'Suriye'deki Sorun, Halkın Demokrasi Beklentisinin Dış Güçlerce Dayatılması'
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Suriye’deki sorunun çözümü için önerilerini açıkladı.
Suriye’deki sorunun halkın demokrasi ve özgürlük beklentisinin dış güçler tarafından dayatılma olarak belirleyen CHP, TBMM’nin olağanüstü toplanmasını ve Suriye’deki iki tarafında katılacağı bir uluslararası bir konferansın düzenlenmesini önerdi. CHP, Suriye’deki olaylarla ilgili uzun süredir yaptığı çalışmayı bitirdi. Partiden yapılan açıklamada, sorun gerekçesi ve çözümleri maddelere halinde verildi.
Sorunun gerekçesinde, kan kaybetmeye devam eden Suriye olası bir parçalanma sürecine girdiğine dikkat çekilen raporda, “BM Genel Sekreteri ve Arap Ligi’nin Özel Temsilcisi Kofi Annan’ın şiddetin yaygınlaşmasını ve durumdan tarafları ve uluslararası toplumu sorumlu tutarak istifa etmesiyle kriz yeni bir evreye girmiştir. BM Güvenlik Konseyi daimi üyelerinin izlenecek yol ve yöntem hakkında hala işlevsel bir görüş birliği sağlayamamaları sorunu derinleştirmektedir. Bunalımın çözümü için etkili ağırlık koyabilecek bir güç olan Türkiye ise bunu yapamamıştır. Türkiye, Suriye’nin çökmesine, şiddetin sürmesine, halkının daha fazla acı çekmesine ve bunalımın ülke dışına taşmasına izin vermemelidir. Bu nedenle, Türkiye’nin, yeni bir başlangıç yaparak ağırlığını Suriye’de barış, uzlaşma, istikrar ve güvenden yana koyması gerekmektedir.” denildi.
Suriye meselenin halkın demokrasi, özgürlük ve onurlu yaşam beklentilerinin dış güçler tarafından yönlendirilmeye ve ülkenin geleceğinin Suriyelilerce değil, dışarıdan dayatılan hedefler doğrultusunda belirlenmesine çalışılmasından kaynaklandığı savunularak, bugün yaşanan çatışmalı sürecin Suriye’nin parçalanmasına ve diğer bölge ülkelerinin toprak bütünlüklerini de etkileyecek şekilde gelişmesine yol açabileceğinin güçlü bir olasılık olduğu kaydedildi.
Suriye’deki sorun çözümünün şunları getirmesi gerektiği belirtildi: “Şiddetin sona ermesi, ülkenin egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğünün korunması, ülkedeki bütün din, mezhep ve etnik grupların varlık ve haklarının anayasal ve uluslararası hukuk zemininde güvence altına alınması, demokratik, hukukun üstünlüğüne dayalı, insan haklarına ve özgürlüklere saygılı bir düzenin kurulması.”Çözüm noktasına ulaşılmada ise şu maddelerin uygulanması gerektiğinin altı çizildi: “1. TBMM Suriye konusunda olağanüstü toplanarak bir deklarasyonla 2. maddede belirtilen uluslararası konferansın düzenlenmesi çağrısında bulunmalıdır. 2. BM Genel Sekreteri’nin himayesinde BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri, Arap Ligi, AB, İran, Suriye'nin Arap komşuları ve Türkiye'nin katılacağı bir uluslararası konferans düzenlenmelidir. 3. Konferansa Suriye rejimi ve muhalefet temsilcileri de davet edilmeli ve bu temsilcilerin tam yetkili olmaları sağlanmalıdır.4. Konferans üç bölümden oluşmalıdır:
Birinci bölüm – Açılış: Bu bölümünde katılımcılar görüş ve beklentilerini açıklayacaklardır.
İkinci bölüm – Konferans: Bu bölümde konferansa verilecek 15 günlük bir arada Suriye yönetimi ile muhalefetin BM Genel Sekreteri’nin gözetiminde müzakerelere başlayacakları ve tamamlayacakları bir aşama olacaktır. Diğer bir deyişle, ikinci bölüm, Suriyelilerin kendi kaderlerini kendilerinin belirleyeceği kilit aşamayı oluşturacaktır.
Üçüncü bölümde ise verilen aradan sonra tekrar toplanacak olan konferansta, BM Genel Sekreteri tarafından hazırlanacak ve Suriyeliler arasındaki anlaşmayı yansıtan belgeyi BM Güvenlik Konseyi’ne sunulmak üzere onaylanacaktır. 5. Suriyeli tarafların, konferansın ikinci bölümünde, aşağıdaki noktaları kapsayacak bir anlaşmaya varmaları istenmeli ve buna ilişkin müzakereler BM Genel Sekreteri’nin gözetiminde anlaşmaya varılıncaya kadar sürdürülmelidir.
a) Ateş-kes
b) Sahadaki fiili duruma ilişkin mutabakat
c) Ülkedeki bütün din, mezhep, etnik ve diğer farklı grupların varlık, kimlik, hak ve özgürlüklerinin güven ve teminat altına alınması
d) Suça karışmamış tutukluların salıverilmesi
e) İnsani yardım akışının sağlanması
f) Suriye’den kaçanların geri dönüşlerine ilişkin koşullarının tespiti
g) Siyasi geçiş süreci koşullarının ve takviminin belirlenmesi
h) Yeni Anayasa, siyasi partiler ve seçim yasalarının hangi yöntemle oluşturulacağı
i) BM Güvenlik Konseyi ve uluslararası toplumdan beklenti ve katkılar. 6. Konferans sonuçları bir BM Güvenlik Konseyi kararına dönüştürülerek bağlayıcı hale getirilmelidir.7. BM Güvenlik Konseyi, varılan mutabakatın uygulanmasını izlemeli ve uygun sayıda BMGK üyesinden oluşan ve BMGK’ya kısa aralıklarla rapor sunacak olan bir gözleme komitesi oluşturmalıdır.8. Varılan mutabakatın uygulanması amacıyla BMGK onayıyla ayrıca bir uluslararası barış gücü oluşturulmalıdır.”
