Hanefi Bostan: 'Memurların Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğine Dava Açtık”
Türkiye Kamu-Sen ve Türk Eğitim-Sen İstanbul İl Başkanı Yrd. Doç. Dr. M.
Hanefi Bostan, Atama Yükselme Yönetmeliği’nin iptal edilmesi gerektiğini belirterek, “Bu nedenle sendikamız tarafından söz konusu yönetmeliğin yürütmesinin durdurulması ve iptali isteğiyle 23 Eylül 2013 tarihinde Danıştay nezdinde dava açılmıştır” dedi.
Yazılı açıklama yapan Hanefi Bostan, memurların görevde yükselme ve unvan değişikliği yönetmeliğine dava açtıklarını duyurdu. Bostan, “31 Ağustos 2013 gün ve 28751 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelikte birçok değişiklik yapılmıştır. Yeni Yönetmelik, başarı, liyakat, deneyim ve hakkaniyeti esas almayıp, torpili ve yandaşa kadro açmayı hedef aldığından memurlar arasında büyük huzursuzluğa neden olmuştur. Nitekim Milli Eğitim Bakanlığı'nda yeni uygulamaya konulan, okul müdürlerinin sözlü sınavlarla atanması büyük bir adaletsizlik ve hukuksuzluğa yol açmıştır. Okullarımızın yeni açıldığı şu günlerde, Milli Eğitim camiası büyük bir kargaşa içerisindedir. Müdürlük kadrolarını hak etmeyen, birikimsiz, liyakatsiz, kariyersiz, iktidar yandaşı öğretmenlere yapılan uydurma sözlü sınavlarla müdürlük kadrolarına atama işlemleri son aşamasına gelmiştir. Aynı kaosun, önümüzdeki günlerde 200'ü aşkın kamu kurumunda da yaşanacağı aşikardır. Huzursuzluk, adaletsizlik ve kargaşa tüm kamu kurumlarına sirayet etmeden söz konusu Atama Yükselme Yönetmeliği iptal edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle sendikamız tarafından söz konusu yönetmeliğin yürütmesinin durdurulması ve iptali isteğiyle 23 Eylül 2013 tarihinde Danıştay nezdinde dava açılmıştır” dedi.
Açılan dava dilekçesinde şu hususlar yer almaktadır;
"Adı geçen Genel Yönetmeliğin 1. maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının, liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak personelin görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esasları belirlemek olduğu belirtilmiştir. İptal davasına konu unvanların Görevde yükselme sınavına tabi kadrolar kapsamından çıkarması, dolayısıyla bu kadrolara objektif kurallar çerçevesinde atama yapılmasını engellemesi nedeniyle, 657 sayılı Yasa'nın temel ilkeleri olarak belirlenmiş olan kariyer ve liyakat ilkesine ve Genel Yönetmeliğin amacına aykırı olduğundan, kamu yararı ve hizmet gereklerine, 657 sayılı Yasaya aykırıdır. Nitekim Danıştay 5. Dairesi 2012/4736 sayılı yürütmeyi durdurma kararında iptali talep edilen yönetmelik hükmünde yer alan “ilçe müdürü” kadrolarının iptali için açılan davada yukarıda belirtilen gerekçelerle yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Davalı idare belirtilen mahkeme kararını hiçe sayarak, düzenlemeyi daha da genişleterek, kanun ve mahkeme kararlarına aykırı bir işlem tesis etmiştir.
657 sayılı yasanın 3 üncü maddesinde, temel ilkeler belirlenmiş ve bunlar arasında yer alan liyakat ilkesi "devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır" biçiminde tanımlanmıştır. 657 Sayılı kanunun temel ilkesi olarak kabul edilen ve devlet örgütünün ne şekilde hiyerarşik bir yapıda kamuya hizmet vereceğini tespit eden bu hükümle, kamu görevlilerinin görevde yükselmelerinin hangi esaslara göre gerçekleşeceğinin esasları net bir şekilde ortaya konulmuştur. Bu hükme göre; görevde yükselme ilerleme; liyakat ilkesine göre, eşit şartlar sağlanarak gerçekleştirilecek ve bunlar gerçekleştirilirken hak kaybına uğramamak adına güvenlikleri yine yönetmelik hükümleri ile sağlanacaktır. Kanunun bu hükmüne rağmen, davalı idare; bu ilkenin tamamen dışına çıkmıştır. Sözlü sınav olarak adlandırılan ve iptali artık yargının yerleşik içtihattı haline gelen düzenlemeler, yargı kararlarına rağmen yönetmelik değişikliği ile tekrar hayata geçirilmiştir.
