Güney Kafkasya'da istikrarın kilit noktası: Karabağ
Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokollerin ardından, Karabağ meselesi ve Azerbaycan ile ilişkiler, 2009'un en çok tartışılan konuları arasında yer aldı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ' ın Aralık ayının ilk yarısında gerç ; ekleştirdiği ABD ziyareti , bu konular ile ilgili olarak Tü ; rkiye ' nin hassasiyetlerinin ve resmi duruşunun bizzat aktarılması aç ; ısından ç ; ok ö ; nemliydi .
2010 ' da , Yukarı Karabağ meselesinin , protokollerde yer almaması nedeniyle , &ldquo ; ö ; nşart&rdquo ; olarak ortaya konulamayacağını ileri sü ; ren ç ; evrelerin , protokollerin Tü ; rkiye tarafından bir an ö ; nce onaylaması yö ; nü ; ndeki baskılarını artırması bekleniyor . Erdoğan ' ın Obama ile gö ; rü ; şmesinin ardından gazetecilerden ardı ardında gelen sorular da , bunu doğruluyor . Ancak Erdoğan ' ın cevapları , Tü ; rkiye ' nin duruşunu gayet net ve aç ; ık şekilde ortaya koydu . İsviç ; re ' de imzalanan protokollerde bir ö ; n şart bulunmadığını belirten Erdoğan , protokollerin parlamento tarafından onaylanması gerektiğini vurguladı .
Başbakan , protokollerin onaylanması konusunda meclisin iradesine kimsenin hü ; kmedemeyeceği , meclisin ise Azerbaycan ' ı zor durumda bırakacak bir hareket tarzı benimsemeyeceği , dahası Yukarı Karabağ meselesi ç ; ö ; zü ; lmediği sü ; rece Tü ; rk-Ermeni sınırının aç ; ılmasının bir anlamı olmayacağı mesajını etkili şekilde verdi .
Başbakan Erdoğan , Karabağ sorununu ç ; ö ; zmek iç ; in samimi bir gayret iç ; inde olduklarını , bu konuda &ldquo ; Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; &rdquo ; nü ; n devrede bulunduğunu ve bu sü ; reç ; te konuya daha etkin şekilde yaklaşmalarını beklediğini dile getirdi ve gerek &ldquo ; Azeri-Ermeni&rdquo ; gerekse &ldquo ; Tü ; rkiye-Ermeni&rdquo ; sorunlarının ç ; ö ; zü ; mü ; nü ; n de buna bağlı olduğuna bir kez daha dikkat ç ; ekti .
Başbakan Erdoğan , Amerikan PBS televizyonunda katıldığı &ldquo ; Charlie Rose Show&rdquo ; programında da bu konuda net konuştu . Yukarı Karabağ ' ın işgal altında olduğunu ü ; stü ; ne basarak vurgulayan Erdoğan , bu sorunun ç ; ö ; zü ; lmesi gerektiğini ama &ldquo ; Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; &rdquo ; nü ; n bunu bir tü ; rlü ; ç ; ö ; zemediğini dile getirdi .
&ldquo ; Burası işgal altında . Bu sorunu ç ; ö ; zmemiz gerekiyor . Minsk ü ; ç ; lü ; sü ; 20 yıldır bu işi neden ç ; ö ; zemedi?&rdquo ; diye soran Erdoğan sö ; zlerini şö ; yle sü ; rdü ; rdü ; : &ldquo ; Bu sorun ç ; ö ; zü ; ldü ; ğü ; anda , bö ; lge bir huzur bö ; lgesi haline gelecek . Neden? Ç ; ü ; nkü ; , ikisi arasındaki sorun ç ; ö ; zü ; lü ; nce , şu andaki kin , nefret ortadan kalkacak . BM Gü ; venlik Konseyi ' nin bir kararı var . Bu karar uygulamaya konmuş olacak . Tü ; rkiye ile Ermenistan arasındaki sıkıntı da kesinlikle ç ; ö ; zü ; lmü ; ş olacak . &rdquo ;
Erdoğan , Tü ; rkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokollerin onayına ilişkin kararı TBMM ' nin vereceğine dikkati ç ; ekerek , meclisin bu konuda hassas olduğunu ve beklenen gelişmelerin olmaması halinde , bu konuda parlamentodan olumlu netice ç ; ıkacağını zannetmediğini ifade etti .
