Hollanda modeli Türkiye'de! Kira artışına sınır!

Konut satış ve kira fiyatları fahiş şekilde artmaya devam ediyor. Arz-talep dengesizliği sonucu kiralık evlerin fiyatları akılalmaz boyutlara ulaştı. Benzer bir durumun yaşandığı AB ülkesi Hollanda, kamu yararı gözeterek kiralara üst limit uygulamasını getirdi. Benzer bir uygulamanın Türkiye'de de hayata geçebileceği belirtiliyor. Bazı kesimler bu kararın, 'Serbest piyasaya müdahale' olacağı görüşünü savunuyor. Peki, kira fiyatlarında üst limit sınırlandırması yapılabilir mi? Anayasa ve kanunlar bu konuda ne diyor? Kirada tavan sınırlandırması Türkiye'de uygulanabilir mi? Tüketici Başvuru Merkezi Başkanı ve Tüketici Konfederasyonu Başkanvekili Av. İbrahim Güllü, KONUTDER Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi Haluk Sur ile Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu sabah.com.tr'ye değerlendirmelerde bulundu. Ağaoğlu ve Güllü, acilen kirada tavan fiyat uygulamasının hayata geçirilmesi gerektiğini savundu, Sur ise, kayıt dışılığın artmasına yönelik bir endişesi olduğunu ifade etti.

KİRA FİYATLARINDA ÜST LİMİT SINIRI GETİRİLEBİLİR Mİ?

Hollanda'da hayata geçirilen kirada tavan uygulamasının Türkiye'de de uygulanabileceğini ifade eden Av. İbrahim Güllü şunları söyledi:

Yaklaşık 2 senedir konut fiyatlarının artması ve buna paralel olarak da kiraların artması ile ev sahibi-kiracı davalarının oranı yüzde 10'dan yüzde 20'lere çıktı. Bu konu çok önemli. Çünkü 27 milyon kişiyi ilgilendiriyor. Hükümetin bir takım tedbirler alma noktasında çalışmaları oldu. Bizim de Tüketici Konfederasyonu ve Tüketici Başvuru Merkezi olarak çalışmalarımız ve önerilerimiz oldu. Bu nedir? Kiralara bir üst sınırın getirilmesi yönünde bir talep. Bu sınır çok rahat getirilebilir.

KİRADA TAVAN UYGULAMASININ HUKUKSAL DAYANAĞI VAR MI?

Güllü, uygulamanın hukuksal olmadığı yönündeki iddiaları reddetti, Anayasa ve Borçlar Kanunu'na dikkat çekti. Güllü sözlerini şöyle sürdürdü:

Hukuki dayanağı var mıdır? Evet vardır. Anayasamızda kamu yararına bazı sınırlandırmalar getirilebileceği açıkça yazılmaktadır. Borçlar Kanunu'nun 343.maddesinde kira artışlarına belli sınırlandırmalar getirilmiştir. TÜFE'nin 12 aylık ortalaması ile sınırlandırılıyor. Kira artışlarına nasıl bir üst sınır getirildi ise, kira fiyatlarına da bir üst sınır ve çatı getirilebilir. Bizim önerimiz ve tavsiyemiz de budur. Bu sıkıtının devam ettiğini gören Hazine ve Maliye Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı bir çalışma başlatmış. Tam bu çalışmanın başladığı sırada Hollanda'da böyle bir uygulmaya gidileceğine dair haberler geldi. Hollanda'daki fiyatlar puanlamaya göre olacak. Oda sayısı, yeri, yeniliği gibi kriterler ile planlıyorlar. Türkiye'de de raiç beden üzerinden olabilir. Örnek olsun diye söylüyorum; raiç bedelin yüzde 6'sını geçemesin. 1 milyon TL raiç bedeli olan bir ev için 5 bin TL üst sınır belirlenebilir.

'BARINMA HAKKI EN TEMEL İHTİYAÇTIR'

Güllü, barınma hakkının temel ihtiyaç olmasına dikkat çekerek, 'Üst sınır uygulaması bir süre için olabilir. Kentsel dönüşümün tamamlanması, konut arzının sağlanması ile ilgili çalışmalar ile süreç normale dönünce uygulama sona erer. Bu serbest piyasaya müdahale değildir. Burada kamu yararı vardır. Hollanda'da nasıl oluyor ise Türkiye'de de olabilir. Biz bunu 2 yıldır öneriyoruz.Tüketici Kanunu'na göre barınma hakkı en temel haktır. Devlet vatandaşını korumak adına sosyal devlet gereğince bu uygulamaları geçici olarak yapabilir.' dedi.

'KAYIT DIŞILIK ARTABİLİR'

Torunlar GYO Holding Yönetim Kurulu Üyesi ve KONUTDER Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi Haluk Sur ise bu uygulamaya temkinli olduğunu söyledi. Sur, uygulamanın kayıt dışılığı artırabileceğini vurgulayarak, denetimlerin nasıl yapılacağının da çok önemli bir nokta olduğunu ifade etti.