Örneğin; Türkiye Kamu-Sen tarafından görevde yükselme sınavında sözlü sınavı öngören düzenlemenin iptali için Danıştay 5. Dairesi nezdinde açılan 2005/191 Esas numaralı davada, ilgili dairece; “kamu hizmetinin yürütülmesinde belirleyici olan personel sisteminin kariyer ve liyakat ilkelerine uygun olarak düzenlenmesi, işe girişte olduğu kadar meslek için de ilerlemede de önem taşımaktadır.” Gerekçesine de yer verilerek sözlü sınava ilişkin hükmün yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmiş, davalı Başbakanlığın Danıştay Dava Daireleri Kuruluna yapmış olduğu itiraz ise oy birliği ile ret edilmiştir.
Yine Türkiye Kamu-Sen’in sübjektif değerlendirmelere neden olacağı, eşitlik ilkesine aykırı oldu gerekçesi ile açmış olduğu iptal davasında; Danıştay 12. Dairesi; il özel idareleri ve belediyelere il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birliklere ve bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlara ait B grubu kadrolara atama yapılmasını ön gören 17.01.2007 tarihli Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılan Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerinin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. Danıştay 12. Dairesi 2007/412 sayılı Yürütmeyi Durdurma kararında; dava konusu yönetmelikle birlikte; il özel idareleri ve belediyelerin bunlara bağlı kuruluşlar ile kurdukları birliklerin ve döner sermayeli kuruluşların B grubu memur kadrolarına atanacaklar için ÖSYM tarafından yapılan merkezi sınav olan KPSS dışında yazılı ve sözlü olarak gerçekleştirilecek ikinci bir sınavın yapılmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğu, bu durumun sübjektif değerlendirmelere yol açacağı gerekçesine yer verilmiş, memur atamalarında objektifliği tartışmasız olan merkezi sınav sonuçlarına göre yapılmasına yönelik sistemin geçerli olduğu mevcut dönemde ciddi bir aksama ve sorun ile karşılaşılmadığı”.gerekçesine yer vermiştir.
Yönetmelik değişikliğinin tamamına bakıldığında, hiyerarşi yoluyla ilerleyen devlet yapısının, değişikliğe uğratıldığı alt görevde çalışmak gibi şartların ihtiyari hale getirildiği görülmektedir. Bu durum kurumlar arasında değişik uygulamalara neden olabileceği gibi, çalışma barışının bozulmasına kamuda etkinlik ve verimliliğin azaltılmasına yol açacaktır. Yönetmelik hükümleri yargı kararları çerçevesinde incelendiğinde; iptali istenen yönetmeliğin 4. ve 9. Maddeleri ile sözlü sınav uygulamasının getirildiği, Şube müdürü, müdür ve bunlarla aynı düzeydeki görevlere görevde yükselme suretiyle atanacakların diğer atanacaklardan ayrı bir uygulamaya tabi tutulduğu açıktır.
Anılan yönetmeliğin 3. Maddesinde “MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 6. maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, ikinci fıkrasının son cümlesi ile üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
"Kurumlar, görevin niteliği itibarıyla görevde yükselme suretiyle atanacak personel için bulunduğu kurumda veya diğer kurumlarda alt görevlerde çalışmış olma şartı ve süresi arayabilir." denilmektedir.
Yapılan değişiklikten önce Hizmet Süresi başlıklı 6. Madde de “Devlet memurlarının görevde yükselme mahiyetindeki atamalarının yapılabilmesi için kurumların çıkaracakları görevde yükselme yönetmeliğinde belirtilen süre kadar bulunduğu kurumda veya diğer kurumlarda alt görevlerde çalışmış olması şarttır.” denilmekteydi.