Tü ; rkiye-Ermenistan sorununun ç ; ö ; zü ; mü ; nde , taraflar arasında imzalanan protokolde , Yukarı Karabağ sorununun ö ; n şart olmadığının hatırlatılması ü ; zerine Erdoğan &ldquo ; Tabi anlaşmanın iç ; erisinde herhangi bir ö ; n şart sö ; z konusu değil ama parlamentoya gitmesi tabi şart . Parlamentodan zaten geç ; mesi gerekiyor . Ama burada parlamento buna hangi şartlarda mü ; saade eder , etmez bunu kalkıp da siyasi irade olarak bizler belirleyemeyiz . Bu konu Tü ; rkiye iç ; in , Tü ; rkiye parlamentosu iç ; in ç ; ok hassas bir konu . Ve burada gizli oylamayla ç ; ıkacak olan bir neticede kalkıp da sizler orada neticeyi belirleyici olamazsınız . Bu işe mü ; dahil de olamazsınız . Onun iç ; in komisyondan gelecek netice , genel kuruldan ç ; ıkacak olan netice bizim tasarrufumuzda değil . Bunun komisyonun gü ; ndemine almasını bile belirleyemeyiz . Aynı şekilde genel kurulda yine ö ; yle . Ama biz samimiyetimizle hemen hü ; kü ; met olarak verdiğimiz sö ; zü ; tuttuk ve parlamentoya bunu gö ; nderdik . Şimdi parlamentodaki sü ; reci takip ediyoruz . Takip etmek durumundayız . Yani bu sö ; zü ; mü ; zü ; n gereğidir , sö ; zü ; mü ; zü ; n gereğini de bö ; ylece yerine getiriyoruz&rdquo ; dedi .
&ldquo ; Ermeni kararının gü ; ndeme gelmesi , Tü ; rkiye ile Ermenistan arasındaki uzlaşmayı hızlandırmayacak mı?&rdquo ; sorusunu da Erdoğan &ldquo ; Bunun iç ; in Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; ' nü ; n ü ; zerine dü ; şen gö ; revi yerine getirmesi lazım . Ö ; zellikle Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; ' nü ; n atacağı adım , Azerbaycan ve Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sorunun ç ; ö ; zü ; mü ; ne yö ; nelik bu işi hızlandıracak bir adım ki , ben ç ; ok bü ; yü ; k oranda problemlerin olduğunu gö ; rmü ; yorum . Bu sü ; reci sıkıştırması lazım . Bir an ö ; nce burada bir neticeye varmamız lazım . Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki liderlerin yaptığı gö ; rü ; şmelere bu ü ; ç ; lü ; nü ; n vereceği destek ve bu sü ; reci hızlandırmak , orada bir an ö ; nce neticeye varmak&hellip ; O zaman Azerbaycan-Ermenistan sorununu da ç ; ö ; zer , Tü ; rkiye Ermenistan sü ; recini de kesinlikle hızlandırır . Ve bu işi de sü ; ratlice bitiririz . Kaldı ki , Birleşmiş Milletler Gü ; venlik Konseyi ' nin vermiş olduğu karar var . Ve bü ; tü ; n bu karar ç ; erç ; evesinde bu adımı attığınız anda Azerbaycan-Ermenistan sorununu ç ; ö ; zdü ; ğü ; nü ; z gibi aynı zamanda Tü ; rkiye-Ermenistan sorununu da ç ; ö ; zersiniz . Ama bunlar birbiriyle ilintili . Biri ç ; ö ; zü ; lmediği anda diğerinin ç ; ö ; zü ; lmesi de zor gö ; rü ; nü ; yor&rdquo ; şeklinde cevap verdi .
Başbakan ' ın sö ; zlerinden de anlaşıldığı gibi ; Yukarı Karabağ , Gü ; ney Kafkasya ' da barış ve istikrarın kilit noktası . Bu nedenle Erdoğan ' ın ABD ziyareti , Tü ; rkiye ' ye &ldquo ; protokolleri onayla&rdquo ; şeklinde baskı yapan Washington ' a , bu mesajın bizzat verilmesi bağlamında ç ; ok ö ; nemliydi .
Erdoğan ' ın da dediği gibi Karabağ protokollerin imzalanması iç ; in bir ö ; n şart değil , ancak TBMM ' nin Yukarı Karabağ ' da bir ilerleme gö ; rmeden protokollere onay vermesi beklenemez . Azerbaycan ' la ilişkiler Tü ; rkiye iç ; in hassas bir konu ve bu hassas konuda Azerbaycan ' ın zararına olabilecek bir hususta Meclis , ABD ' nin isteyeceği değil , kendi doğru bildiği seç ; imi yapar . Zaten 1 Mart tezkeresini ç ; ok iyi hatırlayan ABD de , bu durumun farkında .
