Çoban Asi 'Teleme'nin Tarifi Homeros'un 2 Bin 750 Yillik Ilyada Destani'nda Çikti

Çanakkale’de 5 bin 600 yillik geçmise sahip Troya Ören Yeri’nden çikan eserlerin sergilendigi Troya Müze Müdürlügü tarafindan yapilan arastirma sonucu, merkeze bagli Tevfikiye Köyü sinirlarinda bulunan ve 5 bin yillik geçmise isik tutan Truva Ören Yeri’nde yasanan ve 10 yil süren Troya Savaslari’ni bahseden Homeros’un 2 bin 750 yillik Ilyada Destani’nda günümüzde çoban asi olarak geçen ‘Teleme’nin tarifi çikti.

Troya Müze Müdürü Ridvan Gölcük, Troya Müzesinde keçi sütü ve incir sütünden yapilan ‘Teleme’yi uygulamali olarak yapti. Yaklasik 5 dakika içinde keçi sütü ile incir sütünün ve incir yapraginin karisimi sonucu yogurt kivaminda ortaya çikan ‘Teleme’nin 2 bin 750 yil önce Troya Savaslari’ni anlatan Homeros’un Ilyada Destani’nda yer aldigini belirten Müdür Ridvan Gölcük, “Geçtigimiz haftalarda Homeros’un Ilyada’sinda Gastronomiye iliskin neler bulabiliriz. Bu dogrultuda bir çalismaya baslamistik. Çalisma sirasinda aslinda hiç beklemedigimiz bir kesif yasadik. Kesif suydu, Ilyada’da savas tanrisi Ares yaralaniyor ve yarasinin ne kadar hizli iyilestigini göstermek için Homeros bir örnek veriyor. Diyor ki, ‘Ak süte incirin sütünü damlatirsin ya, karistirirsin ya hani ve çabucak göz önünde mayalani verir hemen’ ve bunu gördügümüzde incirin sütüyle süt mayalanir mi, bu gerçeklesebilir mi. Açikçasi çok sasirdik bu satirlari okudugumuzda ve hemen bir arastirmaya girdik. Daha sonrasinda sunu gördük. Anadolu’da özellikle yörükler arasinda Adana, Hatay, İçel civarlarinda yeni sagilmis keçi sütüne incirin sütü damlatildiginda neredeyse 5-6 dakika içerisinde bir mayalanma oldugu ve yapisal olarak yogurda benzeyen ortaya bir ürün çikti. Bu ürüne de ‘Teleme’ adi verildigini gördük ve Homeros’un aslinda bahsettigi seyin bugün Anadolu’da çoban asi ya da teleme olarak bilinen ürünün tarifi oldugunu gördük ve hemen bunu denemeye basladik. Keçi sütü aldik. Keçi sütüne incir sütü damlatarak ya da incirin daliyla karistirarak mayalanip, mayalanmadigini görmeye çalistik ve neredeyse sadece 5 dakika içerisinde bir mayalanma gerçeklesti. Yani Homeros destaninda bahsedilen 2750 yillik tarifle bir teleme yaptik. Anadolu’daki telemenin tarifinin Homeros’ta yer aldigi yani bu 2700 yillik metinde yer aldigi bugüne kadar bilinmiyordu. Dolayisiyla bu ilk yeni bir kesif oldu. Arastirmalar sonunda sunu gördük. Incirin sütü aslinda bir nevi bir lateks ve fisin denilen bir madde ve keçi sütünü kestiren sey tam da bu maddenin kendisi. Yani dolayisiyla bugüne kadar bu arada ‘teleme’ ya da Homeros’taki bu tarif batida hiç bilinmiyor. Yani incirin sütüyle keçi sütünün mayalanabilecegi hiç bilinmiyorken, Homeros Destaninda yer alan bu ‘Teleme’nin neredeyse 3 bin yildir devam ediyor olmasi, Homeros metninin Anadolu ile nasil kuvvetli bir bagi oldugunu gösteriyor” dedi.



Inek sütüyle bu telemenin yapilmadigini da kaydeden Gölcük, sözlerine söyle devam etti:

“Bir yandan da suna baktik, bu sadece keçi sütüyle yapilabiliyor, yani inek sütüyle örnekse bu yapilamiyor. Çanakkale’deki savasta Homeros destaninda bundan bahsederken, Bu bölgede Troya’da ne kadar keçi vardi. Kazi sonuçlari bize sunu gösteriyor. Örnegin Troya-1 yerlesmesinden itibaren çikan hayvan buluntularinin yüzde 50’sinden fazlasi keçiye ait. Yani Troya’da en fazla bulunan hayvan keçi ya da Gökçeada’da hayvan buluntularinin yüzde 75’i keçi seviyesinde. Dolayisiyla bu bölge keçiyi çok iyi taniyor. Keçi sütünü çok iyi taniyor. Belki de Anadolu’da telemenin ilk yapildigi yerlerden birisi Çanakkale. Simdiki amacimiz Homeros’un bu tarifini Anadolu gastronomisinde iyice tanitmak ve belki de restoranlarda çünkü bu sihir gibi bir sey süte, incir sütü karistirilarak bes dakika içerisinde sadece bir mayalama elde etmek bir bakima sihir gibi. Homeros’un bu tarifini yani kahramanlarin yedigi bu teleme tarifini Anadolu gastronomisiyle, Türk gastronomisiyle tanistirmak istiyoruz.”