Davalı idare yaptığı değişiklik ile birlikte devlet memurlarının görevde yükselme mahiyetindeki atamalarında, kurumlar çerçeve yönetmelik hükmü uyarınca kendi yönetmeliklerinde süre belirtmekte ve kurumda bulunduğu veya diğer kurumlarda alt görevlerde çalışmış olması şartı aranmaktaydı. Ancak, yeni düzenlemeyle bu husus kurumların tamamen idarenin takdirine bırakılmıştır. Takdir yetkisi de kötüye kullanıma açık olduğundan ileride kişiye özel uygulamaların yapılmasına sebebiyet verecektir. Genel yönetmelik hükümleri kurumlarca çıkarılacak yönetmeliklerin sınırlarını belirlemesine rağmen bu yönetmelik hükmü ile kurumlara sınırsız bir takdir yetkisi tanınmaktadır. Ki bu durum hukuk devletinde kabul edilemez bir durumdur.
Yönetmeliğin 4. Maddesinde “Aynı Yönetmeliğin 8 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Sınav şartı-Şube müdürü, müdür ve bunlarla aynı düzeydeki görevlere görevde yükselme suretiyle atanacakların yazılı ve sözlü sınavda; diğer görevlere görevde yükselme suretiyle atanacak personelin ise yazılı sınavda başarılı olmaları gerekir." denilmektedir.
Sözlü sınav uygulaması denetimi neredeyse imkansız olan ve uygulamada birçok haksızlığı beraberinde getiren objektiflikten en uzak sınav şeklidir. Yazılı sınava girerek mesleki yeterliliğini kanıtlamış olan kişilerin ayrıca bir de sözlü sınava tabi tutulması en ehil kişinin belirlenmesi amacı taşıyan yazılı sınavların bir anlamda bertarafıdır. Kişilerin görevde yükselebilmeleri için yeterli olup olmadığının kısa süreli bir sınavla anlaşılabilmesi mümkün değildir. Kişilerin mesleki bilgileri yazılı sınav ile denetlenmiş iken ve aynı kişinin özlük dosyasında mesleki anlamda başarıları ve başarısızlıkları görülmekte iken bu kişileri sözlü sınava tabi tutmakta herhangi bir kamu yararının olduğundan söz edilemez. Böyle bir düzenleme ile idareye yazılı sınav sonuçlarını bertaraf etme ve suistimal yetkisi tanınmak istenmektedir.
Yerleşik içtihatlar bağlamında atamalar gerçekleştirilirken kariyer ve liyakat ilkelerinin uygulanması, kamu görevlilerinin görevde yükselmelerinde, bütün kamu görevlilerine eşit imkânların verilmesi, kamu yararı ve hizmet gerekleri ilkeleri gözetilmelidir. Kariyer ve liyakat ilkeleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun temel ilkeleri olarak benimsenmiştir. Bilindiği gibi, Kariyer; 657 Sayılı Kanun’un ifadesi ile kamu çalışanlarına, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkânının sağlanması anlamına gelir. Kariyer ilkesi ile benimsenen temel prensip; kişisel veya siyasi çıkarların meslekte ilerlemedeki olası olumsuzlukları önlemektir. Bu ilke sayesinde kamu çalışanlarımızın; bilgi, tecrübe ve yeteneği dışında meslekte ilerlemek yolunda herhangi bir haksızlıkla karşılaşmasının önüne geçilmesi gereklidir. Diğer taraftan Liyakat ilkesi, diğer bir deyişle yeterlilik ise; kamu çalışanlarının hizmete giriş ve ilerleyişlerinde yeteneklerinin ve başarılarının temel alınmasını ifade etmektedir. Bu ilke, söz konusu hizmet için en ehil, en nitelikli, en başarılı kim ise, hizmetin ifasına yönelik tercihte ilk olarak onun öne çıkarılmasını sağlamaktadır. Kamu çalışanları, bir takım çevrelere değil yeteneğine ve başarısına göre görevlere atanmalı ve görevlerinde ilerlemelidirler. Liyakat ilkesi; her türlü ayrımcılığı ve kayırıcılığı reddeder niteliktedir.
