MB Açiklamasi 'Emtia Fiyatlarindaki Artis Egilimi Jeopolitik Gelismelerle Belirginlesti'
Merkez Bankasi Mart ayi fiyat gelismeleri raporunda, emtia fiyatlarindaki artisin jeopolitik gelismelerle belirginlestigi belirtildi.
Gida yillik enflasyonundaki yükselis alt gruplar genelinde devam ederken, son dönemde aylik bazda yüksek artislar kaydeden taze meyve ve sebze fiyatlari Mart ayinda görece yatay seyretti. Ayrica, gida grubu alt kalemlerinde KDV indiriminin sarkan etkileri de gözlenmeye devam etti. Temel malda yillik enflasyon giyim ve ayakkabi grubunda yatay seyrederken diger alt gruplarda yükseldi. Bu dönemde, hizmet grubunda yillik enflasyon alt gruplar genelinde artmis, enerji ve gida fiyatlarindaki görünüme paralel olarak ulastirma ve lokanta-otel öne çikan gruplar olmaya devam etti. Uluslararasi emtia fiyatlarinda devam eden güçlü yükselis ve tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde üretici fiyatlarindaki artislar sürdü. Bu görünüm altinda, B ve C göstergelerinin yillik enflasyonlarindaki yükselis devam etti.
Mart ayinda tüketici fiyatlari yüzde 5,46 oraninda yükselmis ve yillik enflasyon 6,70 puan artarak yüzde 61,14 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yillik degisim oranlari sirasiyla 4,33 ve 4,34 puan artarak yüzde 51,34 ve yüzde 48,39 olarak gerçeklesti.
Alt gruplarin yillik tüketici enflasyonuna katkilari incelendiginde, bir önceki aya göre enerji, temel mal, gida, hizmet ve alkol-tütün-altin gruplarinin katkilari sirasiyla 2,31; 1,46; 1,42; 1,15 ve 0,36 puan artti. Mevsimsellikten arindirilmis verilerle incelendiginde, B ve C endekslerinde aylik artislarin önceki aya kiyasla görece yatay seyrettigi izlendi.
Aylik fiyat artislari B endeksini olusturan temel mal ve islenmis gida gruplarinda Mart ayinda bir miktar gerilerken, hizmet grubunda artti.
Hizmet fiyatlari Mart ayinda yüzde 4,19 oraninda yükselmis, grup yillik enflasyonu 3,83 puan artisla yüzde 36,72 oldu. Yillik enflasyon, ulastirma ve lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere, tüm alt gruplarda yükseldi.
Akaryakit fiyatlarindaki artislarin yansimasiyla, ulastirma hizmetleri fiyatlari yüzde 9,47 oraninda artmis ve alt grubun yillik enflasyonu yüzde 60,35 oldu. Ulastirma hizmetlerinde, karayolu ile sehirler arasi yolcu tasimaciliginin yani sira otobüs ve demiryolu ile sehir içi yolcu tasimaciligi fiyatlarindaki yükselisler öne çikti. Temel girdi maliyetlerindeki artislarin sürmesi gerek yemek gerekse konaklama hizmetleri kaynakli olarak, lokanta-otel alt grubunu olumsuz etkilemis ve fiyatlarin yüzde 6,04 oraninda artmasiyla yillik enflasyon yüzde 60,40 seviyesine ulasmistir. Diger hizmetler alt grubunda fiyat artislari genele yayilirken, geriye endeksleme davranisinin yaygin oldugu egitim hizmetleri ile birlikte sigorta ücretleri öne çikan kalemler oldu. Bu dönemde, mevsimsel etkilerden arindirilmis verilerle incelendiginde, kirada aylik artislarin yavasladigi izlendi. Temel mal yillik enflasyonu Mart ayinda 4,81 puanlik yükselisle yüzde 59,19 seviyesine ulasmistir. Bu dönemde, yillik enflasyon giyim ve ayakkabi grubunda yatay seyrederken diger gruplarda artis gösterdi.
