Depremzedelere Müdahale Edecekler Dikkat

Kahramanmaras’ta meydana gelen ve 11 ili etkileyen depremin ardindan depremden etkilenmis bireylere nasil yaklasilmasi gerektigine deginen Dr. Selin Yurdakul bedende görünen travmalarin ve vücudun ona karsi nasil savundugunu anlatarak ilk müdahalede yapilacaklarin öneminin altini çizdi.

“Savasamadigi ya da kaçamadigi tehdide sinir sisteminin verdigi yanit donma tepkisidir”

Afet bölgesinde sikça yasanan donma olayini açiklayan Yurdakul, “Geçtigimiz hafta ülkece çok büyük bir afet yasadik, hala etkilerini yasamaya devam ediyoruz. Her birimiz derinden etkilendik. Bedenlerimizin travmaya verdigi hayatta kalma modundayiz çogumuz. Savasamadigi ya da kaçamadigi tehdide sinir sisteminin verdigi yanit donma tepkisidir. Donma tepkisi duygulari fark edememek hissizlesmek olabilecegi gibi zihnin dagilmasi sis bulutu içinde gibi, rüyada gibi hissetmek ya da bedeni hissedememek açligi, toklugu, yorgunlugu anlayamamak, kaslarin asiri gerilmesine bagli vücut agrilari, sindirim sistemi problemleri gibi pek çok sekilde kendini gösterebilir. Donma tepkisi duygularla bas edecek ortamin olmadigi zamanlarda sikça görülür. Farkina varilmaz üzerinde gerekli çalismalar yapilmaz ise beden donmus sekilde uzun süre kalabilir, hayatin geri kalanini bile bu sekilde sürdürebilir. Travma bedende kayit tutulur bilgisi bunu anlatmaya çalismaktadir” dedi.



“O an hiç bitmeyecekmis gibi duygular beynin içinde canli bir sekilde yasanmaya devam eder”

Donma sirasinda beyinin verdigi tepkiyi anlatan Yurdakul, “Travmanin en büyük özelligi sinir sisteminin islemleyebilecegi kapasiteden yüksek duygular içermesidir. Bir diger özelligi ise duygular beyinde donduruldugu gibi travmatik ani da tam o anda beyinde dondurulmus bir sekilde kalmasidir. Sanki o an hiç bitmeyecekmis gibi duygular beynin içinde canli bir sekilde yasanmaya devam eder. Beynimiz bu duygulari kontrol altinda zapt etmeye çalisirken için yüksek enerji harcar. Beden sürekli tehdit altinda hissettiginde onu takili kaldigi travmatik anin içinden çikarmanin en kolay yolu ona simdi ve burada güvende oldugunu hissettirmektir. Ancak bu sekilde hayati tehdidin bittigini anlayabilir. Bu sebeple yüksek uyarimli travmalarda bedenle çalismak çok önemlidir. Beyin hayatta kalma moduna geçtiginde düsünen parçasi olan korteks kapanir. Sözlerin çok anlami olmaz. Örümcek fobisi olan birine küçücük böcekten korkmanin yersiz oldugunu anlatmaya çalismak gibi ise yaramaz. Önce sistemin kismen de olsa bir güvenlik hissini deneyimlenesi gerekir. Bunu kendi bedeni araciligiyla yapabilecegi gibi yardim veren bir öteki kisiden alabilir” diye konustu.



“Bölgede görev alan kisilerin kendi psikolojik saglamligini gözetmeleri gerekli”

Depremzedelere yapilan müdahalenin sirasinda dikkat edilmesi gereken hususlarin altini çizen Yurdakul, “Depremzedelere yardim etmek isteyip, yaralarini sarmaya destek olmak istiyorsak oksijen maskesini ilk kendimize takacagiz. Çünkü ancak benim sinir sistemim sakin oldugunda travma olmus kisinin yaninda durabilirim. Bu sebeple özellikle bölgede görev alan kisilerin kendi psikolojik saglamligini gözetmeleri, gerekli destekleri almalari çok önemlidir. Insan kolayca incinme kapasitesi oldugu kadar iyilesme ve adaptasyon kapasitesi de yüksek bir canlidir. Yüzlerce saat sonra bile enkaz altindan canli çikan depremzedeler bunun en güzel örnegidir. Sinir sistemimiz plastiktir. Travma yikici oldugu kadar hayatta kalmayi basardiginda güçlendiren bir olguya da dönüsebilir. Travma sonrasi temelde iki seçenek vardir. Biri travma sonrasi stres bozuklugu iken digeri travma sonrasi büyüme genisleme etkisidir. Hangi yaniti verecegimiz pek çok faktörden etkilense de bunlardan en önemlisi bag kurma ve o insani yardim ile ilgilidir. Yalniz oldugunu hissetmemek bir ötekinin sakin sinir sistemiyle yaninda olmasi desteklendigini hissetmek en çok yardimci olan faktörlerdendir” ifadelerini kullandi.