Çocuklarda Rotavirüs Uyarisi
SANKO Üniversitesi Tip Fakültesi Çocuk Sagligi ve Hastaliklari Ana Bilim Dali Dr. Ögr. Üyesi Mehmet Almacioglu, rotavirüslerin çocukluk çaginda her mevsim ishal yapan bir etken oldugunu söyledi.
Rotavirüsün gelismekte olan ülkelere bakildiginda yilda 215 bin, asilamanin yapildigi ülkelerde ise yilda 1000’in altinda ölüme neden olduguna dikkat çeken Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, “Türkiye’de 0-14 yas çocuk ölümlerinin yüzde 8,4’ünden, 0-5 yas çocuk ölümlerinin yüzde 12,2’sinden sorumludur. Hastaneye yatan 5 yas alti çocuklarin yüzde 50’sinden fazlasinin sebebi Rotavirüs ishallerine baglidir” dedi.
Hastaliktan korunmak için hijyen kurallarina dikkat edilmeli
Rotaviürüsün bulastiricilik oraninin çok yüksek oldugunu animsatan Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, söyle konustu:
“Rotavirüslerde bulastiricilik oldukça yüksektir. Fekal-oral yol dedigimiz yani hasta kisinin gaitasinin baska kisilere el-agiz yoluyla ayrica nesneler araciligi ile (bebek alt bezi, komodin, kapi kolu, havlu) oldugu bilinmektedir. Çocuk hasta olmadan 1-2 gün önce temas halinde bulundugu kisilere bulastirabilir.
Sikayetler ortaya çikmadan bulastiricilik görülebildiginden dolayi herhangi bir hastalik durumu olmasa bile, birçok hastaliktan koruyucu el yikama, çevre, nesne temizligine her zaman dikkat edilmelidir. Bulastiricilik sikâyetler geçtikten sonra da 4-5 gün devam etmektedir. Rotavirüs esyalar üzerinde 2-3 güne kadar bulasici halde kalabilmektedir.”
Belirtileri
Rotavirüsün her yas grubunu etkiledigini, özellikle 2 yas alti çocuklarda hastane yatisina neden oldugunu ifade eden Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, belirtileri ise söyle siraladi:
“Klinik olarak en fazla kusma ile baslayan bol miktarda ve siklikla ishal ve sivi kaybina bagli ates ile basvurulur. Tarti kaybi, göz kürelerinde çöküklük, agiz içi ve dudak kurulugu, cildin burusuk hal almasi, halsizlik eslik edebilir ve daha ciddi tablolarin habercisidir. Hastalar bazen ishalsiz ates, bulanti ile de basvurabilir.”
Rotavirüsün sadece bir ishale neden olmakla kalmadigina, bazen üzerine binen baska mikrobiyolojik etkenlerle birlikte daha agir kan enfeksiyonlarina yol açabildigine vurgu yapan Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, “Hastaligin baslangicinda görülebilen atesin düzelmesinden sonra ortaya çikan ates veya sonradan ortaya çikan ates varliginda bu durum göz önünde bulundurulmalidir” ifadelerine yer verdi.
Asilamanin önemi
Kalici bagisikligin ilk iki rotavirüs ishalinde veya tek doz asilamada yeterince olusmayabilecegine bildiren Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, hastaligin seyri ve asilamanin önemi ile ilgili su bilgileri paylasti:
“Hastalik genelde 5-9 günde iyilesir, nadiren 10-12 güne uzayabilir. Yatis sirasinda inceledigimiz hastalarda ilk 3-4 gün ishalsiz ates kusma dönemleri izlenebilmektedir, bazen ise 3-4 gün süren ishal sonrasi 1-2 günlük ishalsiz dönemin ardindan tekrar 2-3 gün süren ishal dönemleri görülebilmektedir. Bunun nedeni rotavirüsün farkli alt tipleri bulunmasidir. Tüm ishal vakalarindan en sik 6 alt tip sorumlu tutulmustur.
Rotavirüs ishalinden korunmada en etkili yöntem asilamadir. Piyasada bulunan her iki asi da bu tiplere karsi yüzde 95 üzerinde koruma saglamaktadir. Düzenli bagisiklama yapilan ülkelerde hastaliga bagli hastaneye basvuru sayisi yüzde 92 kadar azalma saglamistir. Asinin esas hedefi hastaligin agir geçirilmesini ve hastaneye yatisi engellemektir.
Bagisiklik kazanmamis çocuklarda üç defaya kadar hastalik görülebilmektedir. Asilar agiz yoluyla uygulanmaktadir. Her iki asinin da ilk dozlari en erken 6’nci haftada uygulanmali son doz ise en geç 32’nci haftada yapilmalidir. Iki doz arasinda en az 4 hafta, en fazla 14 hafta bulunmalidir.”
Rotavirüs ishali çölyak hastaligini tetikleyebilir
Son yapilan çalismalarda rotavirüs ishalinin çölyak hastaligini tetikleyebildiginin düsünüldügünü anlatan Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, “Ayrica asilama sonrasi Tip 1 diyabet vakalarinin ve iyi huylu atessiz havale geçiren çocuk sayisinin azaldigi görülmüstür. Dolayisiyla bilinen bazi virüslerin (Respiratuar Sinsityal Virüs RSV, vb.) astim hastaligini tetiklemesi gibi diger otoimmün hastaliklari tetikledigi düsünülebilir” ifadelerini kullandi.
Hastaliktan korunmada diger etkili yöntemlerin basinda annenin sütü var ise emzirmenin devaminin geldigini belirten Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, “Anne sütünde bulunan antikorlar hem hastaliktan korunmada hem de hafif geçirilmesinde çok etkilidir. Diger bir etkili yöntem ise ellerin ve temas edilen nesnelerin düzenli dezenfekte edilmesidir” uyarisini yapti.
“Rotavirüs gaita disinda kusmuk ile de bulasabilir. Probiyotikler ve prebiotiklerin kullaniminin korunmada etkili oldugu düsünülmektedir” diyen Dr. Ögr. Üyesi Almacioglu, sözlerini söyle tamamladi:
“Asiya bagli yan etkiler çok az görülmektedir. Baslica yan etkiler ishal, kusma, karin agrisi, istahsizlik, huzursuzluk, öksürük, ates, burun akintisidir ve bu yan etkiler kendiliginden geçicidir. Ancak sikayetler iki günden uzun sürüyorsa siddetli kusma ve karin agrisi görülüyorsa mutlaka çocuk sagligi ve hastaliklari uzmanina basvurulmalidir.
Latekse karsi ciddi alerjik reaksiyon, agir immün yetmezlik, süregelen bagirsak hastaligi, daha önce geçirilmis invajinasyon hikayesi bulunmasi durumlarinda asinin yapilmamasi gerekmektedir. Aile içerisinde immün yetmezlik bulunmasi durumunda asinin yapilmasinda herhangi bir sakinca yoktur. Bebeklerin asiyi kusmasini engellemek için asinin aç verilmesi tercih edilir. Bebek asiyi kusarsa tekrarlanmaz.
Prematüre bebekler taburcu olduktan sonra takvime uygun bir sekilde asilama yapilabilir. Rotavirüs asilari Poliovirüs asisi ile yapilabilir. Asilama birden fazla doz ile yapildigindan tercihen sonraki dozlar ayni marka ile devam edilmelidir. Ancak ulasilamamasi durumunda diger marka asiya geçis yapilir ve üç doza tamamlanir.”