Dayanikli mal fiyatlari (altin hariç) Mart ayinda yüzde 5,09 oraninda artarken, grup yillik enflasyonu yüzde 68,54 oldu. Bu dönemde otomobil (yüzde 7,56) ve mobilya (yüzde 3,48) öne çikan kalemler oldu. Diger temel mallarda fiyatlar basta ilaç olmak üzere alt gruplar genelinde yüksek aylik artislar göstermis ve bu grupta yillik enflasyon yüzde 65,85 oldu. Giyim ve ayakkabi alt grubu yillik enflasyonu yüzde 26,54 ile diger alt gruplara kiyasla daha düsük seyretti. Enerji fiyatlari Mart ayinda yüzde 11,01 oraninda artmis, grup yillik enflasyonu 19,96 puanlik yükselisle yüzde 102,94 oldu. Bu dönemde artan jeopolitik risklerle beraber hizlanan uluslararasi enerji fiyatlari akaryakit (yüzde 25,76), kati yakit (yüzde 18,92) ve tüp gaz (yüzde 14,60) aylik fiyat degisimleri üzerinde belirleyici oldu. Öte yandan, elektrik fiyatlarinda kademeli tarife limitinin arttirilmasi ve KDV indirimiyle birlikte elektrik fiyatlari gerilemis (yüzde -9,70) ve grup enflasyonunu sinirladi. Gida ve alkolsüz içecek fiyatlari Mart ayinda yüzde 4,73 oraninda artmis, grup yillik enflasyonu 5,86 puan yükselerek yüzde 70,33 oldu.
Uluslararasi tarimsal emtia fiyatlarinda belirginlesen artislar yurt içi fiyatlari baski altina alirken, Subat ayi ortasinda uygulamaya konulan KDV indirimlerinin sarkan etkileri daha olumsuz bir görünümün önüne geçmistir. Bu görünüm altinda, islenmemis gida grubunda daha belirgin olmak üzere gerek islenmemis gerekse de islenmis gida grubunda yillik enflasyon artis kaydetti.
Islenmemis gidada, mevsimsellikten arindirilmis taze meyve ve sebze fiyatlarinin yataya yakin seyrettigi izlendi. Öte yandan, diger islenmemis gida grubu içinde, yükselen yem fiyatlarinin etkiledigi kirmizi ve beyaz et kalemlerinin yani sira patates ve yumurta olumsuz ayristi. Islenmis gida gruplarindan ekmek ve tahillarda görülen yüzde 5,65 oranindaki artista bugday fiyatlari belirleyici olurken, diger islenmis gida grubunda ayçiçek yagi öncülügünde kati-sivi yaglar ile et ürünleri, seker ve alkolsüz içecekler öne çikti. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatlari Mart ayinda yüzde 3,91 oraninda artmis, yillik enflasyon yüzde 51,43 seviyesine yükseldi. Bu gelismede sigara fiyatlarinda üretici firmalar kaynakli yapilan artislar etkili olurken, tütün ürünleri grubunun aylik tüketici enflasyonuna katkisi 0,18 puan oldu. Yurt içi üretici fiyatlari Mart ayinda yüzde 9,19 oraninda artmis, yillik enflasyon 9,96 puan yükselisle yüzde 114,97 oldu. Mart ayinda emtia fiyatlarindaki güçlü artis sürmüs ve tedarik zincirlerindeki aksakliklar devam etti. Ana sanayi gruplarina göre incelendiginde, yillik enflasyon enerji grubu basta olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi.
Alt gruplar bazinda, aylik degisimler dikkate alindiginda rafine petrol ürünleri öne çikarken, insaat ile baglantili ürünler, metaller, elektrik-gaz üretimi ile dagitimi, temel eczacilik, tütün ve gida ürünleri takip eden gruplar oldu.