Görevini en iyi şekilde yapacak, kariyer ve liyakate sahip kişilerin sözlü sınav sebebi ile keyfi ve siyasi uygulamalar neticesinde hak ettiği kadrolarda bulunamadığı herkesin malumudur. Denetimi zor olan ve tamamen kişiye özel uygulamalar yapılan sözlü sınavların ne denli objektiflikten uzak olduğu, yıllardır sözlü sınavların iptali için açılan bireysel ve genel davalardan anlaşılabilmektedir. Yazılı sınavlar sonucunda mesleki yeterliliğini kanıtlamış olan kişilerin yazılı sınava ek olarak sözlü sınava tabi tutulması sınava giren adaylar arasındaki eşit yarışı zedeleyecektir. Bakanlıkça yapılan yazılı sınavların büyük bir çoğunluğunda dahi hatalı sorular sebebi ile sınav iptalleri yaşanırken, sözlü sınavlarda ne gibi hukuki sorunların yaşanacağını kestirmek zor olmasa gerektir.
Dava konusu edilen yönetmeliğin 5.madde ile değiştirilen 9.maddesinde yapılan değişiklik ile ”Görevde yükselme suretiyle atama yapılacak kadro veya pozisyonlar yazılı sınavdan önce duyurulur. İlan edilen kadro veya pozisyonlar için belirlenen başvuru tarihinin son günü itibariyle aranan nitelikleri taşıyan personel, başvuru şartlarını taşıdığı farklı unvanlı kadro veya pozisyonlardan sadece biri için duyuruda belirtilen şekilde başvuruda bulunabilir.” şeklinde düzenleme yapılmıştır. Görevde yükselme eğitimi yapılan yönetmelik değişikliği ile kaldırılmıştır. Bu nedenle kişiler görevde yükselebilmek için eğitime tabi tutulmamaktadır. Bu nedenle farklı kadrolardan sadece biri için başvuruda bulunabilmelerinin engellenmesi hakkaniyetli değildir. Adaylar birden fazla kadro veya pozisyon için aranılan şartları taşımasına rağmen sadece biri için başvuruda bulunabilmesinde herhangi bir kamu yararının varlığından da söz edilemez. Esas olan görev alacak kişilerin en ehil olanları arasından seçim yapılması ise bu noktada sadece bir kadro için başvuruda bulunabilme sınırın getirilmesi hakkaniyetli değildir.
Yönetmeliğin 8. Maddesinde “ Aynı Yönetmeliğin 12 nci maddesinin başlığı "Yazılı sınav” şeklinde ' değiştirilmiş, birinci fıkrasının başına aşağıdaki cümle eklenmiş, fıkranın mevcut birinci ve beşinci cümleleri yürürlükten kaldırılmış, aynı fıkrada yer alan "Bu sınavı kurum ve kuruluşlar' ibaresi "Yazılı sınav kurum ve kuruluşlarca yapılabileceği gibi.", "yaptırırlar" ibaresi ''yaptırılabilir", "yaptırılabilir" ibareleri "yaptırılır" şeklinde değiştirilmiş, aynı fıkrada yer alan "eğitim ve" ile "eğitimleri ve/veya" ibareleriyle ikinci ve üçüncü fıkraları yürürlükten kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Yazılı sınav, bu sınava ilişkin konu başlıklarına duyuruda yer verilmek suretiyle, mahalli idareler için İçişleri Bakanlığınca, yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumları için Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca olmak üzere, ilgili kurumlarca belirlenecek konularda yapılır."
"Yazılı sınav, yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Yazılı sınavda başarı puanının en az kaç olması gerektiği kurumlarca belirlenir ve duyuruda belirtilir." Denilmektedir.
nılan maddenin değişiklik yapılmadan önceki halinde ise “(Değişik: 21/9/2004-2004/8246 K.) (Değişik birinci fıkra: 1/3/2010-2010/192 K.) Görevde yükselme sınavı yazılı olarak yapılır. Bu sınavı kurum ve kuruluşlar Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığına, Milli Eğitim Bakanlığına, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Genel Müdürlüğüne veya yükseköğretim kurumlarından birine yaptırırlar. Bu Yönetmelik kapsamında bulunan il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar tarafından talep edilmesi hâlinde, bu kurumların görevde yükselme eğitim ve sınavları ile unvan değişikliği sınavları İçişleri Bakanlığınca merkezî olarak yaptırılabilir. Ayrıca, yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarından talep gelmesi hâlinde, bu kurumların personelinin eğitimleri ve/veya sınavları Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca merkezî olarak yaptırılabilir. Görevde yükselme sınavında sorulacak sorular 10 uncu maddedeki konuların ağırlıklarına göre belirlenir.