Global Yorum / A . Işık AKSU
2010 ' da , Yukarı Karabağ meselesinin , protokollerde yer almaması nedeniyle , &ldquo ; ö ; nşart&rdquo ; olarak ortaya konulamayacağını ileri sü ; ren ç ; evrelerin , protokollerin Tü ; rkiye tarafından bir an ö ; nce onaylaması yö ; nü ; ndeki baskılarını artırması bekleniyor . Erdoğan ' ın Obama ile gö ; rü ; şmesinin ardından gazetecilerden ardı ardında gelen sorular da , bunu doğruluyor . Ancak Erdoğan ' ın cevapları , Tü ; rkiye ' nin duruşunu gayet net ve aç ; ık şekilde ortaya koydu . İsviç ; re ' de imzalanan protokollerde bir ö ; n şart bulunmadığını belirten Erdoğan , protokollerin parlamento tarafından onaylanması gerektiğini vurguladı .
Başbakan , protokollerin onaylanması konusunda meclisin iradesine kimsenin hü ; kmedemeyeceği , meclisin ise Azerbaycan ' ı zor durumda bırakacak bir hareket tarzı benimsemeyeceği , dahası Yukarı Karabağ meselesi ç ; ö ; zü ; lmediği sü ; rece Tü ; rk-Ermeni sınırının aç ; ılmasının bir anlamı olmayacağı mesajını etkili şekilde verdi .
Başbakan Erdoğan , Karabağ sorununu ç ; ö ; zmek iç ; in samimi bir gayret iç ; inde olduklarını , bu konuda &ldquo ; Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; &rdquo ; nü ; n devrede bulunduğunu ve bu sü ; reç ; te konuya daha etkin şekilde yaklaşmalarını beklediğini dile getirdi ve gerek &ldquo ; Azeri-Ermeni&rdquo ; gerekse &ldquo ; Tü ; rkiye-Ermeni&rdquo ; sorunlarının ç ; ö ; zü ; mü ; nü ; n de buna bağlı olduğuna bir kez daha dikkat ç ; ekti .
Başbakan Erdoğan , Amerikan PBS televizyonunda katıldığı &ldquo ; Charlie Rose Show&rdquo ; programında da bu konuda net konuştu . Yukarı Karabağ ' ın işgal altında olduğunu ü ; stü ; ne basarak vurgulayan Erdoğan , bu sorunun ç ; ö ; zü ; lmesi gerektiğini ama &ldquo ; Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; &rdquo ; nü ; n bunu bir tü ; rlü ; ç ; ö ; zemediğini dile getirdi .
&ldquo ; Burası işgal altında . Bu sorunu ç ; ö ; zmemiz gerekiyor . Minsk ü ; ç ; lü ; sü ; 20 yıldır bu işi neden ç ; ö ; zemedi?&rdquo ; diye soran Erdoğan sö ; zlerini şö ; yle sü ; rdü ; rdü ; : &ldquo ; Bu sorun ç ; ö ; zü ; ldü ; ğü ; anda , bö ; lge bir huzur bö ; lgesi haline gelecek . Neden? Ç ; ü ; nkü ; , ikisi arasındaki sorun ç ; ö ; zü ; lü ; nce , şu andaki kin , nefret ortadan kalkacak . BM Gü ; venlik Konseyi ' nin bir kararı var . Bu karar uygulamaya konmuş olacak . Tü ; rkiye ile Ermenistan arasındaki sıkıntı da kesinlikle ç ; ö ; zü ; lmü ; ş olacak . &rdquo ;
Erdoğan , Tü ; rkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokollerin onayına ilişkin kararı TBMM ' nin vereceğine dikkati ç ; ekerek , meclisin bu konuda hassas olduğunu ve beklenen gelişmelerin olmaması halinde , bu konuda parlamentodan olumlu netice ç ; ıkacağını zannetmediğini ifade etti .
