Binlerce Yillik Tarihi Olan 5 Katli Zag Magaralari Turizme Kazandirilmayi Bekleniyor

Bingöl Üniversitesi Islami Ilimler Fakültesi, Islam Tarihi ve Sanatlari Ögretim Üyesi Doç. Dr. Nebi Butasim, Bingöl merkeze bagli Kusburnu köyü kirsalinda bulunan 5 katli Zag Magaralari hakkinda IHA muhabirine açiklamalarda bulundu. Binlerce yillik tarihi olan magaralarinin ilk Hristiyanlik döneminde kayalar arasina oyma yapilarak insa edildigini aktaran Doç. Dr. Butasim, MS 100 ve 200’lü yillarda Roma Imparatorlugunun zulmünden kaçan Hristiyanlarin burada ibadet ettiklerini söyledi.

2019-2022 yüzey arastirmalari çerçevesinde magaralarin incelendigini belirten Doç. Dr. Butasim, ’’Sanat tarihi alaninda yaklasik 20 yildir Bingöl üzerinden çalismalar yapiyoruz. Bu çalismalarimiz ekseninde Kültür ve Turizm Bakanligi Kazilar Daire Baskanliginin izni ve Bingöl Üniversitesinin destek ve katkilariyla Bingöl merkeze bagli bulunan Zag magaralari üzerinde yüzey arastirmalari yaptik. 3 yil boyunca yaptigimiz arastirmalar neticesinde Zag magarasinin yek pare bir kayaya oyma yasam alani ve manastir kilisesi seklinde, mini bir sapel halinde yapilan bir kompleks oldugunu tespit ettik. Zag Magaralariyla ilgili tarihî olarak çok net bilgilere sahip olmasak da içindeki sapel ve yapinin genel özelliklerinden MS 2’nci yüzyilda yani 100 ve 200’lü yillar arasinda ilk insa edildigini, tek tanriya inanan Hristiyanlar tarafindan insa edildigini ileri sürüyoruz. O dönemde özellikle tek tanriya inanan Hristiyanlarin Roma devleti tarafindan kabul edilmedigini biliyoruz. Iste bu tek tanriya inanan Hristiyanlar Roma imparatorlugundan kaçmak için bu tür yapilar insa etmisler. Zag magarasi da bunlardan biri” dedi.



’’Turizme kazandirilmali’’

2003 yilinda Bingöl’de meydana gelen depremden dolayi ön cephesinin yikildigini aktaran Doç. Dr. Butasim, “Zag magarasi 5 katli sistem üzerine insa edilmis, girisi gizli bir geçitle saglanmistir. 2003 Bingöl depreminde ön cephesi tamamen yikildigi için ön cephe suan da açik görünüyor. Sapel dedigimiz alaninda büyük kismi maalesef tahrip oldu. Bu giris yukaridan yine kayaya oyulmus bir asansör gibi düsünelim, bir baca seklinde kayadan asagiya dogru iniliyor. Birinci katta odalar mevcut, ikinci katta ise yine odalar sagli sollu ve su sarnici olarak tespit ettigimiz yerler var. Yine üst katlarda çapraz geçislerle birbirine baglantilari saglayan odalar mevcut. Zag Magaralari dogal ve beseri unsurlardan dolayi tahrip olmaya yüz yüze kalmis bir yapi. Buranin ivedilikle hem yollarinin yapilmasi hem güçlendirilmelerinin yapilmasi, çevre temizligi gibi çesitli restorasyonlarinin da yapilmasi önemlidir. Bölgenin ve sehrin turizmine önemli katkilar saglayacak bir degerdir’’ diye konustu.



’’600’lü yillarda Müslümanlar da ilim merkezi olarak kullanmis’’

634’lü yillarda Müslümanlarin ilim merkezi olarak söz konusu alani kullandigini dile getiren Doç. Dr. Butasim, “Zag magarasi tabi ilk dönemlerde Hristiyanlar tarafindan kullanildiktan sonra 634’lü yillardan sonra Diyarbakir’in fethi ile Bingöl’de Islam akinlariyla Islam beldesi olmaya baslamis. Iste bu dönemlerden sonra özellikle Osmanli döneminde Zag magaralari yapisina hiç karisilmadan Müslümanlar tarafindan kullanilmis. Özellikle bölgede ilmin merkezi haline gelen bir medrese okul olarak hizmet vermistir” seklinde konustu.

Kültür ve Turizm Il Müdürlügünden alinan bilgilere göre, Zag magaralarinin restorasyonu için proje hazirlandigi ve turizme kazandirilmasi için çalismalarin sürdügü ögrenildi.