Kaynak: İHA
Yazılı açıklama yapan Hanefi Bostan, memurların görevde yükselme ve unvan değişikliği yönetmeliğine dava açtıklarını duyurdu. Bostan, “31 Ağustos 2013 gün ve 28751 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelikte birçok değişiklik yapılmıştır. Yeni Yönetmelik, başarı, liyakat, deneyim ve hakkaniyeti esas almayıp, torpili ve yandaşa kadro açmayı hedef aldığından memurlar arasında büyük huzursuzluğa neden olmuştur. Nitekim Milli Eğitim Bakanlığı'nda yeni uygulamaya konulan, okul müdürlerinin sözlü sınavlarla atanması büyük bir adaletsizlik ve hukuksuzluğa yol açmıştır. Okullarımızın yeni açıldığı şu günlerde, Milli Eğitim camiası büyük bir kargaşa içerisindedir. Müdürlük kadrolarını hak etmeyen, birikimsiz, liyakatsiz, kariyersiz, iktidar yandaşı öğretmenlere yapılan uydurma sözlü sınavlarla müdürlük kadrolarına atama işlemleri son aşamasına gelmiştir. Aynı kaosun, önümüzdeki günlerde 200'ü aşkın kamu kurumunda da yaşanacağı aşikardır. Huzursuzluk, adaletsizlik ve kargaşa tüm kamu kurumlarına sirayet etmeden söz konusu Atama Yükselme Yönetmeliği iptal edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle sendikamız tarafından söz konusu yönetmeliğin yürütmesinin durdurulması ve iptali isteğiyle 23 Eylül 2013 tarihinde Danıştay nezdinde dava açılmıştır” dedi.
Açılan dava dilekçesinde şu hususlar yer almaktadır;
"Adı geçen Genel Yönetmeliğin 1. maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının, liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak personelin görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esasları belirlemek olduğu belirtilmiştir. İptal davasına konu unvanların Görevde yükselme sınavına tabi kadrolar kapsamından çıkarması, dolayısıyla bu kadrolara objektif kurallar çerçevesinde atama yapılmasını engellemesi nedeniyle, 657 sayılı Yasa'nın temel ilkeleri olarak belirlenmiş olan kariyer ve liyakat ilkesine ve Genel Yönetmeliğin amacına aykırı olduğundan, kamu yararı ve hizmet gereklerine, 657 sayılı Yasaya aykırıdır. Nitekim Danıştay 5. Dairesi 2012/4736 sayılı yürütmeyi durdurma kararında iptali talep edilen yönetmelik hükmünde yer alan “ilçe müdürü” kadrolarının iptali için açılan davada yukarıda belirtilen gerekçelerle yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Davalı idare belirtilen mahkeme kararını hiçe sayarak, düzenlemeyi daha da genişleterek, kanun ve mahkeme kararlarına aykırı bir işlem tesis etmiştir.
657 sayılı yasanın 3 üncü maddesinde, temel ilkeler belirlenmiş ve bunlar arasında yer alan liyakat ilkesi "devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır" biçiminde tanımlanmıştır. 657 Sayılı kanunun temel ilkesi olarak kabul edilen ve devlet örgütünün ne şekilde hiyerarşik bir yapıda kamuya hizmet vereceğini tespit eden bu hükümle, kamu görevlilerinin görevde yükselmelerinin hangi esaslara göre gerçekleşeceğinin esasları net bir şekilde ortaya konulmuştur. Bu hükme göre; görevde yükselme ilerleme; liyakat ilkesine göre, eşit şartlar sağlanarak gerçekleştirilecek ve bunlar gerçekleştirilirken hak kaybına uğramamak adına güvenlikleri yine yönetmelik hükümleri ile sağlanacaktır. Kanunun bu hükmüne rağmen, davalı idare; bu ilkenin tamamen dışına çıkmıştır. Sözlü sınav olarak adlandırılan ve iptali artık yargının yerleşik içtihattı haline gelen düzenlemeler, yargı kararlarına rağmen yönetmelik değişikliği ile tekrar hayata geçirilmiştir.