Tü ; rkiye-Ermenistan sorununun ç ; ö ; zü ; mü ; nde , taraflar arasında imzalanan protokolde , Yukarı Karabağ sorununun ö ; n şart olmadığının hatırlatılması ü ; zerine Erdoğan &ldquo ; Tabi anlaşmanın iç ; erisinde herhangi bir ö ; n şart sö ; z konusu değil ama parlamentoya gitmesi tabi şart . Parlamentodan zaten geç ; mesi gerekiyor . Ama burada parlamento buna hangi şartlarda mü ; saade eder , etmez bunu kalkıp da siyasi irade olarak bizler belirleyemeyiz . Bu konu Tü ; rkiye iç ; in , Tü ; rkiye parlamentosu iç ; in ç ; ok hassas bir konu . Ve burada gizli oylamayla ç ; ıkacak olan bir neticede kalkıp da sizler orada neticeyi belirleyici olamazsınız . Bu işe mü ; dahil de olamazsınız . Onun iç ; in komisyondan gelecek netice , genel kuruldan ç ; ıkacak olan netice bizim tasarrufumuzda değil . Bunun komisyonun gü ; ndemine almasını bile belirleyemeyiz . Aynı şekilde genel kurulda yine ö ; yle . Ama biz samimiyetimizle hemen hü ; kü ; met olarak verdiğimiz sö ; zü ; tuttuk ve parlamentoya bunu gö ; nderdik . Şimdi parlamentodaki sü ; reci takip ediyoruz . Takip etmek durumundayız . Yani bu sö ; zü ; mü ; zü ; n gereğidir , sö ; zü ; mü ; zü ; n gereğini de bö ; ylece yerine getiriyoruz&rdquo ; dedi .
&ldquo ; Ermeni kararının gü ; ndeme gelmesi , Tü ; rkiye ile Ermenistan arasındaki uzlaşmayı hızlandırmayacak mı?&rdquo ; sorusunu da Erdoğan &ldquo ; Bunun iç ; in Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; ' nü ; n ü ; zerine dü ; şen gö ; revi yerine getirmesi lazım . Ö ; zellikle Minsk Ü ; ç ; lü ; sü ; ' nü ; n atacağı adım , Azerbaycan ve Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sorunun ç ; ö ; zü ; mü ; ne yö ; nelik bu işi hızlandıracak bir adım ki , ben ç ; ok bü ; yü ; k oranda problemlerin olduğunu gö ; rmü ; yorum . Bu sü ; reci sıkıştırması lazım . Bir an ö ; nce burada bir neticeye varmamız lazım . Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki liderlerin yaptığı gö ; rü ; şmelere bu ü ; ç ; lü ; nü ; n vereceği destek ve bu sü ; reci hızlandırmak , orada bir an ö ; nce neticeye varmak&hellip ; O zaman Azerbaycan-Ermenistan sorununu da ç ; ö ; zer , Tü ; rkiye Ermenistan sü ; recini de kesinlikle hızlandırır . Ve bu işi de sü ; ratlice bitiririz . Kaldı ki , Birleşmiş Milletler Gü ; venlik Konseyi ' nin vermiş olduğu karar var . Ve bü ; tü ; n bu karar ç ; erç ; evesinde bu adımı attığınız anda Azerbaycan-Ermenistan sorununu ç ; ö ; zdü ; ğü ; nü ; z gibi aynı zamanda Tü ; rkiye-Ermenistan sorununu da ç ; ö ; zersiniz . Ama bunlar birbiriyle ilintili . Biri ç ; ö ; zü ; lmediği anda diğerinin ç ; ö ; zü ; lmesi de zor gö ; rü ; nü ; yor&rdquo ; şeklinde cevap verdi .
Başbakan ' ın sö ; zlerinden de anlaşıldığı gibi ; Yukarı Karabağ , Gü ; ney Kafkasya ' da barış ve istikrarın kilit noktası . Bu nedenle Erdoğan ' ın ABD ziyareti , Tü ; rkiye ' ye &ldquo ; protokolleri onayla&rdquo ; şeklinde baskı yapan Washington ' a , bu mesajın bizzat verilmesi bağlamında ç ; ok ö ; nemliydi .
Erdoğan ' ın da dediği gibi Karabağ protokollerin imzalanması iç ; in bir ö ; n şart değil , ancak TBMM ' nin Yukarı Karabağ ' da bir ilerleme gö ; rmeden protokollere onay vermesi beklenemez . Azerbaycan ' la ilişkiler Tü ; rkiye iç ; in hassas bir konu ve bu hassas konuda Azerbaycan ' ın zararına olabilecek bir hususta Meclis , ABD ' nin isteyeceği değil , kendi doğru bildiği seç ; imi yapar . Zaten 1 Mart tezkeresini ç ; ok iyi hatırlayan ABD de , bu durumun farkında .
Global Yorum / A . Işık AKSU