Sorunun gerekçesinde, kan kaybetmeye devam eden Suriye olası bir parçalanma sürecine girdiğine dikkat çekilen raporda, “BM Genel Sekreteri ve Arap Ligi’nin Özel Temsilcisi Kofi Annan’ın şiddetin yaygınlaşmasını ve durumdan tarafları ve uluslararası toplumu sorumlu tutarak istifa etmesiyle kriz yeni bir evreye girmiştir. BM Güvenlik Konseyi daimi üyelerinin izlenecek yol ve yöntem hakkında hala işlevsel bir görüş birliği sağlayamamaları sorunu derinleştirmektedir. Bunalımın çözümü için etkili ağırlık koyabilecek bir güç olan Türkiye ise bunu yapamamıştır. Türkiye, Suriye’nin çökmesine, şiddetin sürmesine, halkının daha fazla acı çekmesine ve bunalımın ülke dışına taşmasına izin vermemelidir. Bu nedenle, Türkiye’nin, yeni bir başlangıç yaparak ağırlığını Suriye’de barış, uzlaşma, istikrar ve güvenden yana koyması gerekmektedir.” denildi.
Suriye meselenin halkın demokrasi, özgürlük ve onurlu yaşam beklentilerinin dış güçler tarafından yönlendirilmeye ve ülkenin geleceğinin Suriyelilerce değil, dışarıdan dayatılan hedefler doğrultusunda belirlenmesine çalışılmasından kaynaklandığı savunularak, bugün yaşanan çatışmalı sürecin Suriye’nin parçalanmasına ve diğer bölge ülkelerinin toprak bütünlüklerini de etkileyecek şekilde gelişmesine yol açabileceğinin güçlü bir olasılık olduğu kaydedildi.
Suriye’deki sorun çözümünün şunları getirmesi gerektiği belirtildi: “Şiddetin sona ermesi, ülkenin egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğünün korunması, ülkedeki bütün din, mezhep ve etnik grupların varlık ve haklarının anayasal ve uluslararası hukuk zemininde güvence altına alınması, demokratik, hukukun üstünlüğüne dayalı, insan haklarına ve özgürlüklere saygılı bir düzenin kurulması.”Çözüm noktasına ulaşılmada ise şu maddelerin uygulanması gerektiğinin altı çizildi: “1. TBMM Suriye konusunda olağanüstü toplanarak bir deklarasyonla 2. maddede belirtilen uluslararası konferansın düzenlenmesi çağrısında bulunmalıdır. 2. BM Genel Sekreteri’nin himayesinde BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri, Arap Ligi, AB, İran, Suriye'nin Arap komşuları ve Türkiye'nin katılacağı bir uluslararası konferans düzenlenmelidir. 3. Konferansa Suriye rejimi ve muhalefet temsilcileri de davet edilmeli ve bu temsilcilerin tam yetkili olmaları sağlanmalıdır.4. Konferans üç bölümden oluşmalıdır:
Birinci bölüm – Açılış: Bu bölümünde katılımcılar görüş ve beklentilerini açıklayacaklardır.
İkinci bölüm – Konferans: Bu bölümde konferansa verilecek 15 günlük bir arada Suriye yönetimi ile muhalefetin BM Genel Sekreteri’nin gözetiminde müzakerelere başlayacakları ve tamamlayacakları bir aşama olacaktır. Diğer bir deyişle, ikinci bölüm, Suriyelilerin kendi kaderlerini kendilerinin belirleyeceği kilit aşamayı oluşturacaktır.
Üçüncü bölümde ise verilen aradan sonra tekrar toplanacak olan konferansta, BM Genel Sekreteri tarafından hazırlanacak ve Suriyeliler arasındaki anlaşmayı yansıtan belgeyi BM Güvenlik Konseyi’ne sunulmak üzere onaylanacaktır. 5. Suriyeli tarafların, konferansın ikinci bölümünde, aşağıdaki noktaları kapsayacak bir anlaşmaya varmaları istenmeli ve buna ilişkin müzakereler BM Genel Sekreteri’nin gözetiminde anlaşmaya varılıncaya kadar sürdürülmelidir.
a) Ateş-kes
b) Sahadaki fiili duruma ilişkin mutabakat
c) Ülkedeki bütün din, mezhep, etnik ve diğer farklı grupların varlık, kimlik, hak ve özgürlüklerinin güven ve teminat altına alınması
d) Suça karışmamış tutukluların salıverilmesi
e) İnsani yardım akışının sağlanması
f) Suriye’den kaçanların geri dönüşlerine ilişkin koşullarının tespiti
g) Siyasi geçiş süreci koşullarının ve takviminin belirlenmesi
h) Yeni Anayasa, siyasi partiler ve seçim yasalarının hangi yöntemle oluşturulacağı
i) BM Güvenlik Konseyi ve uluslararası toplumdan beklenti ve katkılar. 6. Konferans sonuçları bir BM Güvenlik Konseyi kararına dönüştürülerek bağlayıcı hale getirilmelidir.7. BM Güvenlik Konseyi, varılan mutabakatın uygulanmasını izlemeli ve uygun sayıda BMGK üyesinden oluşan ve BMGK’ya kısa aralıklarla rapor sunacak olan bir gözleme komitesi oluşturmalıdır.8. Varılan mutabakatın uygulanması amacıyla BMGK onayıyla ayrıca bir uluslararası barış gücü oluşturulmalıdır.”