Çocuklar Odaklanma Sorununu Asmak Için 13 Öneri

Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Dr. Ögr. Üyesi Süleyman Kahraman, odaklanmanin dikkati yönlendirme ve sürdürülmesinin normal zamanlar da bile kolay olmayan zihinsel islevlerden birisi oldugunu belirterek, “Pandemi döneminde degisen yasam tarzimiz, evlere kapanmak zorunda kalisimiz, çocuklarin normal zamandaki hayat rutinlerinin bozulmasi, çocuklarin ekran sürelerinin çok artmasi bahsettigimiz zihinsel islevlerin saglikli bir sekilde yürütülmesini daha da zorlastirdi.” dedi.

‘‘Çocuklarin performansini etkiliyor’’

Çocuklarin odaklanmakta güçlük çekmesinin yaygin bir durum oldugunu ve bunun sebeplerini anlamaya çalismanin önemine dikkat çeken Kahraman, “Genellikle ebeveynler ve egitimciler çocuklarin odaklanma ve dikkat süresini artirma hususunda ne yapabilecekleri hakkinda destege ihtiyaç duyarlar çünkü ister sinifta dikkatini vermekte zorlaniyor olsun, isterse ev ödevlerini tamamlamakta zorlaniyor olsun, odaklanma sorunlarinin çocuklarin performansi üzerinde büyük etkisi olabilir.” diye konustu.

Ebeveynlerin siklikla çocuklarinin dikkat sürelerini artirmak için neler yapabileceklerini merak ettiklerini ve burada ebeveynlere öneriler sunmadan önce kisaca çocuklarda odaklanma ve dikkat sorunu belirtilerinin neler oldugundan bahsetmenin faydali olacagini belirten Kahraman, “Çocuklarin özellikle akademik görevlerde ilgi eksikligi göstermeleri, hareketsiz oturamamalari, bir düsünce akisi sürdürememeleri, kolayca dikkatlerinin dagilmasi, sik sik hayal görüyor gibi görünmeleri, verilen yönergeleri takip etmede zorlanmalari ve basladiklari isleri bitirememeleri bu belirtilerden bazilaridir” ifadelerini kullandi.

Ebeveynlere önemli görevler düstügünün altini çizen Dr. Ögr. Üyesi Süleyman Kahraman, çocuklarda odaklanma sorununa karsi neler yapabilecegine su 13 tavsiyeyi verdi:

1. Çocugun dikkatini bir konuya çekmek için ebeveynin dikkatini çocuga vermesi önemlidir. Çocugun ilgisini çekebilmek için anne babanin da ilgi göstermesi gerekir. Çocugun dikkatini çekmenin en iyi yolu, ona yönerge verirken fiziksel olarak yaninda olmaktir. Çocuga net, kisa ve açik yönergeler vermek de yardimci olacaktir. Önlerinde durun, göz temasi kurun, göz hizasinda olun veya omzuna dokunun ve "Bunu simdi yapman gerekiyor" deyin. Bunu dinlemezse, çocuga "Su anda ne yapiyor olman gerekiyor?" diye sorabilirsiniz.

2. Akademik görevler çocuklar tarafindan genelde sikici olarak algilanir. Ebeveynlerin bu siradan ve sikici algilanan görevleri renklendirmesi, zenginlestirmesi, heyecanli hale getirmesi dikkati olumlu etkileyecektir. Birçok çocuk yapmak istemedikleri akademik görevlere odaklanmada zorlandigindan ebeveynlerin biraz hayal gücünü kullanarak sikici bir etkinligi daha eglenceli hale getirmesi çocugun odaklanmasina yardim edebilir.

3. Çocugun akademik görevler yaparken etrafinda dikkat dagiticilar varsa ortami bunlardan arindirmak faydalik olacaktir. Açik televizyon veya baska açik teknolojik aletler, gürültü yapan diger aile fertleri, daginik masa vb. seyler çocuklar için dikkat dagitici olabilir. Akademik görevlere baslamadan önce çocugun ortaminda yapilacak düzenlemeler odaklanmayi kolaylastirabilir.

4. Çocugun akademik görevler yaparken gerek duyacagi malzemeler elinin altinda olmasi da faydali olabilir. Çocugun bir sey almak için yerinden kalkmasinin gerekmemesi için gerekli olan her seyi elinizin altinda bulundurun. Tüm ödev kitaplari, boya kalemleri, ders kitaplari, kursun kalemler ve hatta su masanin üzerinde veya yakininda tutulabilir.

5. Saglikli beslenmenin hayatimiz için öneminden bahsetmeye gerek yok sanirim. Dikkat ve odaklanma açisindan da beslenmenin önemini vurgulamak iyi olacaktir. Saglikli yiyecekler yemek, çocugun ne kadar iyi odaklanabildigiyle dogrudan baglantilidir ve çocugun odaklanmasini gelistirmeye yardimci olan farkli yiyecekler vardir. Badem, yumurta ve yagsiz et gibi protein açisindan zengin yiyecekler dikkate olumlu katki yaparken, abur cubur veya seker açisindan zengin yiyecekler genelde olumsuz katki yapar.