Sur, 'Kayıt dışının etkin olduğu piyasalarda bunu denetlemek zor olur. Gayrı meşru platforma insanları itebilir. Dışarıdan para alıp vermenin kontrolünü ne sağlayacak? Bu denetlenmediği sürece kayıt dışılığı daha fazla harekete geçirir mi, ona da bakmak lazım. Enflasyonist ortamda üst sınırı nasıl koyacaksınız, bu da çok önemli. Avrupa Birliği'nin belli normları var o nedenle orada bunu uygulamak biraz daha kolay gibi, çünkü kayıt dışılık daha az... Ben bu uygulamanın çok etkili olacağına kanaat getirmiyorum.' dedi.

'KONUT OLMAYINCA KİRALAR VE SATIŞ FİYATLARI ARTTI'

Sur sözlerini şöyle sürdürdü:

5 bin TL dediğiniz yere adam 10 bin TL'ye kiracı buluyor ise, bunun bir kısmını elden alıyor ise bunun nasıl önüne geçeceksiniz? Bunu denetleyip, tespit edemezseniz kayıt dışı olarak bunu yine yapar diye düşünüyorum. İstanbul'un ciddi kentsel dönüşüme ihtiyaç var. 7 milyon kentsel dönüşüme girmesi gereken bina var, bunun sadece 2 milyonu İstanbul'da. Arzda bir düşüş var. Ama talep durmadı. 'İstanbul'u beton denizine çevirdiniz?' diye bağıranlar vardı, 'Konut fazlası var, bu nasıl erir' diyorlardı. Bakın eridi gitti. Konut olmayınca kiralar ve satış fiyatları artış oldu.

'ANAYASA'DAKİ BARINMA HAKKI DEVLETİN GÖZETMESİ GEREKEN BİR HAKTIR'

Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu, mülkiyet hakkının kamu yararına aykırı kullanılmamayacağı hususuna dikkat çekerek şu değerlendirmeyi yaptı:

Anayasal dayanak vardır. Anayasa yasaların en üstüdür. Dolayısıyla Anayasa'daki yasal dayanak, Mülkiyet hakkı kamu yararına aykırı kullanılamaz. Türkiye Cumhuriyeti Devleti bir sosyal hukuk devletidir. Anayasa'da barınma hakkı da devletin, vatandaşları için gözetmesi gereken bir hakkıdır.

'MUTLAK VE ACİLEN KİRALARDA TAVAN UYGULANMALI'

'En önemlisi, 'Mülkiyet hakkı kamu yararına aykırı kullanılamaz.' bu Anayasa hükmüdür.' diyen Ağaoğlu sözlerini şöyle sürdürdü:

Kira artışları bir ekonomik gereklilik ile olmadı. Bunlar birbirlerini baz alarak, emsal görerek artırdılar. Talep olunca bin 500 TL'lik eve 4 bin 500 TL'den kiracı buldu. Bu kez bin 500 TL'den kiraya veren, yandaki 4 bin 500 TL'ye oturuyor diyerek evini o fiyata yükseltmek istedi. Mutlak ve acil olarak kiralara tavan getirilmeli. Bu tavan ile ilgili yasal düzenlemenin bir an evvel TBMM'den geçmesi gerekiyor. 3 yıl gibi bir süre ile sınırlandırılmalıdır. Ev sahiplerinin 10 yıllık kontratlı kiracılarını gerekçesiz tahliye hakkı bulunuyor, bunun da 3 yıl uzatılmasını talep ediyoruz. Yeni evlenenlerin, evini kentsel dönüşüme verenler ne yapacak? Bunların çadırda yatacak hali yok!

'KAYIT DIŞILIĞI ARTIRIR' ELEŞTİRİLERİNE YANIT: EV SAHİBİNİN BAŞI DERDE GİRER

Uygulamanın kayıt dışılığı artıracağına dair görüşlere katılmadığını ifade eden Ağaoğlu, 'Bizim önerimiz hayata geçirilirse kayıt dışılık yapan ev sahiplerinin canına ot tıkanır.' dedi.

Ağaoğlu sözlerini şöyle sürdürdü:

Bunlar zam yapmak istediklerinde yargıdan destek göremezler. Kayıt dışı... 3 bin TL kira alıyor ama 500 TL gösteriyor. Bu kişiler hak arayamaz. Bir de vergi kaçakçısı diye devlet ceza keser. Aldığı kiraların vergisini de ödemek zorunda kalabilir. Düşük kira gösterenler mahkemede zarar eder, mahkeme düşük kiradan yapar artışı... Bu sefer elindeki kiradan da olur. Kayıt dışı zam yapan ev sahibi kendisi risk altındadır. Maliye'ye şikayet edilirlerse ev sahiplerinin başı oldukça derde girer.

'EV FİYATLARINI FAHİŞ ŞEKİLDE ARTIRAN 64 BİN KİŞİ KARA LİSTEYE ALINSIN, KREDİ VERİLMESİN'

Ağaoğlu, Başkan Erdoğan'ın açıkladığı konut kredisi kampanyasının ardından fiyatları fahiş şekilde artıranlara verilebilecek bir ceza önerisinde de bulundu. Ağaoğlu, tespit edilen 64 bin kişinin kamuoyuna ifşa edilmesinin ardından, bankalara bildirilerek konutlarının kampanya dışında bırakılması çağrısında bulundu.