Örneğin; Türkiye Kamu-Sen tarafından görevde yükselme sınavında sözlü sınavı öngören düzenlemenin iptali için Danıştay 5. Dairesi nezdinde açılan 2005/191 Esas numaralı davada, ilgili dairece; “kamu hizmetinin yürütülmesinde belirleyici olan personel sisteminin kariyer ve liyakat ilkelerine uygun olarak düzenlenmesi, işe girişte olduğu kadar meslek için de ilerlemede de önem taşımaktadır.” Gerekçesine de yer verilerek sözlü sınava ilişkin hükmün yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmiş, davalı Başbakanlığın Danıştay Dava Daireleri Kuruluna yapmış olduğu itiraz ise oy birliği ile ret edilmiştir.
Yine Türkiye Kamu-Sen’in sübjektif değerlendirmelere neden olacağı, eşitlik ilkesine aykırı oldu gerekçesi ile açmış olduğu iptal davasında; Danıştay 12. Dairesi; il özel idareleri ve belediyelere il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birliklere ve bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlara ait B grubu kadrolara atama yapılmasını ön gören 17.01.2007 tarihli Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılan Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerinin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. Danıştay 12. Dairesi 2007/412 sayılı Yürütmeyi Durdurma kararında; dava konusu yönetmelikle birlikte; il özel idareleri ve belediyelerin bunlara bağlı kuruluşlar ile kurdukları birliklerin ve döner sermayeli kuruluşların B grubu memur kadrolarına atanacaklar için ÖSYM tarafından yapılan merkezi sınav olan KPSS dışında yazılı ve sözlü olarak gerçekleştirilecek ikinci bir sınavın yapılmasının eşitlik ilkesine aykırı olduğu, bu durumun sübjektif değerlendirmelere yol açacağı gerekçesine yer verilmiş, memur atamalarında objektifliği tartışmasız olan merkezi sınav sonuçlarına göre yapılmasına yönelik sistemin geçerli olduğu mevcut dönemde ciddi bir aksama ve sorun ile karşılaşılmadığı”.gerekçesine yer vermiştir.
Yönetmelik değişikliğinin tamamına bakıldığında, hiyerarşi yoluyla ilerleyen devlet yapısının, değişikliğe uğratıldığı alt görevde çalışmak gibi şartların ihtiyari hale getirildiği görülmektedir. Bu durum kurumlar arasında değişik uygulamalara neden olabileceği gibi, çalışma barışının bozulmasına kamuda etkinlik ve verimliliğin azaltılmasına yol açacaktır. Yönetmelik hükümleri yargı kararları çerçevesinde incelendiğinde; iptali istenen yönetmeliğin 4. ve 9. Maddeleri ile sözlü sınav uygulamasının getirildiği, Şube müdürü, müdür ve bunlarla aynı düzeydeki görevlere görevde yükselme suretiyle atanacakların diğer atanacaklardan ayrı bir uygulamaya tabi tutulduğu açıktır.
Anılan yönetmeliğin 3. Maddesinde “MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 6. maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, ikinci fıkrasının son cümlesi ile üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
"Kurumlar, görevin niteliği itibarıyla görevde yükselme suretiyle atanacak personel için bulunduğu kurumda veya diğer kurumlarda alt görevlerde çalışmış olma şartı ve süresi arayabilir." denilmektedir.
Yapılan değişiklikten önce Hizmet Süresi başlıklı 6. Madde de “Devlet memurlarının görevde yükselme mahiyetindeki atamalarının yapılabilmesi için kurumların çıkaracakları görevde yükselme yönetmeliğinde belirtilen süre kadar bulunduğu kurumda veya diğer kurumlarda alt görevlerde çalışmış olması şarttır.” denilmekteydi.
