Maden Ilçesi 15 Tescilli Yapisi Ile Dikkat Çekiyor

Elazig’in 10 ilçesinden biri olan ve köyleriyle birlikte yaklasik 10 bin nüfusu bulunan Maden ilçesi tarihi yaklasik 10 bin yila dayaniyor. Birçok medeniyete ev sahipligi yapmis olan ilçe ismini, yeralti zenginlikleri olan madenlerden aliyor. Son yillarda da MTA tarafindan Elazig’da yapilan inceleme ve saha çalismalarinda cumhuriyet tarihinin en büyük maden rezervi ilçe sinirlari içerisinde bulundu. 1889 yilina kadar Diyarbakir'a bagli Kaymakamlik halinde yönetimini sürdüren Maden, 1889-1924 yillari arasinda Mutasarriflik, 1924-1927 yillari arasinda Valilik ile yönetilmis, 1927’den sonra Elazig Iline bagli Kaymakamlik haline getirilmis. Maden ilçesi konumu, yeralti zenginliklerinin yani sira, tarihi yapilariyla da dikkat çekiyor. Ilçede, basta saat kulesi, hükümet konagi, Cami-i Kebir, Maden Köprüsü ve Kalhane Köprüsü, Kavasbasi, Firinci Yasar Altunbas ve Ekrem Ete evleri olmak üzere 15 tescilli yapi bulunuyor. Birçok tarihi yapiya ev sahipligi yapmasina ragmen turizmde bekleneni karsilamayan ilçede çalismalar kurumlar ve dernekler tarafindan sürdürülüyor.

Ilçedeki yapilar hakkinda bilgi veren Bakir Maden Kültür, Turizm, Kalkinma ve Dayanisma Dernegi Baskani Süleyman Deniz Seyrek, “ Bugün itibariyle ilçe merkezimizde 15 tane tescilli kültür varligi var. Bunlardan anitsal yapilar da geleneksel mimari yapilar da var. Son dönemlerde geleneksel mimari olan sivil mimari yapilarin tescillenmesi konusunda faaliyet yürütüyoruz. Maden Saat Kulesi, Maden Hükümet Konagi, Camii Kebir, Maden Köprüsü ve Kalhane Köprüsü bunlar birinci derece anitsal yapiydi. Fakat geleneksel mimari olan sivil mimarideki yapilan hiç biri tescillenmemisti. Biz bunlardan ilki olarak arkamizda bulunan Kavasbasi evinin tescilini gerçeklestirdik ve 2021 yilina koruma altina alindi. Daha sonrasinda Firinci Yasar Altunbas evi ve Ekrem Ete evi tescillendi. Bes Kardes Hurma evlerinin 2 No’lu yapisi tescillendi. Daha tescillenmesi gereken bir çok yapi var” dedi.

Baskan Seyrek, “Geleneksel sivil mimariyi önemsememizin sebebi, Elazig’in da bir çok ilçesinde anitsal degerde eseri var fakat geleneksel mimarideki sivil yapilar kaybolmaya baslamis durumda. Bir çogu asil hüviyetini kaybetmis. Maden evlerinde de mimari açidan bakildiginda ilçenin yerel malzemesi olan cüruf tasini çok yaygin kullanildigini görüyoruz. Genelde mazgal pencere mimaride yapiliyor. Disaridan dörtgen, içeriden kemerli yapiya sahip. Bu yapinin asil önemli noktalarindan birisi, evin sagdaki pencerenin üstünde bulunan bir tasin olmasi. Kavasbasi denmesi ise Osmanli dönemindeki yüksek rütbeli askerin yasadigi evi belirtiyor. Bu evdeki o tas da disa dogru çikinti yapmis vaziyette ve karpuz dilimi seklinde dilimlenmis. Bunun anlami, disaridan gelen bir yabancinin ‘yabanci olsan bile bu eve misafir olabilirsin” demektir. Bizim buradaki amacimiz geleneksel mimarideki yapilari bir an önce koruma altina alip daha sonra tespit ve tescilden sonra, bunlarin islevlendirilerek sonra kullanilmasi” diye konustu.