Hazar Denizi'nde Patlama Meydana Gelen Çamur Volkaninin Türkiye'deki Etkisi

Azerbaycan’da Hazar Denizi’nde 4 Temmuz günü 2021 günü siddetli bir patlama meydana gelmis, konuyla ilgili açiklama yapan Azerbaycan Devlet Petrol Sirketi (SOCAR), Hazar Denizi’ndeki söz konusu patlamanin Ümid dogalgaz sahasindan 10-12 kilometre uzaklikta gerçeklestigini belirterek, ”SOCAR’in dogrudan kontrolü altindaki açik deniz platformlari ve endüstriyel tesislerde herhangi bir kaza yasanmadi ve çalismalar normal seyrinde devam ediyor” ifadelerine yer vermisti. Azerbaycan Olaganüstü Haller Bakanligi, Hazar Denizi’nde patlayan çamur volkaninin kraterinden görüntüler paylasmisti.

Çamur volkanlari, birkaç metreden birkaç yüz metreye kadar degisen krater çapinda olabilmektedir. Normalde volkanik faaliyetlerin yerin derinliklerinden gelen magmanin yer kabugundan kiriklar ve açikliklar vasitasiyla yer yüzüne çiktigini ifade eden Arslan, bunlarin birkaç metreden birkaç yüz metreye kadar degisen çaplari olduguna dikkat çekerek, “Volkanik faaliyetler bilindigi üzere yerin derinliklerinden gelen magmanin yer kabugunda kiriklar ve açikliklar vasitasiyla yer yüzüne ulasip püskürme veya patlamasiyla olusan dogal olaylardir. Çamur volkani olarak isimlendirilen bu faaliyet de dogal bir olaydir. Ancak yaygin olarak bilinen volkanik faaliyetlerden farki olarak çamur akmalari seklinde olmasidir. Genel olarak bilinen volkanik faaliyetlerde yeryüzüne lav-kül püskürmesi olur. Çamur volkanizmasi ise yer altinda bulunan gazlarin sikismasi özellikle de metan gibi dogal gazlarin ve suyun sikisma basincina bagli olarak sig deniz, göl, bataklik gibi kil, silt, kum içeren gevsek yapili sedimanlarin yada tortularin oldugu ortamlarda gaz ve su basincinin sikismasi sonucu olusan bir volkanik yapidir. Bunlarda genelde birkaç metreden birkaç yüz metreye kadar degisen krater çaplari olabilmektedir. Su ve karasal ortamda olusmasina bagli olarak ta yayilimi volkanik yapinin ve çamur akmasinin yayilimi degismektedir” dedi.



Büyük kismi Hazar Denizi çevresinde

Dünyanin farkli yörelerinde özellikle levha hareketleriyle iliskili olarak binin üzerinde gözlemlenmis çamur volkani bulundugunu, bunlarin 700 tanesinin Azerbaycan’da Hazar Denizi çevresinde oldugunu belirten Arslan, “Hazar Denizi’nde olan çamur volkanlari geçmiste de en son 2018-2001 yilinda da hem deniz içerisinde hem de karada olustugu bilinmektedir. Bugün dünyanin farkli yörelerinde özellikle levha hareketleriyle iliskili olarak binin üzerinde gözlemlenmis çamur volkanlari var. Bunlarin büyük bir çogunlugunu örnegin 700 tanesinin Azerbaycan’da oldugunu özellikle Hazar Denizi çevresinde oldugunu biliyoruz. Bilindigi üzere Hazar Gölü ya da havzasi önemli bir petrol ve dogalgaz yatagi oldugu için yer bilimciler geçmis yillarda özellikle çamur volkanlarinin dogalgaz ve petrol yataklariyla bir iliskisi olabilecegi yönünde çalismalar yaparak çamur volkanlarinin olustugu yerlerde bu anlamda dogalgaz ve petrol rezervlerinin olabilecegi yönünde arastirmalar yapmaktadirlar. Bu sadece Azerbaycan’da degil özellikle Rusya, Ukrayna, Iran gibi dogalgaz, petrol rezervlerinin yaygin oldugu bölgelerde ayni zamanda Meksika, pasifik levhasi üzerinde levha hareketleri dedigimiz jeolojik olarak gevsek sedimanlar üzerinde bu tür çamur volkanlar olmaktadir” diye konustu.



"Ülkemizde olma ihtimali yok"

Çamur volkaninin ülkemizde olma ihtimalinin bulunmadigini ifade eden Arslan, “Ülkemizde ise jeolojik yapi itibariyle özellikle karada bu tür olusumlarin olma ihtimali yoktur çamur volkanin. Ancak jeolojik geçmiste elbette olmus olabilir su anda izine rastlamiyoruz. Güncel olarak özellikle Türkiye Petrollerinin yapmis oldugu Sinop açiklarinda Bati Karadeniz’deki dogalgaz ve petrol rezervleri çalismalarina istinaden Karadeniz’in tabaninda küçük ölçekli de olsa bu tür yapilarin oldugundan bahsetmektedirler. Yakin çevresinde herhangi bir Hazar Denizinde oldugu gibi bir petrol platformu ya da rafineri bir takim seyler yapilasma olmadigi sürece herhangi bir zarari yok” ifadelerine yer verdi.