Davalı idare yaptığı değişiklik ile birlikte devlet memurlarının görevde yükselme mahiyetindeki atamalarında, kurumlar çerçeve yönetmelik hükmü uyarınca kendi yönetmeliklerinde süre belirtmekte ve kurumda bulunduğu veya diğer kurumlarda alt görevlerde çalışmış olması şartı aranmaktaydı. Ancak, yeni düzenlemeyle bu husus kurumların tamamen idarenin takdirine bırakılmıştır. Takdir yetkisi de kötüye kullanıma açık olduğundan ileride kişiye özel uygulamaların yapılmasına sebebiyet verecektir. Genel yönetmelik hükümleri kurumlarca çıkarılacak yönetmeliklerin sınırlarını belirlemesine rağmen bu yönetmelik hükmü ile kurumlara sınırsız bir takdir yetkisi tanınmaktadır. Ki bu durum hukuk devletinde kabul edilemez bir durumdur.
Yönetmeliğin 4. Maddesinde “Aynı Yönetmeliğin 8 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Sınav şartı-Şube müdürü, müdür ve bunlarla aynı düzeydeki görevlere görevde yükselme suretiyle atanacakların yazılı ve sözlü sınavda; diğer görevlere görevde yükselme suretiyle atanacak personelin ise yazılı sınavda başarılı olmaları gerekir." denilmektedir.
Sözlü sınav uygulaması denetimi neredeyse imkansız olan ve uygulamada birçok haksızlığı beraberinde getiren objektiflikten en uzak sınav şeklidir. Yazılı sınava girerek mesleki yeterliliğini kanıtlamış olan kişilerin ayrıca bir de sözlü sınava tabi tutulması en ehil kişinin belirlenmesi amacı taşıyan yazılı sınavların bir anlamda bertarafıdır. Kişilerin görevde yükselebilmeleri için yeterli olup olmadığının kısa süreli bir sınavla anlaşılabilmesi mümkün değildir. Kişilerin mesleki bilgileri yazılı sınav ile denetlenmiş iken ve aynı kişinin özlük dosyasında mesleki anlamda başarıları ve başarısızlıkları görülmekte iken bu kişileri sözlü sınava tabi tutmakta herhangi bir kamu yararının olduğundan söz edilemez. Böyle bir düzenleme ile idareye yazılı sınav sonuçlarını bertaraf etme ve suistimal yetkisi tanınmak istenmektedir.
Yerleşik içtihatlar bağlamında atamalar gerçekleştirilirken kariyer ve liyakat ilkelerinin uygulanması, kamu görevlilerinin görevde yükselmelerinde, bütün kamu görevlilerine eşit imkânların verilmesi, kamu yararı ve hizmet gerekleri ilkeleri gözetilmelidir. Kariyer ve liyakat ilkeleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun temel ilkeleri olarak benimsenmiştir. Bilindiği gibi, Kariyer; 657 Sayılı Kanun’un ifadesi ile kamu çalışanlarına, yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkânının sağlanması anlamına gelir. Kariyer ilkesi ile benimsenen temel prensip; kişisel veya siyasi çıkarların meslekte ilerlemedeki olası olumsuzlukları önlemektir. Bu ilke sayesinde kamu çalışanlarımızın; bilgi, tecrübe ve yeteneği dışında meslekte ilerlemek yolunda herhangi bir haksızlıkla karşılaşmasının önüne geçilmesi gereklidir. Diğer taraftan Liyakat ilkesi, diğer bir deyişle yeterlilik ise; kamu çalışanlarının hizmete giriş ve ilerleyişlerinde yeteneklerinin ve başarılarının temel alınmasını ifade etmektedir. Bu ilke, söz konusu hizmet için en ehil, en nitelikli, en başarılı kim ise, hizmetin ifasına yönelik tercihte ilk olarak onun öne çıkarılmasını sağlamaktadır. Kamu çalışanları, bir takım çevrelere değil yeteneğine ve başarısına göre görevlere atanmalı ve görevlerinde ilerlemelidirler. Liyakat ilkesi; her türlü ayrımcılığı ve kayırıcılığı reddeder niteliktedir.