6. Çocuklarin dikkat sürelerini artirmak için yapmalari gereken daha büyük görevleri daha küçük görevlere bölmeniz çok katki saglayacaktir. Dikkat süresini artirmak ve odaklanmayi artirmak için çocuklara daha küçük görevler verin. Bir bölümün tamamini tek seferde çalismak bir çocuk için oldukça zordur. Çocugun küçük bir görevi bitirdigi için bir basari duygusu hissetmesi ve bu onu devam etmesi için motive etmesi için onu sayfalara ve hatta paragraflara bölmek her zaman yardimci olur.

7. Çocugun ögrenme yöntemini anlamak ve akademik görevler yaparken çocuk için en verimli olan yöntemi kullanmak da dikkat için önemlidir. Bütün çocuklar farkli sekillerde ögrenirler. Bazi çocuklar bilgiyi gördüklerinde, bazilari duyduklarinda, bazilari ise pratik bilgiye sahip olduklarinda ve dokunabildiklerinde kolayca islerler. Çocugunuzun hangi kategoriye girdigini anlamak önemlidir, çünkü bu çogunlukla bilgiyi daha iyi anlamalarina yardimci olacaktir ve ögrenme kisa vadeden daha uzun vadeli olacaktir.

8. Çocugu yapacagi bir sonraki göreve hazirlamak dikkat ve odaklanmaya olumu katki yapar. Çocuk mesgul oldugunda, ona bundan sonra ne yapmasi gerektigini söyleyin, verdiginiz süre bitmek üzereyken çocugun o an yaptigi seyi bitirmesi gerektigini hatirlatin. Bu, özellikle çocuk sevdigi ve yapmaktan zevk aldigi bir seyle mesgul oldugunda daha az zevkli buldugu bir görece geçerken daha hazir olmasini saglayacaktir. Çocuklar dogal olarak enerjik ve coskuludur. Bir görev için zaman limitleri doldugunda enerjilerini atmalari için onlara zaman vermek, aslinda bir sonraki göreve daha iyi odaklanmalarina yardimci olabilir.

9. Çocugun daha iyi odaklanmasi için kisa süreli hedefler belirleyebilirsiniz. Bir hedefin tamamlanmasi için bir zaman siniri belirleyin. Mesela belirlediginiz dakika içinde belirli sayida sayfa yapilmasi gerektigini söyleyebilirsiniz. Burada dakikayi ve yapilacak is miktarini ona da sorabilirsiniz böylece daha isbirlikçi olabilir. Çocuklarin genel dikkat süreleri göz önünde bulunduruldugunda, 15 dakika ila 20 dakika gibi daha kisa zaman sinirlari için hedef belirlemek uygun olacaktir.

10. Çocuklara yaptiklari görevler için ödül vermek de dikkati olumlu etkileyebilir. Ödüllerin mutlaka çikolata veya oyuncak gibi maddi olmasi gerekmez. Özellikle övgü, sevgi ve gurur gösterisi gibi ödülleri kullanmaya çalisabilirsiniz. Burada özellikle çocugun emegine, çabasina övgü yapmak önerilir.

11. Çocugun enerjisine göre ekinliklere ve görevlere yönlendirmek de isinize yarayabilir. Görevleri çocugun yüksek ve düsük enerji zamanina göre planlayabilirsiniz. Bazi çocuklarin sabahlari yüksek, bazilarinin ise aksamlari yüksek enerjisi vardir. Bu süre zarfinda çalismak veya aktiviteler yapmak, çocugunuzun eldeki göreve daha iyi odaklanmasina yardimci olacaktir. Çocugu yüksek enerjili oldugu zamanlarda daha zorlu aktivitelere baslayin. Enerji seviyesi düstükçe, hafif bir aktiviteye geçebilirsiniz.

12. Dikkat ve odaklanmayi beslemek için çesitli odak oyunlari oynayip etkinlikler yapabilirsiniz. Odaklanma için oyunlar etkili bir sekilde kullanilabilir. Çocuklar oynayarak daha çok ögrendiklerinden, etkinliklerini biraz daha eglenceli hale getirmeye çalismak her zaman iyi bir fikirdir. Eger çocugu ekrandan uzak tutmak çok mümkün degilse, oynayacagi dijital oyunlari seçmesine yardimci olabilirsiniz. Daha çok dikkat ve konsantrasyon gerektiren egitici ve gelistirici oyunlara yönlendirebilirsiniz. Ideal olan bu tür oyunlarin ekran olmadan oynanmasidir. Çesitli kutu oyunlari, strateji oyunlari veya baska fiziksel oyunlar seçilebilir.

13. Özellikle akademik görevleri her gün ayni saatte yapmak ve bunu aliskanlik haline getirmek dikkat ve odaklanmaya olumlu katki yapabilir. Bir çocuk her gün ayni saatte ödev için oturursa, bir süre sonra, saat geldiginde, odaklanmak için daha az çaba harcanacaktir. Zihin ödev zamaninin geldigini bilecek ve çalismaya daha istekli olacaktir.