süreç yaşanıyor. Orta Doğu 'da yaşanan gelişmeler Hatay 'ı hem siyasi, hem ekonomik hem de sosyal olarak çok olumsuz etkiliyor. Hatay gerek insan gerekse yük taşımacılığında çok önemli bir filoya sahip. Fakat Cilvegözü gümrük kapısının kapanmasıyla nakliye sektörü çok büyük bir sekteye uğradı. Hatay tüccarı olarak Orta Doğu 'da bir İsrail-Arap barışının yaşanmasını bekliyoruz, bir an evvel de komşu ülke Suriye 'de barış ve huzurun tesis edilmesini umuyoruz.”
Necmi Asfuroğlu Depaş Yönetim Kur. Başkanı
'İşler arapsaçına döndü '
“Suriye ile ilişkilerde vizelerin kaldırılmasıyla bahar havası oluşmuştu. Bahar havasıyla insanlar işlerini büyüttü, yeni sektörlere girdi. Bunları yaparken de ciddi anlamda dış kaynak kullandı. Olaylar başlayınca, plansız programsız, altyapısı hazır olmadan ve kredi alarak bu işlere girenlerin işleri arapsaçına döndü. Sağlam giden firmalar açısından hiçbir problem yok. Aldıkları krediyi özsermayesi gibi zannedenler bu paraları konut ve araç alımında, lüks yaşamda değerlendirmeye başladı. Bu firmalar dönem faizini bile ödeyemez hale geldi. Ben 2013 'ün 2012 'den daha iyi olacağına ve Suriye olaylarının da akil insanlar tarafından çözümleneceğine inanıyorum.”
Serdar Yılmaz Saraç ATSO Genel Sekreteri
'Borçlar ertelenmeli '
“Suriye 'deki olaylar Hatay ekonomisini olumsuz etkiledi. Türkiye 'nin ihracat rakamları çok iyi denebilir. İhracat için yeni pazarlar bulunarak ve Ro-Ro gibi alternatif yollarla ihracat artırılabilir ama biz Hatay 'da ürettiğimiz yaş meyve sebzeyi hızlı bir şekilde ihraç etmek zorundayız. Alternatif yollar yaş meyve sebze ihracatına çare olmaz. Ayrıca nakliyecilerin yeni aldıkları TIR 'ların kredi borcunu kapatabilmesi için ayda iki sefer yapması lazım. Ro-Ro 'daki 1000 dolarlık sübvansiyon artırılmalı. Nakliyecilerin banka borçları yeniden yapılandırılmalı, vadeler uzatılmalı. Vergi borçları, SGK ödemeleri ertelenmeli. Eximbank kredileri de artırılmalı.”
Ömer Gürbüz ATSO Meclis Üyesi
'Ateş bizi de yaktı '
“Antakya 'da üretilen ayakkabı Türkiye ihtiyacının yüzde 35 'ini karşılıyor. Bunun yanı sıra üretimin üçte birini de Ürdün 'e satarız. Suriye 'de ise ayakkabı bize göre üçte bir daha ucuz. Orada vergi yok, faiz yok, maliyetler de düşük. O nedenle bizden ayakkabı almazlar ama komşumuzda yanan ateşin alevi şehrimize de yansıyor. Suriye 'den günde 40-50 otobüs gelirdi. Burada giysi ve battaniye başta olmak üzere, yaptıkları alışverişin bize de yansıması oluyordu. İçinde bulunduğumuz Uzunçarşı, Kapalıçarşı 'dan sonra ekonominin nabzının attığı bir çarşıdır. Bayramlarda burada yürümenin imkanı yoktu. Şimdi görüyorsunuz, bomboş...”