Görevini en iyi şekilde yapacak, kariyer ve liyakate sahip kişilerin sözlü sınav sebebi ile keyfi ve siyasi uygulamalar neticesinde hak ettiği kadrolarda bulunamadığı herkesin malumudur. Denetimi zor olan ve tamamen kişiye özel uygulamalar yapılan sözlü sınavların ne denli objektiflikten uzak olduğu, yıllardır sözlü sınavların iptali için açılan bireysel ve genel davalardan anlaşılabilmektedir. Yazılı sınavlar sonucunda mesleki yeterliliğini kanıtlamış olan kişilerin yazılı sınava ek olarak sözlü sınava tabi tutulması sınava giren adaylar arasındaki eşit yarışı zedeleyecektir. Bakanlıkça yapılan yazılı sınavların büyük bir çoğunluğunda dahi hatalı sorular sebebi ile sınav iptalleri yaşanırken, sözlü sınavlarda ne gibi hukuki sorunların yaşanacağını kestirmek zor olmasa gerektir.
Dava konusu edilen yönetmeliğin 5.madde ile değiştirilen 9.maddesinde yapılan değişiklik ile ”Görevde yükselme suretiyle atama yapılacak kadro veya pozisyonlar yazılı sınavdan önce duyurulur. İlan edilen kadro veya pozisyonlar için belirlenen başvuru tarihinin son günü itibariyle aranan nitelikleri taşıyan personel, başvuru şartlarını taşıdığı farklı unvanlı kadro veya pozisyonlardan sadece biri için duyuruda belirtilen şekilde başvuruda bulunabilir.” şeklinde düzenleme yapılmıştır. Görevde yükselme eğitimi yapılan yönetmelik değişikliği ile kaldırılmıştır. Bu nedenle kişiler görevde yükselebilmek için eğitime tabi tutulmamaktadır. Bu nedenle farklı kadrolardan sadece biri için başvuruda bulunabilmelerinin engellenmesi hakkaniyetli değildir. Adaylar birden fazla kadro veya pozisyon için aranılan şartları taşımasına rağmen sadece biri için başvuruda bulunabilmesinde herhangi bir kamu yararının varlığından da söz edilemez. Esas olan görev alacak kişilerin en ehil olanları arasından seçim yapılması ise bu noktada sadece bir kadro için başvuruda bulunabilme sınırın getirilmesi hakkaniyetli değildir.
Yönetmeliğin 8. Maddesinde “ Aynı Yönetmeliğin 12 nci maddesinin başlığı "Yazılı sınav” şeklinde ' değiştirilmiş, birinci fıkrasının başına aşağıdaki cümle eklenmiş, fıkranın mevcut birinci ve beşinci cümleleri yürürlükten kaldırılmış, aynı fıkrada yer alan "Bu sınavı kurum ve kuruluşlar' ibaresi "Yazılı sınav kurum ve kuruluşlarca yapılabileceği gibi.", "yaptırırlar" ibaresi ''yaptırılabilir", "yaptırılabilir" ibareleri "yaptırılır" şeklinde değiştirilmiş, aynı fıkrada yer alan "eğitim ve" ile "eğitimleri ve/veya" ibareleriyle ikinci ve üçüncü fıkraları yürürlükten kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Yazılı sınav, bu sınava ilişkin konu başlıklarına duyuruda yer verilmek suretiyle, mahalli idareler için İçişleri Bakanlığınca, yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumları için Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca olmak üzere, ilgili kurumlarca belirlenecek konularda yapılır."
"Yazılı sınav, yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Yazılı sınavda başarı puanının en az kaç olması gerektiği kurumlarca belirlenir ve duyuruda belirtilir." Denilmektedir.
nılan maddenin değişiklik yapılmadan önceki halinde ise “(Değişik: 21/9/2004-2004/8246 K.) (Değişik birinci fıkra: 1/3/2010-2010/192 K.) Görevde yükselme sınavı yazılı olarak yapılır. Bu sınavı kurum ve kuruluşlar Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığına, Milli Eğitim Bakanlığına, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Genel Müdürlüğüne veya yükseköğretim kurumlarından birine yaptırırlar. Bu Yönetmelik kapsamında bulunan il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar tarafından talep edilmesi hâlinde, bu kurumların görevde yükselme eğitim ve sınavları ile unvan değişikliği sınavları İçişleri Bakanlığınca merkezî olarak yaptırılabilir. Ayrıca, yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarından talep gelmesi hâlinde, bu kurumların personelinin eğitimleri ve/veya sınavları Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca merkezî olarak yaptırılabilir. Görevde yükselme sınavında sorulacak sorular 10 uncu maddedeki konuların ağırlıklarına göre belirlenir.